قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری

چرخه باروری زنان به شکل مستقیم تحت تاثیر ترشح هورمون‌های مختلفی مثل پروژسترون قرار می‌گیرد. این هورمون در دوران باروری با افزایش ضخامت لایه داخلی رحم و جلوگیری از رخ دادن انقباض‌های رحمی، از بقای حاملگی محافظت می‌کند. از سوی دیگر این ماده شیمیایی در تخمک‌گذاری و فراهم‌کردن شرایط برای لانه‌گزینی نقش موثری دارد. بنابراین کمبود این ماده در بدن هر زن می‌توانند اختلالاتی را در سیکل قاعدگی یا مشکلات ناباروری را به وجود بیاورد که به کمک قرص دروکسی پروژسترون به رفع کمبود آن می‌پردازیم.

قرص مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone) از داروهای کاربردی در برقرار کردن تعادل هورمون‌های بدن زنان به شمار می‌رود. این دارو معمولا برای تنظیم چرخه قاعدگی، درمان ناباروری یا حتی عوارض منوپوز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مطلب کاربرد قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری را بیشتر شرح می‌دهیم و نحوه استفاده آن را بررسی می‌کنیم.

پروژسترون چیست؟

پروژسترون از هورمون‌های جنسی در بدن زنان است که توسط غدد فوق کلیه، جسم زرد باقی مانده در تخمدان و در زمان بارداری از جفت ترشح می‌شود. این هورمون نقش موثری در رشد و پایداری آندومتر یا همان دیواره داخلی رحم دارد و در هنگام بارداری از بروز انقباضات پیش از موعد جلوگیری می‌کند. این هورمون بعد از تخمک‌گذاری، از جسم زرد درون تخمدان ترشح شده و رحم را برای بارداری احتمالی آماده می‌کند. در صورت بروز بارداری تولید پروژسترون از جسم زرد، تا زمان تشکیل شدن جفت ادامه دارد.

این هورمون با افزایش ضخامت دیواره داخلی رحم و تشکیل رگ‌های جدید، سبب بهبود تغذیه‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به جنین می‌شود. به این ترتیب می‌توان پروژسترون را در تکامل دستگاه تنفسی جنین نیز موثر دانست. کمبود پروژسترون در طول بارداری و به خصوص در سه ماهه اول می‌تواند سبب سقط جنین شود؛ بنابراین می‌توان وجود پروژسترون برای بارداری را ضروری دانست.

هدف اصلی پروژسترون چیست؟

بر اساس پژوهش هایی که clevelandclinic انجام شده است:

The main function of progesterone is to prepare the endometrium (lining of your uterus) for a fertilized egg to implant and grow. If a pregnancy doesn’t occur, the endometrium sheds during your menstrual period. If conception occurs, progesterone increases to support the pregnancy.

وظیفه اصلی پروژسترون آماده‌سازی آندومتر (لایه داخلی رحم) برای لانه‌گزینی و رشد تخمک بارور شده است. اگر بارداری رخ ندهد، آندومتر طی دوره قاعدگی دفع می‌شود. اما در صورت بارداری، سطح پروژسترون افزایش می‌یابد تا از رشد و پایداری بارداری حمایت کند.

عملکرد اصلی پروژسترون آماده‌سازی اندومتر (پوشش داخلی رحم) برای لانه‌گزینی و رشد تخمک بارور شده است. اگر بارداری رخ ندهد، اندومتر در دوران قاعدگی ریزش می‌کند. اما اگر لقاح صورت گیرد، میزان پروژسترون افزایش می‌یابد تا از بارداری حمایت کند.

قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری چیست؟

همان‌طور که گفته شد، ممکن است به دلیل برخی از اختلالات، میزان پروژسترون ترشح شده در بدن کافی نباشد. در این صورت می‌توان از فرآورده‌های دارویی پروژسترونی، مثل قرص مدروکسی پروژسترون استفاده کرد.

عملکرد دارو

مدروکسی پروژسترون نوعی هورمون مصنوعی است که برای تقویت سلامت و عملکرد سیستم تناسلی زنان به کار گرفته می‌شود. مکانیسم عملکرد و اثر این دارو مانند هورمون طبیعی پروژسترون است؛ یعنی با اتصال به گیرنده‌های پروژسترونی در دیواره رحم و سایر قسمت‌های بدن اثرات خود را اعمال می‌کند. در نتیجه مصرف این دارو، آندومتر رحم ضخامت بیشتری پیدا کرده و پرخون‌تر می‌شود؛ بنابراین رحم آماده لانه‌گزینی جنین می‌شود.

