طرز صحیح مسواک زدن ارتودنسی چطور است؟

یکی از کارهای مهم با شروع دوره درمان ارتودنسی، مسواک زدن است. چرا که مسواک زدن اصولی و مناسب در این دوره به اثربخشی بیشتر درمان ارتودنسی کمک شایان توجهی می‌کند. در دوران ارتودنسی دندان‌ها بیشتر از قبل از معرض باکتری‌ها و آلودگی‌ها قرار می‌گیرند. در نتیجه احتمال پوسیدگی دندان‌ها نسبت به قبل افزایش پیدا می‌کند. طرز صحیح مسواک زدن ارتودنسی کمک می‌کند بهداشت دهان و دندان در سطح مطلوبی قرار گیرد. شیوه مسواک زدن باید به نحوی باشد که بیشترین میزان آلودگی از سطح دندان را برطرف کند. عدم توجه به مسواک زدن اصولی موجب آسیب دیدن براکت‌ها و ایجاد لکه روی دندان می‌گردد. در تمامی مقالات خارجی در خصوص شیوه‌های صحیح مسواک زدن مطالبی ارائه شده است که با هم مرور می‌کنیم.

ابزارهای ضروری برای مسواک زدن دندان‌های ارتودنسی شده

ذرات کوچک غذا و پلاک‌ها به راحتی در اطراف سیم‌ها، فنرها و الاستیک‌های دستگاه ارتودنسی انباشته می‌شوند. با توجه به بازه‌ی زمانی طولانی درمان ارتودنسی تمیز نکردن آلودگی‌های دهان و دندان مشکلات جدی ایجاد می‌کند. برای تمیز شدن بهتر دندان‌های ارتودنسی شده باید از ابزارهایی استفاده کرد.

۱- انتخاب مسواک مناسب برای ارتودنسی

انتخاب مسواک مناسب، اولین گام مهم برای حفظ بهداشت دهان و دندان حین ارتودنسی است. بهتر است از یک مسواک دستی با سری کوچک برای دندان‌های ارتودنسی استفاده کنید. براش مسواک هم ترجیحا نرم یا متوسط انتخاب شود تا آسیبی به لثه وارد نکند. در بازار برخی از انواع مسواک‌های ارتودنسی با برش‌هایی به شکل حریف v لاتین موجود هستند. این برش‌ها در مسواک به تمیز شدن هرچه بیشتر دندان ارتودنسی کمک می‌کنند. با وجودی که استفاده از مسواک دستی بهتر است اما سری‌های مناسبی برای دندان ارتودنسی مخصوص مسواک برقی هم وجود دارد. کسانی که استفاده از مسواک برقی را ترجیح می‌دهند می‌توانند از این سری‌ها برای مسواک زدن دندان ارتودنسی استفاده کنند. توجه داشته باشید که در کنار نوع مناسب مسواک، شیوه استفاده از مسواک هم باید اصولی و مناسب باشد.

۲- نخ دندان و ابزارهای کمکی مانند نخ دندان فلاس تریدر

استفاده از نخ دندان به اندازه طرز صحیح مسواک زدن ارتودنسی ضروری است. فاصله بین دو دندان همیشه محل بسیار خوبی برای تجمع باکتری‌ها و ذرات غذا هستند. تمیز کردن این بخش‌ها به ویژه برای حفظ بهداشت دندان‌های ارتودنسی حائز اهمیت است. نخ دندان را از طرف لثه به پشت سیم ارتودنسی برده و فضای بین دندان‌ها تمیز کنید. از این روش برای تمیز کردن تما فضای داخلی دهان و بن دندان‌ها کمک بگیرید. نخ دندان فلاس تریدر شبیه به قطره اشک حلقه شده است. این نخ نایلونی بسیار مقاوم برای تمیز کردن دندان فاصله بین دندان‌های ارتودنسی بسیار مناسب است.

۳- استفاده از دهانشویه

دهانشویه‌ها نقش بسیار مهمی در پاکسازی باکتری‌های مضر و پلاک‌های داخل دهان دارند. پلاک‌های دهان از عوامل اصلی ایجاد کننده التهاب لثه و بوی بد دهان هستند. علاوه استفاده از دهانشویه‌ها موجب ضدعفونی شدن تجهیزات ارتودنسی دندان هم می‌شود. از بین بردن عوامل ایجاد کننده عفونت در دهان ریسک پوسیدگی دندان ارتودنسی را نیز به شدت کاهش می‌دهد. به همین خاطر علاوه بر مسواک زدن باید از دهانشویه‌های مناسب نیز در دوره درمان ارتودنسی استفاده کنید.

