درمان یبوست کودکان بالای ۳ سال (روش‌های خانگی، تغذیه و دارو)
اگر کودکی برای دو روز یا بیشتر با مشکل دفع مواجه باشد به یبوست دچار شده است. این مشکل در دفع می‌تواند دفع خشک و بزرگ یا عدم دفع مدفوع باشد. یبوست در کودکان بیشتر به دلیل تغذیه نامناسب و عدم تحرک کافی رخ می‌دهد. در اغلب موارد با اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی غنی و سرشار از فیبر این مشکل برطرف می‌گردد. درمان یبوست در کودکان بالای ۳ سال را در چند بخش مختلف می‌توان تقسیم‌بندی کرد. اولین اقدام درمانی مناسب برای درمان یبوست در کودکان داشتن تحرک است. مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر نیز به بهبود یبوست در کودکان کمک زیادی می‌کند. در موارد شدید می‌توان از داروهای ملین و برطرف کننده یبوست نیز برای بهبود وضعیت کودک استفاده کرد. توصیه می‌شود برای یبوست مزمن در کودکان حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
روش‌های طبیعی و خانگی درمان یبوست در کودکان بالای ۳ سال
راهکارهای طبیعی و خانگی متعددی وجود دارند که به درمان یبوست کودکان کمک زیادی می‌کند. این روش‌های درمان سریع یبوست به راحتی در خانه در دسترس و قابل اجرا هستند. مهم‌ترین اقدامات برای درمان یبوست در سنین پایین عبارتند از:
- رژیم غذایی غنی از فیبر: کمبود فیبر در بدن کودک از رایج‌ترین دلایل ابتلا به یبوست محسوب می‌شود. کاهش مقدار فیبر در بدن کودک موجب سفت شدن مدفوع در نتیجه دشواری عمل دفع خواهد شد. توصیه می‌شود کودک را برای خوردن مواد غذایی سرشار از فیبر نظیر غلات و میوه‌ها و سبزیجات تازه تشویق کنید.
- نوشیدن مایعات کافی: مایعات به هضم سریع‌تر مواد غذایی در بدن کودک کمک زیادی می‌کنند.آب میوه‌های طبیعی سرشار از فیبر محلول و نامحلول هستند و به عنوان ملین عمل می‌کنند. نوشیدن آب کافی هم موجب حرکت فیبر در روده‌ها و تشکیل مدفوع می‌گردد.
- فعالیت بدنی و ورزش: از روش‌های موثر درمان یبوست داشتن تحرک و فعالیت بدنی است. به همین خاطر توصیه می‌شود کودک را به راه رفتن و ورزش کردن تشویق کنید تا یبوستش برطرف گردد. ورزش و فعالیت بدنی موجب تنظیم حرکت روده در کودکان بالای سه سال می‌شود.
| روش درمانی | توضیحات |
|---|---|
| رژیم غذایی پر فیبر | شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل |
| نوشیدن مایعات | آب و آبمیوههای طبیعی برای روان‌سازی روده‌ها |
| فعالیت بدنی | پیاده‌روی، بازی، ورزش‌های کودکانه برای تحریک روده |
بهترین روش های درمان یبوست در اطفال(زمانی که روش‌های خانگی کافی نیستند)
گاهی اوقات یبوست در کودکان شدت زیادی پیدا می‌کند و روش‌های خانگی به تنهایی کارساز نیستند. در این شرایط توصیه می‌شود از درمان سریع یبوست در کودکان استفاده گردد.
شربت‌های ملین
درمان یبوست با شربت ملین بسیار کارساز و موثر است. گاهی با گذشت چند روز از شروع یبوست و انجام درمان‌های طبیعی و خانگی مشکل دفع کودک برطرف نمیشود. در این موارد بهتر است مصرف شربت‌های ملین را آغاز کرد. از این شربت‌ها روزی یک الی دو بار و هر بار ۵ سی‌سی به کودک بدهید. چنانچه بعد از دو روز مشکل یبوست کودک برطرف نشد حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
دارو برای رفع یبوست کودکان
برخی از داروهای برطرف کننده یبوست مخصوص کودکان وجود دارند که باید با تجویز پزشک مصرف کرد و نباید از داروهای بزرگسالان استفاده کرد و مصرف قرص سی لاکس برای یبوست کودکان توصیه نمیشود.