باید توجه داشته باشید که قطع ناگهانی این دارو سبب ریزش بافت رحم و خونریزی می‌شود. از سوی دیگر مصرف این دارو در دوزهای بالا و به شکل تزریقی، در پیشگیری از بارداری موثر است. بنابراین عملکرد مدروکسی پروژسترون به دوز دارو و مدت زمان استفاده از آن وابسته است.

استفاده در درمان ناباروری

یکی از کاربردهای رایج قرص مدروکسی پروژسترون، درمان ناباروری و نازایی است. مصرف این قرص هورمونی برای بارداری، با تنظیم سیکل قاعدگی، به صورت غیرمستقیم سبب تخمک‌گذاری می‌شود و احتمال بارداری را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر مصرف این دارو تحت نظر پزشک زنان، وضعیت آندومتر رحم را بهبود می‌بخشد. به این ترتیب مدروکسی پروژسترون شرایط را برای کاشت زیگوت یا همان تخمک بارور شده فراهم می‌کند. البته به طور معمول باید تا ۳ ماه بعد از قطع قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری، از اقدام برای بارداری پرهیز کرد تا احتمال بروز آسیب‌های جنینی را به حداقل رساند.

مزایای استفاده از قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری

در گذشته راهکار مناسبی برای افزایش قدرت بارداری و تنظیم قاعدگی آن‌ها وجود نداشت. امروزه می‌توان با استفاده از انواع داروهای هورمونی، بسیاری از مشکلات ناباروری را رفع کرد. در ادامه دو مورد از مهم‌ترین مزایای استفاده از قرص پروژسترون برای بارداری را شرح می‌دهیم:

تنظیم چرخه قاعدگی

در صورتی که تخمک‌گذاری در زمان درست انجام نشود، لقاح صورت نگرفته و بارداری رخ نمی‌دهد. قرص پروژسترون با تحریک گیرنده‌های مختلف، سبب بروز تخمک‌گذاری در زمان مشخص و کمک به بارداری می‌شود. به این ترتیب چرخه قاعدگی زن به درستی تنظیم شده و آماده باروری می‌شود. این نوع درمان‌های هورمونی با استفاده از قرص پروژسترون در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان که قاعدگی‌های نامنظمی دارند، بسیار کاربردی است.

تقویت باروری

فارغ از تنظیم سیکل قاعدگی، قرص مدروکسی پروژسترون رحم را برای باروری و پذیرش جنین آماده ساخته و از راه‌های افزایش باروری محسوب می‌شود. افزایش ضخامت و آنژیوژنز یا همان رگ‌زایی، شرایط را برای لانه‌گزینه تخمک بارور شده فراهم می‌کند. به این ترتیب در جریان لانه‌گزینه در رحم، زیگوت به بدن مادر متصل شده و از آن تغذیه می‌کند. افزایش ضخامت رحم در حاملگی طبیعی، سبب محافظت از جنین، افزایش تغذیه‌رسانی به او و جلوگیری از بروز انقباضات زودرس می‌شود.

نحوه مصرف قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری

شرایط استفاده از قرص پروژسترون برای بارداری و دوز مورد استفاده، تاثیر چشمگیری بر نتیجه دارد. بنابراین باید با در نظر گرفتن شرایط فیزیکی و تحت نظر پزشک، این دارو را مصرف کرد. در ادامه به بررسی این دو مورد خواهیم پرداخت.

روش مصرف

نحوه مصرف قرص مدروکسی پروژسترون بر اساس شرایط فرد تعیین خواهد شد. به طور معمول برای افزایش قدرت باروری، یک عدد قرص مدروکسی پروژسترون ۵ میلی‌گرم به شکل روزانه و همراه یک لیوان آب تجویز می‌شود.
بهتر است که این قرص را در یک زمان مشخص بخورید که میزان آن در بدن، در طول ۲۴ ساعت شبانه روز یکسان باشد. در صورت لزوم می‌توانید این قرص را بعد از شام یا ناهار میل کنید. در این صورت دوز یکسانی از داروی پروژسترون به شکل دائمی در بدن وجود دارد.

ملاحظات پزشکی

با وجود این که قرص مدروکسی پروژسترون یک داروی رایج برای افزایش قدرت باروری در زنان است، نمی‌توان آن را بدون نظر پزشک مصرف کرد. بنابراین باید با مراجعه به فرد متخصص در این زمینه دوز مناسبی از دارو را برای مدت زمان مشخص مصرف کنید. به این ترتیب از اثرات جانبی احتمالی قرص هورمونی برای زنان باخبر هستید و در صورت نیاز می‌توانید با پزشک خود ارتباط برقرار کنید.