نحوه صحیح مسواک زدن دندان‌های ارتودنسی شده

مسواک زدن دندان‌های ارتودنسی کمی پیچیده‌تر از شرایط عادی است. به همین خاطر باید آموزش مسواک زدن ارتودنسی را جدی بگیریم. پیش از اینکه شروع به مسواک زدن کنید بهتر است دهان خود را با آب بشویید. با این کار قسمت‌های نرم‌تر مواد غذایی باقیمانده در دهان خارج می‌شوند. نحوه تمیز کردن دندان ارتودنسی شامل چند بخش می‌باشد.

۱- روش صحیح تمیز کردن براکت‌ها و سیم‌ها

اولین بخشی که در زمان مسواک زدن دندان ارتودنسی باید تمیز شود براکت‌ها و سیم‌ها هستند. تمیز کردن براکت‌ها باید به نحوی انجام شود که به آن‌ها آسیب وارد نگردد. زیرا آسیب دیدن براکت وسیم‌ها به دندان‌ها و لثه صدمه می‌زند. قبل از شروع به مسواک زدن بخش‌های غیر ثابت مانند حلقه‌کشی را در بیاورید. در طرز صحیح مسواک زدن دندان ارتودنسی و تمیز کردن براکت‌ها باید زاویه ۴۵ درجه را رعایت کرد. این زاویه بین مسواک و دندان در مرز لثه در نظر گرفته شود. بعد از اینکه زاویه مسواک را تنظیم کردید با حرکت‌های جارویی شکل اقدام به مسواک زدن کنید. نکته بسیار مهم تمیز کردن اطراف سیم‌های ارتودنسی دندان است. همچنین نگین براکت را هم به خوبی مسواک کنید تا تمیز شود. برای کسب بهترین نتیجه از مسواک زدن، باید براش را از سطح بالای سیم به طرف قسمت جونده دندان بکشید. با حرکات دایره‌ای کوچک و به آهستگی برای تمیز کردن براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی اقدام کنید. تلاش کنید هم ذرات و پلاک‌های چسبیده به سطح براکت‌ها را جدا کنید. زیر سیم‌های و براکت‌ها بهترین محل برای تجمع آلودگی‌ها در دهان است. درست از همین نقاط پوسیدگی و عفونت لثه در دوران ارتودنسی دندان آغاز می‌شود. پس موقع مسواک زدن دقت کافی برای تمیز کردن این قسمت‌ها به خرج دهید. چنانچه برای اجرای صحیح روش مسواک زدن براکت ارتودنسی مشکل دارید از دندانپزشک خود مشاوره بگیرید.

۲- زمان مناسب برای مسواک زدن

اختصاص دادن بازه‌ی زمانی مناسب برای تمیز شدن کامل دندان ارتودنسی بسیار ضروری و مهم است. سرعت بالا در پروسه مسواک زدن دندان ارتودنسی کارایی و کیفیت کار را به شدت پایین می‌آورد. به طور متوسط هر دندان ارتودنسی برای تمیز شدن به چیزی در حدود ۱۰ ثانیه زمان نیاز دارد. زیرا در حین مسواک زدن باید روی هر دندان دست کم یک حرکت چرخشی انجام گیرد. گاهی تمیز کردن کامل هر دندان و راکت آن بیشتر این مقدار نیز زمان نیاز دارد. بنابراین باید با حوصله و صبر کافی نسبت به تمیز کردن دندان با سیم ارتودنسی اقدام کرد. فرآیند تمیز کردن دندان ارتودنسی باید از روی لثه شروع شود. سپس با اعمال فشاری ملایم به سمت لبه دندان رفته و آن را به خوبی تمیز نمایید. توجه داشته باشید که سطوح جانبی دندان نیز در حین مسواک زدن دندان ارتودنسی شده با تمیز شوند. اگر به سطوح جانبی دندان دسترسی کافی ندارید از مسواک‌هایی با سری کوچک‌تر کمک بگیرید. مسواک زدن اصولی و درست دندان‌های ارتودنسی با شرایط گفته شده حداقل ۲ دقیقه زمان نیاز دارد. البته اجرای طرز صحیح مسواک زدن دندان ارتودنسی برای بسیاری از افراد زمان بیشتری نیاز دارد. زیرا حفظ بهداشت دهان در ارتودنسی به پیشگیری از عفونت و پوسیدگی دندان کمک زیادی می‌کند. توصیه می‌شود در حین مسواک زدن دندان ارتودنسی بیشتر از زمان به تمیز شدن کامل دندان‌ها و براکت‌ها توجه کنید. زیرا توانایی و مهارت هر فرد برای تمیز کردن دندان ارتودنسی با دیگری متفاوت است. هدف اصلی در پروسه مسواک زدن در دوره درمان ارتودنسی تمیز شدن محیط دهان و دندان از آلودیگی‌ها و باکتری‌ها است. این هدف باید با صرف هر مقدار زمان که نیاز است محقق شود. توجه داشته باشید که تمیز کردن دندان ارتودنسی زیاده‌روی هم نباید کرد. زیرا کشیدن طولانی مدت براش مسواک روی لثه و دندان‌ها می‌تواند خراشیدگی‌هایی ایجاد کند. این خراش‌ها امکان عفونت و التهاب دندان ارتودنسی را بیشتر می‌کنند.

