راه‌های درمان سریع قارچ ناخن
علائم قارچ ناخن و انواع آن
علائم عفونت قارچی ناخن بسته به نوع عفونت متفاوت است. این علائم معمولاً بسیار خفیف شروع شده و رفته رفته‌رفته شدیدتر می‌شوند. در ابتدا، ممکن است فقط یک نقطه سفید یا زرد زیر ناخن خود مشاهده کنید. با گذشت زمان، این ناحیه گسترش می‌یابد و می‌تواند کل ناخن شما را به رنگ سفید، زرد، سبز یا سیاه درآورد.
در ابتدا نادیده‌گرفتن عفونت قارچی ناخن ازآنجایی‌که هیچ دردی ندارد، آسان است. اما اگر آن را درمان نکنید، می‌تواند باعث ایجاد درد شود. اگر عفونت به‌اندازه کافی پیشرفت کند، حتی ممکن است راه‌رفتن را برایتان دشوار کند.
ناخن‌های آلوده به قارچ معمولاً خصوصیات زیر را دارند:
- کلفت
- شکننده
- پوسته‌پوسته‌شده
- ناهموار
- بدشکل
- کدر
- تیره‌تر از سایر ناخن‌ها یا به رنگ زرد
همچنین ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
- پوسته ریزی زیر ناخن – هیپرکراتوزیس
- خطوط راه‌راه زرد یا سفید – اونیکومایکوزیس لترال
- لکه‌های زرد در انتهای ناخن – اونیکومایکوزیس پروکسیمال
- ممکن است ناخن‌های عفونی از بستر ناخن جدا شوند – اونیکولیز
عفونت‌های قارچی ناخن می‌توانند باعث درد در انگشتان پا یا نوک انگشتان شوند و حتی ممکن است بوی بدی نیز داشته باشند. ضایعات پوستی بدون قارچ به نام درماتوفیتید نیز با عفونت‌های قارچی ناخن مرتبط‌اند. این موارد ممکن است به‌صورت بثورات یا خارش در ناحیه‌ای از بدن که به قارچ آلوده نیست ظاهر شوند؛ چیزی شبیه به یک واکنش آلرژیک.
قارچ ناخن چند نوع دارد؟
چهار نوع اصلی از عفونت قارچی ناخن وجود دارد. این چهار نوع تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم:
- اونیکومایکوزیس دیستال یا لترال ساب‌آنگوال (Distal or lateral subungual onychomycosis): این نوع، شایع‌ترین نوع عفونت قارچی ناخن است. این عفونت ناشی از قارچی به نام درماتوفیت است. این قارچ می‌تواند ناخن‌های دست یا پا را درگیر کند. عفونت از بستر ناخن، در زیر ناخن شروع می‌شود. ناحیه‌ای به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای را مشاهده خواهید کرد که از لبه‌های ناخن به سمت مرکز گسترش می‌یابد و باعث جداشدن ناخن از بستر ناخن می‌شود.
- اونیکومایکوزیس سوپرفیشیال سفید (White superficial onychomycosis): این نوع از عفونت قارچی ناخن شیوع کمتری دارد و تنها سطح ناخن را درگیر می‌کند، به‌خصوص در ناخن‌های پا. این عفونت با ایجاد لکه‌های سفید شروع می‌شود که به‌مرورزمان پودری شده و باعث خردشدن ناخن می‌گردد.
- اونیکومایکوزیس پروکسیمال ساب‌آنگوال (Proximal subungual onychomycosis): این نوع از عفونت قارچی ناخن به‌صورت لکه‌های سفید در مرکز بستر ناخن، نزدیک به کوتیکول ظاهر می‌شود. با رشد انگشت دست یا پا، این لکه‌ها به سمت بیرون حرکت می‌کنند. این نوع از عفونت نادر است و معمولاً افرادی را که دچار مشکلات سیستم ایمنی مانند عفونت HIV هستند، تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
- اونیکومایکوزیس کاندیدایی (Candidal onychomycosis): این عفونت توسط قارچی به اسم کاندیدا ایجاد می‌شود و معمولاً ناخن‌های دست را درگیر می‌کند. ناحیه اطراف ناخن اغلب متورم و ملتهب است و ممکن است ناخن‌ها به طور کامل جدا شوند. این عفونت معمولاً در ناخن‌هایی که در اثر آسیب یا عفونت دیگری آسیب‌دیده‌اند، رخ می‌دهد.
