چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟

پوکی استخوان یکی از بیماری‌های رایج بین سالمندان و به خصوص زنان پس از دوران یائسگی است که در آن میزان تخریب سلول‌های استخوان به شکل غیرقابل کنترل افزایش پیدا می‌کند. در اثر این مشکل، به تدریج شکستگی‌های متعددی در ساختار استخوان به وجود می‌آیند که ترمیم آن‌ها مدت زیادی زمان می‌برد.

این بیماری درجات مختلفی دارد و در حقیقت همین درصد پوکی استخوان می‌تواند نشان‌دهنده احتمال خطر باشد. اما سوال مهم این است که چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟

درصد پوکی استخوان تعیین‌کننده تاثیر این بیماری بر روی زندگی روزمره فرد خواهد بود و می‌توان اختلالات جدی را در روند زیست هر فردی به وجود بیاورد.

خطرآفرین بودن سطح این بیماری به عواملی چون سن، جنسیت، وضعیت عمومی و سابقه خانوادگی بستگی دارد اما به طور معمول نمرات پایین‌تر از -۲/۵ در تست تراکم استخوان نیاز به مراجعه پزشک دارد.

چگونه درصد پوکی استخوان خطرناک تعیین می‌شود؟

آزمایش تعیین میزان تراکم استخوان نشان می‌دهد که تحلیل و ضعف استخوان چه اندازه‌ای است. بر اساس آن متخصص روماتولوژی می‌توان درمان مناسب را آغاز کند تا جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد.

نتیجه آزمایشات تراکم استخوان بر اساس دو معیار T-score و Z-score ارائه می‌شود که در ادامه هر یک از آن‌ها بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چند درصد پوکی استخوان خطرناک است.

T-score و درصد پوکی استخوان

امتیاز T در حقیقت میزان تراکم استخوان شما را در مقابل یک فرد بالغ سالم و جوان همجنس با حداکثر تراکم استخوان قرار می‌دهد.

بر اساس این امتیاز مشخص می‌شود که تراکم استخوان‌های شما در سطح نرمال، کمتر از حد طبیعی یا در سطح پوکی استخوان هستند. در جدول زیر اعداد T-score و معنای آن‌ها را آورده‌ایم:

پوکی استخوان و Z-score

امتیاز Z نشان‌دهنده تراکم استخوان فرد در مقایسه با بقیه افراد هم‎جنس، هم‌سن و هم‌سایز است. به طور کلی در صورتی که جواب Z-score نمره‌ای کمتر از ۲ باشد، تراکم استخوان شما نسبت به افراد هم‌سن خود کمتر است.

در این راستا باید بررسی‌های بیشتری انجام شود و در صورت وجود پوکی استخوان، اقدامات درمانی بلافاصله آغاز گردند.

مراحل پوکی استخوان و خطرات آن

پس از تشخیص بیماری استخوانی و تخمین درجه آن با استفاده از امتیازهای گفته شده، باید مراحل پوکی استخوان بررسی شوند. دسته‌بندی این مراحل در ۴ حالت صورت می‌گیرد و با توجه به خاموش بودن بیماری پوکی استخوان، تقریبا تا مراحل پیشرفته بیماری هیچ‌ علامت مشخصی وجود ندارد.

در ادامه هر یک از این چهار مرحله تحلیل استخوان را معرفی کرده و علائمی که در هر بخش مشاهده می‌شود را شرح می‌دهیم.

مرحله اول پوکی استخوان

در مرحله اول پوکی استخوان، تقریبا هیچ خطری شما را تهدید نمی‌کند؛ چرا که سرعت تخریب و بازسازی استخوان‌ها برابر است. در این مرحله هیچ نوع علامت خاصی مثل شکستن استخوان بروز پیدا نمی‌کند و در سنجش تراکم استخوان نمره بالای ۱- را دریافت می‌کنید.

پوکی استخوان در مرحله دوم

مرحله دوم پوکی استخوان با نام مرحله کم خطر شناخته می‌شود که در آن بیمار میزان بیشتری استخوان را از دست می‌دهد و جایگزینی کمتری دارد.

