از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم؟

نرمی استخوان نوعی بیماری استخوانی است که در نتیجه مشکلات متابولیکی روز می‌کند. کمبود کلسیم، ویتامین D و فسفر از دلایل اصلی ابتلا به نرمی استخوان می‌باشند. این بیماری با پوکی استخوان هم به لحاظ ساختاری و هم علائم تا حد زیادی متفاوت است. بنابراین بسیاری با این پرسش که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم مواجه هستند.

اگر کودکان به نرمی استخوان (ریکتز) مبتلا شوند کاهش رشد، تغییر شکل جمجمه و انحراف پا پیدا می‌کنند. تشخیص نرمی استخوان از روی نشانه‌های اولیه آن از جمله درد استخوان، خستگی مفرط و ضعف عضلانی تا حدی امکان‌پذیر است. اما برای تشخیص قطعی و دقیق باید آزمایش خون و تصویربرداری انجام شود.

دارو درمانی، مکمل‌ ویتامین D و کلسیم و اصلاح سبک زندگی بهترین روش‌های درمان این بیماری استخوانی هستند. توجه داشته باشید که تشخیص به موقع و مراجع به پزشک متخصص کلید طلایی درمان موثر نرمی استخوان است.

اما نرمی استخوان چیست؟

بیماری متابولیکی که در آن فرایند معدنی شدن استخوان‌ها مختل شود را نرمی استخوان یا استئومالاسی می‌نامند. کمبودهای بدن نظیر:

• کمبود ویتامین D
• کمبود کلسیم
• کمبود فسفات

از دلایل اصلی ابتلا به این بیماری می‌باشند. ویتامین D از جمله مواد مورد نیاز برای جذب کلسیم از طریق روده است. بنابراین در صورت کمبود این ویتامین در بدن، کلسیم مورد نیاز جذب نمی‌گردد. در نرمی استخوان ساختارهای استخوانی بدن تضعیف شده و سختی و تراکم لازم را ندارند.

استخوان‌هایی که دچار نرمی شده‌اند مستعد تغییر شکل یا شکستگی خواهند بود. بسیاری از افراد نرمی استخوان را با دیگر مشکلات استخوانی نظیر پوکی استخوان اشتباه می‌گیرند. به همین دلیل در بسیاری از مواقع با این سوال مواجه هستیم که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم؟!

علائم نرمی استخوان (راکتس)

نشانه‌ها و علائم نرمی استخوان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد در استخوان‌ها، ضعف عضلانی، گرفتگی و اسپاسم عضلات

• کندی رشد و تکامل

• افزایش خطر شکستگی استخوان، از جمله شکستگی‌های خودبه‌خودی که بدون فشار یا ضربه رخ می‌دهند

• مشکلات دندانی مانند رشد نکردن دندان‌ها، رویش دیرهنگام، تغییر شکل دندان‌ها یا مینای نرم دندان

• پیشانی برجسته و وجود فونتانل بزرگ (نقطه نرم جلوی جمجمه) در نوزادان

• ناهنجاری‌های اسکلتی مانند پاهای پرانتزی، کیفوز (قوز پشت)، اسکولیوز (انحراف جانبی ستون فقرات)، بیرون‌زدگی استخوان جناغ یا شکل غیرطبیعی جمجمه

منبع:betterhealth

تفاوت نرمی استخوان با پوکی استخوان

به دلیل برخی شباهت‌ها بین دو بیماری نرمی استخوان و پوکی استخوان برخی آن‌ها را با هم اشتباه می‌گیرند. در حالی که این دو بیماری استخوانی هم به لحاظ اثرات و هم مکانیزم با هم تفاوت‌ دارند. در نرمی استخوان در معدنی شدن ماتریکس استخوانی مشکلاتی وجود دارد.

اما در پوکی استخوان با کاهش توده استخوانی و ساختار میکروسکوپی استخوان‌ها مواجه هستیم. به بیان ساده‌تر در پوکی استخوان حجم و تراکم استخوانی کم شده و خطر شکستگی بالا می‌رود. در حالی که نرمی استخوان به معنای کاهش کیفیت استخوان است. این کاهش کیفیت می‌تواند با کاهش حجم و تراکم استخوانی همراه نباشد.