چرا به قارچ ناخن مبتلا می‌شویم؟
عامل بیشتر عفونت‌های قارچی ناخن، قارچ‌هایی هستند که باعث یک بیماری به اسم بیماری پای ورزشکاران می‌شوند. این قارچ‌ها روی پوست انسان زندگی می‌کنند و در اکثر موارد خطری ندارند؛ اما گاهی اوقات و در شرایط مطلوب می‌توانند تکثیر پیدا کنند و منجر به عفونت شوند. این قارچ‌ها مکان‌های گرم، تاریک و مرطوب مانند پا را ترجیح می‌دهند؛ بنابراین در صورت رعایت‌نکردن بهداشت پاها و انجام اقداماتی که منجر به عرق‌کردن پاها بشود، می‌تواند باعث ابتلا به قارچ ناخن بشود. احتمال ابتلا به عفونت قارچی ناخن در صورت رعایت موارد زیر بیشتر است:
- خشک و تمیز نگه‌نداشتن پاها
- پوشیدن کفش‌هایی که باعث داغ‌شدن و عرق‌کردن پاها شوند
- راه‌رفتن با پای‌برهنه در مکان‌هایی که عفونت‌های قارچی به‌راحتی قابل سرایت است، مانند دوش‌های عمومی، رخت‌کن‌ها و باشگاه‌ها.
- آسیب‌دیدن ناخن‌ها
- سیستم ایمنی ضعیف
- ابتلا به برخی بیماری‌های دیگر مانند دیابت، پسوریازیس یا بیماری عروق محیطی
عفونت‌های قارچی ناخن می‌توانند به افراد دیگر سرایت کنند، بنابراین اگر دچار عفونت شده‌اید، باید برای جلوگیری از این امر اقداماتی انجام دهید.
چه کسانی در معرض ابتلا به قارچ ناخن هستند؟
همان‌طور که در بخش قبلی ذکر شد، دلایل مختلفی برای ابتلا به عفونت قارچی ناخن وجود دارد و هر علت درمان خاص خود را می‌طلبد. با اینکه بسیاری از علل عفونت قارچی ناخن قابل‌پیشگیری هستند، برخی عوامل خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند و برخی از افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به قارچ ناخن هستند. افراد زیر، احتمال ریسک بیشتری برای ابتلا به عفونت قارچی ناخن دارند:
- افرادی که دیابت دارند
- افرادی که بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با گردش خون دارند
- افرادی که سن بالای ۶۵ سال دارند
- افرادی که از ناخن مصنوعی استفاده می‌کنند
- افرادی که در استخرهای عمومی شنا می‌کنند
- افرادی که دچار آسیب ناخن شده شده‌اند
- افرادی که در اطراف ناخن دچار آسیب پوستی شده‌اند
- افرادی که انگشتان دست یا پایشان برای مدت طولانی مرطوب بوده است
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
- افرادی که به مدت طولانی کفش‌های بسته می‌پوشند
همچنین لازم به ذکر است که عفونت‌های ناخن در مردان شایع‌تر از زنان است و بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود. اگر کسی از اعضای خانواده شما اغلب به این نوع عفونت‌های قارچی مبتلا می‌شوند، شما نیز بیشتر در معرض ابتلا به آنها قرار خواهید گرفت.
درمان‌های خانگی قارچ ناخن
تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که استفاده از موارد زیر می‌تواند به‌عنوان یک درمان خانگی و اولیه تا حدی در درمان قارچ ناخن موثر باشند:
- بیکینگ‌پودر
- سیر
- سرکه
- روغن اکالیپتوس
- روغن آفتاب‌گردان
- روغن درخت چای
- روغن اورگانو
- روغن نعناع
- پماد ویکس و سایر محصولات منتول‌دار
- دهان‌شویه لیسترین
درمان‌های پزشکی قارچ ناخن
معمولاً استفاده از داروهای بدون نسخه یا OTC برای درمان عفونت‌های قارچی ناخن توصیه نمی‌شود. در عوض، پزشک ممکن است یک داروی ضد قارچ خوراکی برای شما تجویز کند، داروهایی مانند:
- تربینافین
- ایتراکونازول
- فلوکونازول
- گریزئوفولوین
پزشک متخصص ممکن است درمان‌های ضدقارچی دیگری از جمله درمان‌های موضعی را نیز توصیه کند. ممکن است بسته به نوع قارچ ایجادکننده عفونت و همچنین شدت عفونت، نیاز باشد که این داروها را به مدت چند ماه مصرف کنید. هرچند محلول‌های موضعی به‌طورکلی در درمان عفونت‌های قارچی ناخن پا موثر نیستند. لازم به ذکر است که در بهبودی کامل بدن از عفونت قارچی با درمان‌های ذکر شده، هیچ تضمینی نیست. همچنین گرفتار شدن به عوارض ناشی از عفونت قارچی ناخن نیز محتمل است.