۳- استفاده از مسواک بین دندانی

در زمان مسواک زدن دندان ارتودنسی، دسترسی به اطراف براکت‌ها و فضای بین دندان‌ها سخت است. به همین خاطر در این بخش‌ها شاهد بیشترین میزان آلودگی و تجمع پلاک‌ها در دهان هستیم. استفاده از مسواک بین دندانی کمک زیادی به پاکسازی فضاهای بین دندان‌ها و اطراف براکت‌ها می‌کند. مسواک‌های بین دندانی برای این هدف به صورت ویژه طراحی و ساخته شده‌اند. در بازار سایزهای متنوعی از مسواک بین دندانی موجود است. از این مسواک‌های مخصوص برای مواقعی که خونریزی بین دندانی ایجاد شده هم می‌توان استفاده کرد. برای این منظور کافی است اول مسواک بین دندانی را در ژل کورسودیل فرو برده و سپس استفاده کنید. این مسواک‌ها کمک می‌کنند تا همه فضای دهان و دندان ارتودنسی شده به خوبی تمیز شوند. به همین خاطر از مسواک‌های بین دندانی به عنوان یک روش مکمل برای مسواک زدن دندان ارتودنسی شده نام می‌برند. به کمک این مسواک‌ها علاوه بر فضای بین دندان، قادر به تمیز کردن سیم‌ها و براکت‌های ارتودنسی هم هستید.

اشتباهات رایج در مسواک زدن دندان‌های ارتودنسی

طرز صحیح مسواک زدن دندان ارتودنسی کمک می‌کند تا بهداشت دهان در بهترین سطح آن انجام شود. گاهی ناخواسته اشتباهاتی را مرتکب می‌شویم که اثربخشی مسواک در تمیزی دهان را کاهش می‌دهیم. وقت گذاشتن و مسواک زدن دندان ارتودنسی باید کاملا درست انجام شود تا موثر باشد. از این جهت آگاهی از اشتباهات رایج در مسواک زدن دندان ارتودنسی کمک کننده و مهم است.

۱- استفاده از مسواک نامناسب

در دوران درمان ارتودنسی تمیز نگهداشتن دهان و دندان اهمیت بالایی دارد. انتخاب مسواک درست در کنار شیوه صحیح استفاده از آن کمک می‌کند از مشکلاتی مانند:

• پوسیدگی دندان
• ایجاد عفونت
• تغییر رنگ دندان‌ها
• التهاب لثه

جلوگیری گردد. بهترین مسواک برای دندان ارتودنسی الیافی نرم دارد. از مسواک‌هایی که دارای الیاف سفت و سخت هستند دوری کنید. اگر الیاف مسواک نرم نباشد امکان در زمان استفاده فشار زیادی روی دندان‌ها و براکت‌ها وارد می‌شود. در نتیجه امکان آسیب دیدن براکت و صدمه وارد شدن به دندان و لثه زیاد خواهد بود.