ریکتز در کودکان و نرمی استخوان در بزرگسالان

نرمی استخوان در کودکان که ریکتز (Rickets) نامیده می‌شود به دلیل رشد فعال اسیتخوان‌ها رخ می‌دهد.علائم ریکتز شامل مواردی از قبیل:

• تغییر شکل در جمجمه
• انحراف پاها
• تاخیر در رشد

می‌باشد. اما در بزرگسالان که استخوان‌ها دیگر رشد نمی‌کنند با کاهش مواد معدنی مواجه هستیم. این کاهش مواد معدنی در استخوان‌ها با علائمی همچون:

• درد استخوان
• ضعف عضلانی
• شکستگی‌های مکرر

همراه است. بنابراین در پاسخ به این سوال که از کجا بدانیم نرمی استخوان داریم باید به علائم بیماری توجه کنیم. این روش تشخیص اگرچه قطعی نیست اما به عنوان اولین گام برای شناسای نرمی استخوان مهم محسوب می‌گردد.

چه کسانی در معرض نرمی استخوان هستند؟

برخی از گروه‌های جمعیتی بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به نرمی استخوان قرار دارند. شناسایی این گروه‌ها به ما در شناسایی ریسک ابتلا به استئومالاسی (نرمی استخوان) کمک می‌کند.

زنان یائسه

زنان یائسه هم در معرض نرمی استخوان و هم پوکی استخوان قرار دارند زیرا در دوران یائسگی با کاهش قابل توجه سطح هورمون استروژن در بدن زنان مواجه هستیم.

در نتیجه توانایی بدن برای حفظ تراکم استخوانی و جذب کلسیم به شدت کاهش پیدا می‌کند. اگر یائسگی با کمبود ویتامین D در زنان همراه شود احتمال درگیر شدن با نرمی استخوان در آن‌ها بیشتر می‌گردد.

کودکان

در کودکان راشیتیسم به دلیل عدم دسترسی کافی به نور خورشید بروز پیدا می‌کند. اگر این فقدان با کمبود ویتامین D در رژیم غذایی آن‌ها نیز همراه گردد ریسک ابتلا دو چندان خواهد شد. به همین دلیل اغلب کودکانی که در مناطق شهری با هوای آلوده زندگی می‌کنند به راشیتیسم مبتلا می‌شوند.

افراد کم تحرک با سبک زندگی نامناسب

زندگی کم تحرک و نشستن‌های طولانی مدت در محیط‌های بسته از دیگر عوامل ابتلا به نرمی استخوان می‌باشند. پس در پاسخ به این پرسش که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم یا خواهیم گرفت باید به سبک زندگی خود دقت کنیم.

سالمندان و افرادی که بیشتر اوقات لباس‌های کاملا پوشیده به تن دارند از سایرین بیشتر در معرض خطر نرمی استخوان هستند.

افراد دارای بیماری زمینه‌‌ای

برخی از بیماری‌ها می‌توانند خطر ابتلای فرد به نرمی استخوان را افزایش دهند. از جمله این بیماری‌های زمینه‌ای می‌توان به:

• نارسایی کلیه
• اختلالات گوارشی نظیر بیماری سلیاک
• مصرف طولانی مدت داروهای ضد صرع

اشاره نمود. در این وضعیت بدن بیمار قادر به جذب و متابولیسم ویتامین D نیست. به همین دلیل لازم است این گروه از بیماران نسبت به پایش دوره‌ای و دقیق ویتامین D در بدن خود اقدام کنند.

علائم نرمی استخوان در بزرگسالان

 برای درمان و کنترل این بیماری در بزرگسالان باید نرمی استخوان زود شناسایی گردد. به همین دلیل آشنایی و توجه به علائم این بیماری می‌تواند کلید مدیریت آن به شمار آید.

علائم اولیه نرمی استخوان

از به دنبال جواب این سوال هستید که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم باید به علائم اولیه بیماری توجه کنید. در مراحل آغازین بیماری با نشانه‌هایی مبهم مواجه هستیم که اغلب نادیده گرفته می‌شوند. اصلی‌ترین علائم اولیه این بیماری عبارتند از:

• درد استخوان: درد در این مرحله بیشتر در بخش‌هایی از بدن مانند لگن، دنده‌هال و ستون فقرات احساس می‌گردد. از نظر حسی بیماران این دردها را مبهم و به صورت پیوسته توصیه می‌کنند.
• خستگی مفرط: بیماران مبتلا به نرمی استخوان بدون فعالیت بدنی شدید دچار احساس خستگی مفرط می‌شوند. این احساس خستگی تقریبا به صورت دائمی همراه بیمار است.
• ضعف عضلانی: ضعف در عضلات بازو و ران در بیماری نرمی استخوان شایع‌تر است. به نحوی که بالا رفتن از پله یا برخاستن از جا برای بیمار سخت می‌باشد.