با این حال در این مرحله هم معمولا علائم بالینی خاصی مشاهده نمی‌شود و تنها در جواب تست‌ها ممکن است تراکم استخوان پایین باشد. در این حالت معمولا امتیاز شدت پوکی استخوان بین ۲.۵- تا ۱- است که احتمالا ناشی از کمبود کلسیم باشد.

علائم مرحله سوم پوکی استخوان

در این مرحله، ابتلا به پوکی استخوان تایید می‌شود و میزان از دست رفتن استخوان بسیار بیشتر از میزان رشد آن است. به همین دلیل احتمال شکستگی استخوان به شدت افزایش پیدا می‌کند و ممکن است فرد علائمی مثل دردهای مفصلی را تجربه کند.

نمره تشخیصی در چنین مرحله‌ای ۲.۵- یا کمتر از آن است که وجود بیماری را تایید می‌کند.

سایت بیمارستان سیلوم درباره این مرحله می‌نویسد:

“اگرچه آن‌ها هیچ علامتی نشان نمی‌دهند، روند از دست دادن توده استخوانی بیشتر از رشد استخوان می‌شود و خطر شکستگی را افزایش می‌دهد. در این مرحله، یک فرد ممکن است شکستگی‌های ناشی از افتادن‌های جزئی، مانند برخورد به در را تجربه کند.”

مرحله چهارم بیماری پوکی استخوان

در این مرحله پوکی استخوان به شدت پیشرفت کرده است و تغییرات ظاهری مانند مشکلات ستون فقرات یا کاهش قد قابل مشاهده است. از طرف دیگر، احتمال شکستگی در این مرحله به شدت افزایش پیدا می‌کند و امتیازهای تشخیصی کمتر از ۲.۵- خواهند بود.

عوامل خطرناک و مؤثر در بروز پوکی استخوان

حالا که می‌دانید چند درصد پوکی استخوان خطرناک است، ممکن است این سوال در ذهن شما نیز شکل گرفته باشد که چه عواملی بر روی بروز پوکی استخوان موثر هستند.

به طور کلی می‌توان عوامل متعددی مثل جنسیت، سن، سبک زندگی و موارد دیگری را در ایجاد این بیماری موثر بدانیم. در لیست زیر مهم‌ترین عوامل موثر در بروز پوکی استخوان را به شکل خلاصه شرح می‌دهیم:

• سن: به طور کلی با افزایش سن احتمال ابتلا به پوکی استخوان شدید بیشتر می‌شود.
• جنسیت: تغییرات هورمونی بدن، خصوصا پس از یائسگی، احتمال بروز پوکی استخوان در زنان را افزایش می‌دهد.
• مشکلات هورمونی: از بین رفتن تعادل هورمون‌های موثر بر استخوان‌ها، مثل پاراتورمون، می‌تواند شانس ابتلا به استئوپروز را افزایش دهد.
• عوامل ژنتیکی: وجود این بیماری در بستگان درجه یک می‌تواند سبب افزایش خطر ابتلا به آن شود.
• سبک زندگی: سبک زندگی ناسالم، مصرف دخانیات و الکل و پرهیز از فعالیت بدنی مناسب می‌تواند سبب افزایش بروز اثرات پوکی استخوان شود.
• بیماری‌های زمینه‌ای: وجود بیماری‌های زمینه‌ای، خصوصا مشکلات سیستم ایمنی مثل ام اس، خطر پوکی استخوان را تا حد چشمگیری افزایش دهد.

بدیهی است که وجود دو یا چند مورد از این عوامل خطر می‌تواند نگرانی پزشکان را افزایش دهد. بنابراین متخصص روماتولوژی تهران با بررسی عوامل خطر، سعی می‌کند که احتمال ابتلا و روند پیشرفت وضعیت خطرناک استخوان را پیش‌بینی کند.

علائم و نشانه‌های پوکی استخوان در مراحل مختلف

با وجود اینکه پوکی استخوان شناخته شده است، همچنان بسیاری از افراد اطلاعات کافی در خصوص این بیماری را ندارند. به طور کلی در مراحل ابتدایی این بیماری، شکستگی‌های بسیار ریز یا میکروتروماتیک شکل می‌گیرد که هیچ نوع علامتی ندارند.