۲- عدم توجه به تمیز کردن فضاهای بین دندان‌ها

اشتباه رایج دیگری که در زمان مسواک زدن دندان ارتودنسی انجام می‌گیرد بی‌توجهی به فضای بین دندان‌ها است. دسترسی به فضای بین دندان‌ها کمی سخت است. این دشواری برای دندان‌های ارتودنسی شده دو برابر است. از آنجایی که فضای بین دندانی محل تجمع باکتری‌ها و پلاک‌ها است باید به خوبی تمیز شود. بعضی اوقات افراد فراموش می‌کنند که فضای بین دندان‌ها را نیز در زمان مسواک زدن دندان ارتودنسی تمیز کنند. این اشتباه با قیمت بوی بد دهان و پوسیدگی دندان‌ها تمام خواهد شد.

۳- عدم استفاده از نخ دندان و دهانشویه

استفاده از دهانشویه و نخ دندان در دوره درمان ارتودنسی را جدی بگیرید. عدم استفاده از دهانشویه موجب آلوده شدن سیم‌ها و براکت ارتودنسی می‌گردد. نخ دندان هم به تمیزی هرچه بیشتر فضای بین دندان‌ها کمک می‌کند.

مراقبت‌های تکمیلی در طول درمان ارتودنسی

بعد از آشنایی با طرز صحیح مسواک زدن دندان ارتودنسی به توضیح مراقبت‌های تکمیلی می‌پردازیم.

۱- برنامه روزانه برای حفظ بهداشت دهان و دندان

مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی در دوره درمان ارتودنسی بسیار مهم است. برخی از افراد به دلیل سخت بودن پروسه مسواک زدن با وجود تجهیزات ارتودنسی از انجام آن اجتناب می‌کنند. این در حالی است که عفونت و التهاب لثه و دندان در عرض ۴۸ ساعت ایجاد می‌شود. بنابراین مسواک زدن دندان ارتودنسی بعد از هر وعده غذایی برای جلوگیری از عفونت و التهاب لازم است. بعلاوه مسواک نزدن بعد از هر وعده غذا می‌تواند باعث بروز لکه‌هایی روی دندان گردد. این لکه‌ها بعد از برداشتن تجهیزات ارتودنسی روی دندان مشاهده خواهند شد.

۲- تغذیه مناسب برای جلوگیری از آسیب به براکت‌ها

بعد از رعایت بهداشت دهان و دندان، باید روی تغذیه خود در دوران درمان ارتودنسی هم توجه کافی داشته باشد. از خوردن غذاهای ریز و سخت خودداری کنید. این گروه از مواد غذایی بین دندان‌ها و اطراف سیم و براکت‌ها باقی می‌مانند. در نتیجه تمیز کردن آن‌ها کار مسواک زدن دندان ارتودنسی را سخت‌تر می‌کند. مواد غذایی که توصیه می‌شود با دندان ارتودنسی مصرف نشوند عبارتند از:

• مواد قندی مانند آب‌نبات و شیرینی
• میواه‌های خشک و سفت
• نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه

با رعایت تغذیه درست ارتودنسی دندان سالم و تمیز می‌ماند. مصرف مواد غذایی که حاوی مقادیر مناسبی پروتئین و فیبر باشند هم در حفظ سلامت دندان و لثه مفید است.

نتیجه‌گیری

رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران ارتودنسی از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. طرز صحیح مسواک زدن دندان ارتودنسی به تمیز کردن هرچه بیشتر دهان و دهان کمک  می‌کند. انتخاب مسواک مسواک با الیاف نرم و در کنار آن به کارگیری مسواک بین دندانی از نکات مهم کار هستند. مسواک را با زاویه ۴۵ درجه و به صورت چرخشی روی دندان‌های ارتودنسی بکشید. هنگام مسواک زدن تمام سطوح دندان را به کمک براش مسواک تمیز کنید. تا زمانی که از تمیز شدن تمام بخش‌های دندان و براکت‌ها مطمئن نشده‌اید به مسواک زدن ادامه دهید. دندان ارتودنسی باید بعد از هر وعده غذایی با مسواک زدن اصولی تمیز شود. همچنین نباید از اثرات مثبت نخ دندان و دهانشویه برای تمیزی دندان ارتودنسی غافل بود. نخ دندان در برداشتن مواد غذایی ریز و پلاک‌های دندانی کمک زیادی می‌کند. دهانشویه‌ها هم محیط داخلی دهان و تجهیزات ارتودنسی را به خوبی ضدعفونی می‌کنند. در فواصل زمانی تعیین شده به دندانپزشک مراجعه کرده و دستورالاعمل‌های او را به دقت انجام دهید.