عوارض جانبی قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری

می‌دانید که مصرف هر نوع دارویی با عوارض جانبی همراه است و قرص مدروکسی پروژسترون نیز از این مورد مستثنی نیست. می‌توان اثرات این دارو بر روی بدن را به دو دسته عوارض شایع و جدی طبقه‌بندی کرد.

عوارض شایع

برخی از عوارض مصرف این قرص در بین بسیاری از افراد مشترک هستند و چندان نگران‌کننده به نظر نمی‌رسند. مهم‌ترین عوارض شایع مصرف قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری شامل موارد زیر می‌شوند:

• سردرد و سرگیجه
• دل‌پیچه و دل درد
• مشکلات گوارشی مثل حالت تهوع، نفخ، تغییرات مدفوع، استفراغ
• خستگی و احساس ضعف یا خواب‌آلودگی
• تغییر در فشار خون
• بروز آکنه و راش پوستی
• درد، تورم و حساسیت سینه‌ها
• افزایش وزن
• تغییر خلق و افسردگی

عوارض جدی

نباید نسبت به برخی از عوارض قرص مدروکسی پروژسترون بی‌توجه بود. این عوارض، هر چند ناشایع، می‌توانند جان شما را تهدید کنند. عوارض خطرناک مصرف قرص مدروکسی پروژسترون، شامل موارد زیر می‌شوند:

• لخته شدن خون
• ایجاد مشکلات کبدی

چرا برخی زنان نمی‌توانند از قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری استفاده کنند؟

در برخی از شرایط استفاده از قرص‌های هورمونی برای زنان با ممنوعیت مواجه می‌شود. پزشکان با بررسی شرایط هر فرد تشخیص می‌دهند که مصرف یک دارو برای شما سودمند است یا ضرر دارد. در برخی شرایط مصرف این قرص می‌تواند تاثیر جبران‌ناپذیری بر روی سلامتی شما داشته باشد. در ادامه برخی از مهم‌ترین علل منع مصرف قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری را بررسی می‌کنیم:

علل منع مصرف قرص مدروکسی پروژسترون

به طور کلی در صورت وجود هر یک از موارد زیر، استفاده از قرص پروژسترون برای بارداری با ممنوعیت قطعی مواجه می‌شود:

• بارداری یا وجود علائم بارداری
• حساسیت به مدروکسی پروژسترون
• سابقه بروز عوارض جانبی جدی در مصرف قبلی هورمون پروژسترون صناعی
• سابقه بیماری‌های خاص مثل مشکلات شدید کبد، سرطان پستان، بیماری‌های قلبی-عروقی و لخته خون
• مصرف همزمان داروهای خاص مانند داروهای ضدافسردگی، ضدتشنج، ضداختلال خواب
• سن کمتر از ۱۸ سال فرد

دقت کنید که در شرایط ویژه و تحت نظر پزشک متخصص، ممکن است برای حفظ حاملگی و کاهش ریسک سقط، در دوران حاملگی از مدروکسی پروژسترون استفاده شود. در موارد دیگری مثل وجود انقباضات رحمی زودرس یا سابقه زایمان زودرس در بارداری‌های قبلی، معمولا تاثیر پروژسترون بر بارداری مثبت است. در دوران شیردهی نیز مصرف این دارو باید با احتیاط بسیار بالا صورت بگیرد؛ چرا که هنوز میزان جذب این ماده توسط بدن نوزاد مشخص نشده است.

نتیجه‌گیری

مدروکسی پروژسترون یک قرص هورمونی صناعی به شمار می‌رود که در شرایط توسط پزشکان تجویز می‌شود. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این قرص، تنظیم تخمک‌گذاری، آماده‌سازی رحم برای بارداری و در کل افزایش قدرت باروری است. به همین دلیل این دارو به شکل رایج در درمان ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با وجود همه مزایای قرص مدروکسی پروژسترون برای بارداری، نمی‌توان این دارو را بدون دستور و نظارت پزشک مصرف کرد. چرا که تغییر در دوز و مدت زمان مصرف این دارو می‌تواند اختلالات بسیار مهمی را در اثرات آن به وجود بیاورد. از سوی دیگر برخی از عوارض جانبی ناخواسته این دارو مثل لخته شدن خون یا ایجاد مشکلات کبدی شدید، سلامتی را تهدید می‌کنند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که جهت قرص پروژسترون برای بارداری، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.