نشانه‌های پیشرفته

اگر نرمی استخوان به موقع شناسایی و درمان شود پیشرفت پیدا کرده و تشدید می‌شود. علائمی که بیماران در زمان تشدید بیماری نرمی استخوان به آن مواجه هستند شامل موارد زیر می‌باشد:

• لنگیدن در زمان راه رفتن: لنگیدن در هنگام حرکت ناشی از درد پا و تضعیف عضلات لگن است.
• تغییر شکل استخوان‌ها: در اغلب موارد پاهای بیماران مبتلا به این عارضه حالت پرانتزی یا ضربدری پیدا می‌کند. بعلاوه امکان انحنا پیدا کردن ستون فقرات نیز وجود دارد.
• کاهش قد: در موارد شدید نرمی استخوان با مشکل تدریجی کوتاه شدن قد بیمار مواجه هستیم. انحنای ستون فقرات دلیل اصلی کوتاهی قد در بیماران مبتلا به نرمی استخوان است.

علائم عصبی و عضلانی

بعضی از بیماران به علائم عصبی و عضلانی مختلفی نظیر:

• گرفتگی عضلات: گرفتگی بیشتر در ناحیه عضلات ساق پا و انگشتان بروز می‌کند.
• احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی: این علامت بیشتر به علت برهم خوردن تعادل کلسیم و فسفر در بدن ایجاد می‌گردد.
• کندی واکنش‌های حرکتی و ذهنی: این علامت در موارد بسیار شدید نرمی استخوان مشاهده می‌شود.

جدول علائم نرمی استخوان بر اساس شدت بیماری

علائم بیماری برای کسانی که می‌پرسند از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم بهترین راهنما است.

دلایل و عوامل ایجاد نرمی استخوان

دلایل و عوامل متعددی وجود دارند که احتمال ابتلا به نرمی استخوان را بیشتر می‌کنند. با شناسایی عوامل خطر می‌توان تا حد زیادی از بروز این بیماری استخوانی در گروه‌های سنی مختلف جلوگیری کرد.

کمبود ویتامین D

یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری کمبود ویتامین D در بدن است. این ویتامین در جذب کلسیم و فسفر از روده نقش اساسی ایفا می‌کند. در نتیجه وقتی بدن با کمبود ویتامین D مواجه باشد قادر به جذب کلسیم و فسفر مورد نیاز خود هم نخواهد بود. کاهش سطح کلسیم، استخوان‌ها را دچار ضعف ساختاری کرده و مستعد آسیب می‌کند.

منابع اصلی ویتامین D نور آفتاب و غذاهایی مانند تخم مرغ و لبنیات هستند. همچنین استفاده مداوم از ضد آفتاب و زندگی در محیط‌هایی که از نور خورشید بهره زیادی ندارند ریسک ابتلا به نرمی استخوان را بالا می‌برد.

اختلالات جذب

بعضی از بیماری‌های گوارشی نظیر سلیاک و کرون یا اختلالات کبدی جذب ویتامین D و کلسیم را مختل می‌کنند. در این وضعیت حتی اگر منابع غنی از این ویتامین در مواد غذایی فرد وجود داشته باشد بدن امکان جذب را ندارد.

از این رو احتمال ابتلای افرادی که به این بیماری‌های گوارشی مبتلا هستند به نرمی استخوان بیشتر است. نکته مهم اینکه نرمی استخوان در نتیجه اختلال عملکرد روده و کبد در این بیماران رخ می‌دهد.

بیماری‌های زمینه‌ای

بیماری‌هایی مانند نارسایی کلیوی و استخوانی نیز در ابتلا به نرمی استخوان موثر هستند. زیرا در این بیماری‌ها با کاهش توانایی کلیه در فعالسازی ویتامین D مواجه هستیم. همچنین اسیدوز مزمن ناشی از ناتوانی کلیه موجب می‌شود مواد معدنی در بدن تحلیل روند.