انواع درمان‌های پزشکی
برخی از موثرترین و پرکاربردترین روش‌ها برای درمان سریع قارچ ناخن به ترتیب عبارت‌اند از:
- مصرف ضد قارچ‌های خوراکی: پزشک ممکن است برای ازبین‌بردن قارچ در کل بدن، داروی خوراکی تجویز کند. این روش، معمولاً بهترین راه برای خلاص‌شدن از عفونت ناخن است. ممکن است درمان قارچ ناخن دست حدود ۲ ماه و درمان عفونت ناخن‌های پا ۳ ماه طول بکشد.
- مصرف ضد قارچ‌های موضعی: این داروها به‌صورت موضعی روی ناخن‌های شما استفاده می‌شوند. آنها ممکن است برای عفونت‌های خفیف موثر باشند، اما برای درمان عفونت‌های جدی‌تر به‌اندازه کافی به عمق ناخن نفوذ نمی‌کنند. این روش معمولاً همراه با مصرف ضدقارچ‌های خوراکی به کار گرفته می‌شود.
- جراحی: درصورتی‌که سایر روش‌های درمانی مؤثر نباشند، پزشک ممکن است مجبور شود کل ناخن را بردارد تا یک ناخن سالم به‌جای آن رشد کند. البته ممکن است ناخن جدید نیز دچار عفونت شود.
- لیزر درمانی یا درمان فوتودینامیکی: پزشکان در حال بررسی روش‌های درمانی جدیدتری هستند که از نور خاصی به‌منظور ازبین‌بردن قارچ استفاده می‌کند.
اهمیت بهداشت در درمان قارچ ناخن
روش‌های پیشگیری از قارچ تضمینی نیستند، اما می‌توان با رعایت بهداشت فردی و چندین روش دیگر، تا حدی به پیشگیری از آن کمک کرد:
- از راه‌رفتن با پای‌برهنه در اماکن عمومی مانند حمام‌های عمومی، رخت‌کن‌ها و استخرها خودداری کنید. بیشتر افراد در چنین مکان‌هایی قارچ می‌گیرند. پوشیدن دمپایی در این مکان‌های عمومی مفید است.
- اگر یکی از اعضای خانواده شما قارچ پا یا قارچ ناخن دارد، سعی کنید از دوش دیگری استفاده کنید یا در حمام دمپایی بپوشید تا از تماس با آن جلوگیری شود.
- آسیب ناشی از کوتاه‌کردن ناخواسته یا خشن ناخن‌ها می‌تواند به راهی برای ورود قارچ تبدیل شود.
- قبل از استفاده از ناخن‌گیر خود، آن را تمیز کنید.
- به‌عمد ناخن‌های پا را جدا نکنید.
- اگر دیابت دارید، تمام توصیه‌های مراقبتی پزشک خود را دنبال کنید.
- پاهای خود را خشک نگه دارید..
- قبل از کوتاه‌کردن ناخن‌های پا، آنها را در آب گرم خیس کنید یا می‌توانید بعد از حمام یا دوش، ناخن‌های خود را کوتاه کنید.
- ناخن‌های پا را به‌صورت صاف (بدون گرد کردن لبه‌ها) کوتاه کنید.
- کفش‌هایی بپوشید که اندازه پاهایتان باشد.
چه زمانی برای درمان قارچ ناخن به دکتر مراجعه کنیم؟
زمانی که اقدامات مراقبتی کمکی نکرد و درمان‌های خانگی دیگر جوابگو نبود، و در شرایطی که ناخن به طور فزاینده‌ای تغییر رنگ داد، کلفت‌تر شد یا شکل آن تغییر کرد، باید به پزشک متخصص یا متخصص قارچ‌شناسی پزشکی مراجعه کنید. همچنین در صورت موارد زیر حتماً با پزشک خود مشورت کنید:
- ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت
- خونریزی در اطراف ناخن
- تورم یا درد در اطراف ناخن
- مشکل در راه‌رفتن
آیا تغذیه سالم در درمان قارچ ناخن موثر است؟
نباید از نقش رژیم غذایی در روند درمان قارچ ناخن دست یا پا غافل شد. تغذیه نقش اساسی در تقویت توانایی بدن برای مقابله با عفونت‌ها دارد و درمان قارچ ناخن پا نیز از این قاعده مستثنی نیست. به‌عنوان‌مثال؛ مصرف موادی که به بهبود سریع‌تر بدن کمک می‌کنند، مانند پروبیوتیک‌ها و غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان در درمان عفونت‌هایی مانند قارچ ناخن موثرند. در دوره مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و مواد ضد قارچ اهمیت مصرف مواد پروبیوتیک برای بازیابی میکروبیوم روده‌ای دوچندان می‌شود. از مصرف مواد غذایی سرشار از شکر مصنوعی و مواد غذایی فراوری شده نیز باید خودداری کرد. هیدراته نگه‌داشتن بدن نیز یکی از اصول تغذیه سالم است که به درمان هرچه سریع‌تر قارچ پا کمک می‌کند.