این شکستگی‌ها به شکل تدریجی پیش می‌روند و به همین دلیل بسیاری از بیماران متوجه تغییرات شکل‌گرفته نمی‌شوند. پیشرفت بیماری سبب بروز علائمی مثل کاهش قد، تغییر در فرم بدن، درد در مفاصل و ایجاد شکستگی‌های بزرگ می‌شود.

چگونه می‌توان از پوکی استخوان پیشگیری کرد؟

با توجه به خطرناک بودن پوکی استخوان و مشکلات مختلفی که همراه آن به وجود می‌آید، بهتر است روش‌های مختلف برای پیشگیری از ایجاد پوکی استخوان را بشناسید. در لیست زیر برخی از راهکارهای موثر برای پیشگیری از پوکی استخوان را آورده‌ایم:

• استفاده روزانه مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی برای تقویت استخوان‌ها
• داشتن برنامه رژیم غذایی برای سلامت استخوان تغذیه مناسب برای پوکی استخوان
• ورزش برای استخوان و استحکام مفاصل
• پرهیز از مصرف الکل و دخانیات
• مراجعه به پزشک و تشخیص به موقع

درمان‌ها و راهکارهای موجود برای مدیریت پوکی استخوان

جهت مدیریت درمان پوکی استخوان می‌توان از روش‌های دارویی و غیردارویی مختلفی استفاده کرد. مصرف مکمل‌های غذایی مثل کلسیم و ویتامین دی می‌تواند سبب بهبود روند درمان شود. داروهای بیولوژیکی و هورمونی مختلف نیز تاثیر خوبی بر کاهش تخریب استخوان و تولید سلول‌های جدید دارند.

از سوی دیگر فیزیوتراپی و استفاده از تکنیک‌های ورزشی تخصصی می‌تواند بر روی روند درمان موثر باشد. با این حال انتخاب این روش‌های درمانی و نحوه مصرف داروها باید توسط یک پزشک متخصص و پس از بررسی شرایط هر بیمار صورت بگیرد. در غیر این صورت ممکن است راهکار درمانی سود خاصی برای بیمار نداشته باشد یا حتی سبب بدتر شدن علائم شود.

عوارض پوکی استخوان و مشکلات ناشی از آن

به طور کلی عوارض پوکی استخوان می‌توانند زندگی هر فرد را تحت تاثیر قرار دهند و امکان انجام فعالیت‌های روزمره را نیز از وی سلب کنند. یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین مشکلات ناشی از پوکی استخوان، شکستگی استخوان لگن است که دوره نقاهت طولانی دارد و در بسیاری از مواقع نیاز به جراحی پیدا می‌کند. عوارض بعد از شکستگی لگن شامل ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره و حتی در برخی موارد مرگ و میر می‌شود. به همین دلیل ضروری است که در سریع‌ترین زمان ممکن، اقدامات درمانی برای کاهش روند پیشرفت پوکی استخوان را اجرایی کنید.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

پوکی استخوان به عنوان یک بیماری رایج و خاموش شناخته می‌شود که پیشرفت آن می‌تواند انسان را از انجام ساده‌ترین فعالیت‌های روزمره باز دارد. تعیین میزان پیشرفت این بیماری با استفاده از امتیازهای مختلف صورت می‌گیرد که در این مطلب آن‌ها را بررسی کردیم و شرح دادیم که  چند درصد پوکی استخوان خطرناک است. برای پیشگیری از شکستگی و درمان پوکی استخوان، باید روند درمان خود را نزد یک متخصص روماتولوژی یا ارتوپد اجرایی کنید.

طبیبی نو به عنوان برترین پلتفرم نوبت‌دهی پزشکی، این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهد که به راحتی از بهترین پزشکان متخصص در زمینه درمان پوکی استخوان، وقت مشاوره دریافت کنید. این پلتفرم امکان مشاوره حضوری، آنلاین و تلفنی را فراهم کرده است و حتی می‌توانید به صورت آنلاین و رایگان با متخصص روماتیسم در مشهد و دکتر روماتولوژی اصفهان این مجموعه در ارتباط باشید.