اختلالات غدد پاراتیروئید و مقاومت به ویتامین D از دیگر عوامل خطر در تشدید نرمی استخوان هستند. بنابراین توجه به بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند در پاسخ به این سوال که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم کمک کننده باشد.

نقش تغذیه و نور خورشید

اگر رژیم غذایی تامین کننده نیاز بدن به ویتامین D و کلسیم نباشد احتمال ابتلا به نرمی استخوان افزایش پیدا می‌کند. مصرف مقادیر ناکافی لبنیات و سبزیجات برگ سبز و ماهی از اصلی‌ترین کمبودهای رژِم غذایی در ابتلا به این بیماری هستند.

در کنار مواد غذایی، نور خورشید هم نقش بسزایی در تامین نیاز بدن به ویتامین D ایفا می‌کند. کاهش تماس با نور خورشید به ویژه در افراد مسن و زنان یائسه موجب کاهش سنتز ویتامین D می‌گردد.

آزمایش‌ها و روش‌های تشخیص

امروزه روش‌های تشخیصی بسیار دقیقی برای شناسایی بیماری نرمی استخوان وجود دارد. در برخی از این روش‌های تشخیص شدت بیماری و پیشرفت آن نیز قابل شناسایی است.

آزمایش خون و سطح ویتامین D

اولین اقدام برای تشخیص این بیماری انجام آزمایش خون است. در این آزمایش پارامترهای مختلفی در خون از جمله:

• سطح ویتامین D
• مقدار کلسیم
• سطح فسفر
• مقدار آلکالین فسفاتاز (APL)

اندازه‌گیری می‌شوند. پزشکان بر اساس نتایج این آزمایش خون می‌توانند ابتلای بیمار به نرمی استخوان را تا حدی زیادی تشخیص دهند. علاوه بر آن بررسی سطح هورمون پاراتیروئید هم می‌تواند به کشف علت ابتلا به این بیماری استخوانی کمک کند.

تصویربرداری

استفاده از اشعه ایکس راهکاری دیگری برای تشخیص نرمی استخوان به شمار می‌رود. در تصاویر به دست آمده از رادیولوژی تراکم استخوانی به وضوح قابل مشاهده است. همچنین تغییرات ریز ساختاری در استخوان و شکستگی‌های ریز نیز قابل تشخیص هستند. در موارد خاص از اسکن DEXA برای ارزیابی دقیق تراکم استخوان در بیماران استفاده می‌شود.

سی‌تی‌اسکن و MRI نیز برای بررسی آسیب‌ها و در تشخیص افتراقی با دیگر بیماری‌های استخوان مفید می‌باشند. انتخاب بهترین روش تشخیص نرمی استخوان باید بر اساس وضعیت بیمار و به صلاحدید پزشک متخصص انجام گیرد. این تکنولوژی‌ها پاسخ این سوال که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم را ساده کرده‌اند. برای بررسی دقیق‌تر و انتخاب مناسب‌ترین روش تصویربرداری، مشاوره با یک دکتر متخصص ارتوپد در تهران توصیه می‌شود.

بیوپسی در موارد نادر

اگر نتایج حاصل از آزمایش خون و تصویربرداری قاطع نباشند از روش دیگری به نام بیوپسی استخوان کمک می‌گیرند. در این شیوه تشخیص نمونه‌ای از بافت استخوانی بیمار برداشته می‌شود تا از نظر ساختاری و معدنی مورد ارزیابی قرار گیرد. توجه داشته باشید که بیوپسی تنها در موارد نادر و مقاوم به تشخیص نرمی استخوان به کار می‌رود.

راه‌های درمان نرمی استخوان

برای کنترل و درمان این بیماری استخوانی متدهای متنوعی از جمله دارو درمانی و تغذیه مناسب وجود دارد. در بسیاری از موارد باید به صورت ترکیبی از چند شیوه درمان به صورت مکمل هم کمک گرفت، بهترین شهر در ایران در خصوص تخصص ارتوپد اصفهان است که شما می توانید با بهترین دکتر ارتوپد اصفهان از طریق سایت طبیبی نو مشاوره و نوبت دریافت کنید. در این صورت بهترین نتایج در درمان نرمی استخوان برای بیمار حاصل می‌گردد.