داروهای مورد تایید پزشکان برای رفع یبوست کودکان:
- پودر پیدرولاکس
- لوبیپروستون
- شیاف گلیسیرین
- لاکتولوز
- سدیم دوکوزات
این داروها باید بر اساس دستورالعمل پزشک کودک مصرف شوند.
| نام دارو | نوع مصرف | نکات ایمنی | مجاز برای کودکان؟ |
|---|---|---|---|
| پودر پیدرولاکس | خوراکی | مصرف با مایعات زیاد | ✔ بله |
| لاکتولوز | شربت | ملین اسمزی | ✔ بله |
| لوبیپروستون | کپسول | نیاز به تجویز پزشک | ✔ با احتیاط |
| شیاف گلیسیرین | مقعدی | رفع فوری یبوست | ✔ بله |
| سدیم دوکوزات | خوراکی | نرم‌کننده مدفوع | ✔ بله |
طریقه مصرف پودر پیدرولاکس برای کودکان
پودر پیدرولاکس (Polyethylene Glycol) برای درمان یبوست در کودکان به کار می‌رود. برای کودکان، مقدار مصرف معمول بین ۰.۴ تا ۰.۸ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز است که باید در آب یا مایعات دیگر حل و مصرف شود. مصرف آن بهتر است طبق تجویز پزشک باشد و کودک در طول روز مایعات کافی بنوشد.
تعریف و علل شایع یبوست در کودکان
یبوست از مشکلاتی است که در بین کودکان زیاد مشاهده می‌شود. این عارضه دارای انواع مختلفی است که هر کدام از انواع آن نیز به دلیل خاصی ایجاد می‌گردد. تشخیص به موقع یبوست و درمان آن کمک می‌کند کودک به یبوست مزمن دچار نشود.
هرگونه اشکال در دفع طبیعی مدفوع را به طور کلی یبوست می‌گویند. با این تعریف بیماری یبوست دارای انواع مختلفی می‌باشد که در کودکان نیز بروز می‌کنند:
- یبوست با دفع طبیعی: در این نوع یبوست مشکل از ماهیچه‌ها و اعصابی است که حرکات روده را کنترل می‌کنند.
- یبوست با دفع کند: اگر حرکت غذا در روده کودک به کندی انجام گیرد با این نوع یبوست مواجه می‌شود.
- یبوست بر اثر اختلال عملکرد کف لگن: اگر ماهیچه‌های حوالی مقعد و دهانه راست روده ضعیف باشد این نوع یبوست در کودک بروز می‌کند.
علل شایع یبوست در کودکان
عوامل متعددی وجود دارند که موجب یبوست در کودکان می‌شوند که در راس همه آن‌ها تغذیه نادرست قرار دارد. مصرف بیش از اندازه غذاهای جامد و خوراکی‌های نامناسب و دیر هضم، بی‌تحرکی و عدم دریافت فیبر کافی از دلایل اصلی این مشکل هستند. گاهی نیز مصرف غیر ضروری برخی از مکمل‌ها و ویتامین‌ها موجب بروز یبوست در کودکان می‌شود.
نکات ویژه برای درمان یبوست بچه در سنین نوزادی
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین درمان یبوست در نوزادان است. یبوست در نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند شایع‌تر از نوزادی است که شیر مادر می‌خورند.
تغذیه مناسب نوزادان
برای رفع یبوست نوزادان چند قطره آب جوشیده خنک را با چند قاشق آب آلو ترکیب کرده و به نوزاد بدهید. تغییر رژیم غذایی مادر نیز می‌تواند روی بهبود یبوست نوزاد اثر زیادی داشته باشد.
روش‌های ماساژ شکم
از دیگر شیوه‌های درمان فوری یبوست نوزاد ماساژ دادن شکم او است. ابتدا کمی روغن زیتون را به نوک انگشتان خود بزنید تا چرب شوند. سپس به آرامی و با حرکات دایره‌ای روی شکم نوزاد بچرخانید. زانوها و پاهای نوزاد را در کنار هم نگه دارید با پاهای او حرکت دوچرخه را اجرا کنید. این شیوه ماساژ روی رفع یبوست نوزادان اثر سریعی دارد.
تشخیص و درمان یبوست مزمن در کودکان
اگر دفع مدفوع به سختی صورت گیرد و با درد یا خونریزی همراه باشد فرد به یبوست مزمن دچار شده است. همچنین یبوست‌های طولانی مدت را نیز با عنوان یبوست مزمن می‌شناسند.
اصلی‌ترین تفاوت‌های یبوست مزمن و یبوست معمولی در کودکان:
- دردهی شکمی و دفع سخت مدفوع
- بی‌اشتهایی و بیقراری کودک
- حالت تهوع
- مشاهده رگه‌های خون در مدفوع کودک
توصیه می‌شود با مشاهده علائم یبوست مزمن در کودکان به پزشک متخصص مراجعه شود.