پیشگیری بهتر از درمان خانگی است!
بعید است تنها با درمان‌های خانگی بتوان قارچ ناخن را درمان کرد، اما در کنار روش‌های خانگی درمان که پیش‌ازاین ذکر شد، رعایت نکات بهداشتی زیر نیز ممکن است در پیشگیری و سرعت‌بخشیدن به درمان قارچ ناخن در کودکان و همچنین جلوگیری از انتشار آن به سایر افراد، مفید باشند:
- ناخن‌های پا را کوتاه، خشک و تمیز نگه دارید.
- از یک ناخن‌گیر برای ناخن‌های آلوده و یک ناخن‌گیر دیگر برای سایر ناخن‌های پا استفاده کنید.
- کفش‌هایی بپوشید که اندازه پای شما باشد.
- پاهای خود را خشک نگه دارید، جوراب نخی بپوشید و روزانه آنها را عوض کنید.
- بهداشت پا را به‌خوبی رعایت کنید.
- هنگام استفاده از دوش مشترک، دمپایی تمیز بپوشید.
قارچ ناخن را زودتر درمان کنیم
اکثر عفونت‌های قارچی پوست را می‌توان با کرم‌های بدون نسخه یا تجویزی و مصرف ضدقارچ‌های خوراکی درمان کرد؛ هرچند عفونت‌های شدیدتر ممکن است نیاز به روش‌های دیگری داشته باشند. پیشگیری و رعایت بهداشت و پاکیزگی پاها نیز تا حد زیادی از ابتلا به عفونت‌های قارچی پوست جلوگیری می‌کند.
در صورت مشاهده اولین علائم عفونت، بهتر است همیشه به پزشک اطلاع دهید تا از عوارض جدی احتمالی جلوگیری کنید. با مراجعه به‌موقع و زودهنگام به پزشک، اکثر موارد عفونت‌های قارچی پوست به‌راحتی قابل‌درمان هستند. البته اگر مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای دیگری مانند دیابت نیز هستید، یا در گروه افراد پر خطر قرار می‌گیرید، درمان زودهنگام اونیکومایکوزیس باید اولویت شما باشد.
سؤالات متداول
قارچ ناخن چه رنگ و شکل ظاهری دارد؟
این عفونت با یک نقطه سفید یا زرد – قهوه‌ای زیر نوک ناخن پا یا دست شروع می‌شود. با عمیق‌تر شدن عفونت قارچی، ممکن است رنگ ناخن تغییر کند، ضخیم شود و از لبه خرد شود. قارچ ناخن می‌تواند چندین ناخن را درگیر کند.
آیا عسل در درمان قارچ ناخن موثر است؟
با وجود اینکه برخی تحقیقات نشان می‌دهد که عسل ممکن است خواص ضد قارچی داشته باشد، شواهد کافی برای حمایت از آن به‌عنوان درمانی برای قارچ ها وجود ندارد. استفاده از درمان‌های خانگی مانند سرکه، سیر و روغن‌های مختلفی مانند روغن درخت چای، روغن اورگانو، روغن آفتاب‌گردان و… برای درمان این عفونت شایع‌تر است.
آیا قارچ ناخن خطرناک است؟
موارد شدید عفونت قارچی ناخن می‌تواند دردناک باشد و باعث آسیب دائمی به ناخن‌ها شود. همچنین درصورتی‌که سیستم ایمنی بدن شما به دلیل دارو، دیابت یا سایر شرایط سرکوب شده باشد، ممکن است منجر به سایر عفونت‌های جدی شود که به اندام‌هایی فراتر از پاها گسترش می‌یابند؛ با وجود این، موارد خفیف این عفونت هیچ خطری ندارند.