درمان داروی

برای دارو درمانی باید اول علت زمینه‌ای ابتلا به نرمی استخوان مشخص شود.سپس بر اساس عامل زمینه‌ساز و کمبودهای بدن داروی مناسب توسط پزشک متخصص تجویز خواهد شد. البته در اغلب موارد تمرکز اصلی روی افزایش سطح ویتامین D و کلسیم در بدن بیمار است.

مکمل‌ها و دوزها

مکمل ویتامین D برای بهبود نرمی استخوان در دوزهای ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد تجویز می‌گردد. این دوز بسته به سطح ویتامین D در بدن بیمار به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه باید مصرف شود. علاوه بر آن از مکمل کلسیم در دوزهای بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌گرم در روز نیز باید استفاده کرد.

تغذیه مناسب

رعایت رژیم غذایی استخوان ساز از مهم‌ترین عوامل در بهبود بیماران مبتلا به نرمی استخوان است. بهترین مواد غذایی که در رژِم غذایی این افراد باید قرار گیرد عبارتند از:

• لبنیات
• ماهی سالمون
• زرده تخم مرغ
• بادام
• سبزیجات برگ سبز

همچنین باید مصرف نوشابه‌های گازدار نیز تا حد ممکن محدود و حذف گردد. بنابراین بعد از یافتن پاسخ این پرسش که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم را باید روی درمان آن متمرکز شویم.

نقش نور خورشید

برای درمان نرمی استخوان باید روزانه بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در معرض مستقیم نور خورشید قرار بگیرید. این کار به ساخت طبیعی ویتامین D در بدن کمک زیادی می‌کند. این شیوه بهترین درمان خانگی نرمی استخوان در سالمندان و کودکان است.

نقش فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی

فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی نقش کلیدی  مهمی در بهبود نرمی استخوان ایفا می‌کنند. از طریق این تمرینات و درمان فیزیوتراپی:

• قدرت عضلات بهبود پیدا می‌کند.
• درد ناشی از نرمی استخوان کم می‌شود.
• تراکم استخوانی بیشتر می‌گردد.

از این رو مراجعه به مراکز فیزیوتراپی و انجام تمرینات کششی برای این بیماران کمک کننده است. سبک زندگی بی‌تحرک از عوامل اصلی کند کننده درمان نرمی استخوان می‌باشد. پس از نشستن‌ و خوابیدن‌های طولانی و بی‌تحرکی تا حد ممکن پرهیز کنید. بالا رفتن از پله به جای استفاده از آسانسور و انجام حرکات کششی ساده بهترین اقدامات در راستای تغییر سبک زندگی است.

آیا از نرمی استخوان می‌توان پیشگیری کرد؟

چندین راهکار عملی و ساده برای پیشگیری از نرمی استخوان وجود دارد. یکی از مهم‌ترین راه‌های عملی برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری دریافت مقدار کافی ویتامین D و کلسیم است. قرار گرفتن به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در معرض نور خورشید و مصرف بیشتر لبنیات کم چرب بهتری گزینه‌های پیش رو هستند.

پس تمرکزتان را از این پرسش که از کجا بفهمیم به نرمی استخوان داریم به روش‌های جلوگیری از آن معطوف کنید. انجام چکاپ‌های دوره‌ای بهترین روش برای شناسایی زودهنگام کمبود کلسیم و ویتامین D در بدن است. ورزش‌هایی مانند یوگا و پیاده‌روی منظم هم در تقویت استخوان‌ها نقش مهمی دارند.

نتیجه‌گیری

نرمی استخوان نوعی بیماری استخوانی است که بیشتر به دلیل کمبود ویتامین D و کلسیم و فسفر بروز پیدا می‌کند. تغییر شکل استخوان‌ها و کاهش کیفیت آن‌ها از اصلی‌ترین عوارض این بیماری می‌باشد. این پرسش که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم برای بسیاری از افراد با ریسک بالا ایجاد می‌شود.

آزمایش خون، تصویربرداری و در موارد نادر بیوپسی استخوانی از روش‌های تشخیص دقیق این بیماری هستند. بررسی علائم نرمی استخوان از قبیل ضعف عضلانی و در در استخوان‌ها نیز به تشخیص اولیه کمک می‌کنند.

بعد از تشخیص نرمی استخوان، تماس با پزشک ارتوپد بهترین اقدام ممکن است. برای ویزیت یا مشاوره آنلاین نرمی استخوان همین الان از طریق سایت طبیبی نو نوبت دکتر ارتوپد خود را ثبت کنید.