راه‌های درمان یبوست مزمن
- دریافت مواد غذایی سرشار از فیبر
- مصرف مایعات فراوان
- دارو درمانی تحت نظارت پزشک
پیشگیری از یبوست در کودکان: نکات کلیدی برای والدین
- رعایت رژیم غذایی سالم: اولین عاملی که به بروز یبوست در کودکان منتهی می‌شود مواد غذایی نامناسب است. بنابراین بهتر است در رژیم غذایی کودک از میوه و سبزیجات تازه و آب به مقدار کافی وجود داشته باشد. همچنین از خوراکی‌های فراوری شده نیز تا جایی که امکان دارد دوری شود.
- تنظیم عادات حرکتی: از دیگر اقدامات لازم برای پیشگیری از یبوست ایجاد عادت‌های درست حرکتی در کودک است. ورزش و تحرک بهترین عامل برای حرکت روده و دفع کامل و راحت مدفوع است.
- با ایجاد عادت‌های روزانه مناسب در کودک تا حد زیادی می‌توان از یبوست جلوگیری نمود.
نتایج درمانی و نکات پایانی
برای درمان یبوست در کودکان بالای ۳ سال روش‌های خانگی و درمان‌های پزشکی متعددی وجود دارند. استفاده از مایعات کافی و مواد غذایی سرشار از فیبر در کنار داشتن تحرک از جمله درمان‌های طبیعی و خانگی یبوست هستند. اگر این روش‌ها در بهبود یبوست کودکان موثر واقع نشوند باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
داروهای رفع یبوست کودکان به درمان یبوست به ویژه یبوست مزمن کمک می‌کنند. این داروها باید تحت نظارت و با تجویز پزشک مصرف شوند. اگر بعد از ۲ الی ۳ روز یبوست کودک بهبود نیافت حتما به پزشک مراجعه کنید. بی‌توجهی به مشکل یبوست در کودکان می‌تواند به یبوست مزمن و عوارض جدی بعدی منجر گردد.
سوالات متداول در مورد درمان یبوست کودکان
آیا اضطراب و فشارهای روانی می‌توانند باعث یبوست در کودکان شوند؟
بله، استرس‌های روانی مانند تغییرات در محیط زندگی، شروع مدرسه یا اضطراب جدایی می‌توانند حرکات روده را مختل کرده و موجب یبوست شوند.
چه زمانی باید برای یبوست کودک آزمایش انجام داد؟
اگر یبوست بیشتر از دو هفته طول بکشد، یا کودک دچار درد شدید شکمی، خون در مدفوع یا کاهش اشتها و وزن شود، باید بررسی‌های آزمایشگاهی مانند آزمایش خون، مدفوع یا عکس‌برداری تجویز گردد.
آیا استفاده طولانی‌مدت از ملین‌ها برای کودکان خطر دارد؟
بله، استفاده مداوم و خودسرانه از ملین‌ها می‌تواند وابستگی ایجاد کند یا تعادل الکترولیتی بدن را به هم بزند، بنابراین مصرف آن‌ها باید تحت نظارت پزشک باشد.
آیا آلرژی غذایی می‌تواند باعث یبوست شود؟
در برخی کودکان، آلرژی یا حساسیت به برخی مواد غذایی مانند شیر گاو می‌تواند باعث یبوست مزمن شود که در این صورت باید رژیم غذایی بررسی و اصلاح گردد.
آیا کودکانی که از پوشک استفاده می‌کنند بیشتر در معرض یبوست هستند؟
در برخی موارد، کودکان پوشکی به دلیل نداشتن حس به موقع دفع و تأخیر در تخلیه روده ممکن است دچار یبوست شوند.
چه زمان‌هایی در رشد کودک احتمال بروز یبوست بیشتر است؟
شروع تغذیه کمکی، قطع شیردهی، آموزش استفاده از توالت و شروع مدرسه از زمان‌هایی هستند که احتمال بروز یبوست در کودک افزایش می‌یابد.
آیا نوشیدنی‌های صنعتی مانند آبمیوههای بازاری برای رفع یبوست مفیدند؟
خیر، این نوشیدنی‌ها اغلب حاوی قند زیاد و فیبر کم هستند. بهتر است از آبمیوههای طبیعی خانگی مانند آب آلو یا گلابی استفاده شود.
چه نوع ورزش‌هایی برای رفع یبوست کودکان مفید است؟
ورزش‌های ساده مثل دویدن، طناب زدن، دوچرخه‌سواری یا بازی‌های فعال در پارک باعث افزایش حرکات روده و بهبود یبوست می‌شوند.
آیا عادات دستشویی رفتن کودک در خانه و مدرسه تفاوت دارد؟
بله، برخی کودکان در محیط مدرسه احساس راحتی نمی‌کنند و جلوی دفع مدفوع را می‌گیرند، که این مسئله می‌تواند منجر به یبوست شود.
