تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی در چه چیزهاییست
تشخیص اختلال دو قطبی (BD) از اختلال شخصیت مرزی (BPD) برای بسیاری از افراد کار ساده‌ای نیست. هر دوی این مشکلات روانی از چالش برانگیزترین بیماری‌های روانی در حوزه سلامت محسوب می‌شوند.
این بیماری‌های روانی به شدت روی زندگی اجتماعی و فردی افراد تاثیر گذاشته و آن را مختل می‌کنند. با وجود نزدیکی برخی از علائم این دو اختلال با هم متفاوت بوده و به درمان‌های اختصاصی نیاز دارند. آشنایی با تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دو قطبی به درمان موثر و مناسب برای این بیماری‌ها کمک شایانی می‌کند. نکته مهم اینکه تشخیص و درمان اشتباه درباره این بیماری‌ها می‌تواند بیماری را تشدید کند.
بر اساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت در حدود ۱ الی ۲.۵ درصد از جمعیت جهان به اختلال دو قطبی مبتلا هستند. این آمارها درباره اختلال شخصیت مرزی به ۱.۶ تا ۵.۹ درصد در جهان نیز می‌رسد. تشخیص نادرست روانی و عدم درک تفاوت BPD از BD می‌تواند علائم هر دو بیماری را تشدید کند.
تعریف و ماهیت اختلالات
برای درک بهتر تفاوت بین این دو اختلال روانی باید با تعریف و ماهیت هر کدام به طور جداگانه آشنا بود.
اختلال شخصیت مرزی (BPD) چیست؟
این بیماری به عنوان مشکل جدی، پیچیده و طولانی مدت در حوزه سلامت روان شناخته می‌شود. افرادی که به این اختلال روانی مبتلا هستند در کنترل و تنظیم احساسات و اعمال خود ناتوان هستند.
این گروه از بیماران روانی نسبت به آنچه که در اطرافشان می‌گذرد حساسیت بالایی از خود نشان می‌دهند. افرادی که به BPD مبتلا هستند با درد عاطفی دائمی مواجه هستند. تلاش این بیماران برای رهایی از این درد عاطفی به شکل علائم بیماری بروز می‌کند. علائم اصلی این بیماری روانی شامل موارد زیر می‌باشد:
- نوسانات و بی‌ثباتی هیجانی
- روابط ناپایدار
- ترس از طرد شدن
- تکانشگری و خودآزاری
این علائم موجب مشکلات ارتباطی جدی در بیماران BPD می‌گردد.
اختلال دو قطبی (BD) چیست؟
از اختلال دو قطبی به عنوان عارضه‌ی روانی مزمن با تغییرات شدید خلق و خو به صورت دوره‌ای یاد می‌شود. این بیماری شامل چند دوره مختلف از جمله:
- شیدایی یا مانیا
- بیمه شیدایی یا هیپومانیا
- افسردگی شدید
می‌باشد. در اختلال دو قطبی نوع ۱ فرد دست کم یک دوره کامل از شیدایی را تجربه می‌کند. اختلال دو قطبی نوع ۱ می‌تواند با افسردگی نیز همراه شود. اما در اختلال دو قطبی نوع ۲ بیمار با دوره‌های هیپومانیا و افسردگی شدید مواجه است.
تفاوت‌های کلیدی بین اختلال شخصیت مرزی و اختلال دو قطبی
این دو اختلال روانی به دلیل برخی از شباهت‌ها بین علائم با هم اشتباه گرفته می‌شود. در حالی که به لحاظ ماهیت کاملا متفاوت از هم بوده و به درمان‌های مختلفی نیاز دارند. شناخت تفاوت اختلال شخصیت مرزی و اختلال دو قطبی به تشخیص صحیحی و انتخاب درمان اصولی بیماری کمک زیادی خواهد کرد. تفاوت بین این دو اختلال روانی در تغییرات خلقی، روابط اجتماعی و تکانشگری مشاهده می‌شود.
طبق تحقیقات انجام شده در webmd اختلال دوقطبی با دوره‌های متناوب افسردگی و شیدایی (مانیا) تعریف می‌شود که می‌توانند از چند روز تا چند ماه ادامه داشته باشند. برخلاف اختلال شخصیت مرزی، نوسانات خلقی در اختلال دوقطبی معمولاً ناشی از درگیری‌های بین‌فردی نیستند، مدت آن‌ها از چند روز تا چند هفته یا ماه طول می‌کشد (نه چند دقیقه تا چند ساعت)، و این دوره‌ها طبق تعریف با تغییراتی در خواب، سطح انرژی، گفتار و تفکر همراه هستند.
۱- تفاوت در تغییرات خلقی
نوع و سرعت تغییرات خلقی اصلی‌ترین تفاوت بین اختلال BD و BPD می‌باشد. بیماران مبتلا به شخصیت مرزی تغییرات خلقی سریع و شدیدتری از خود نشان می‌دهند. این تغییرات خلقی اغلب به دلیل رویدادهای بین فردی بروز می‌کند. به عنوان مثال یک مکالمه منفی که حس طرد شدن به بیمار BPD بدهد به فروپاشی روانی وی منجر می‌گردد. این فروپاشی روانی که با انفجار عصبانیت بروز پیدا می‌کند در عرض چند دقیقه ایجاد می‌شود.
نوسانات خلقی این چنینی در بیماران شخصیت مرزی چندین بر در طول روز رخ می‌دهد. در مقابل نوسانات خلقی در اختلال دو قطبی BD دوره‌ای و پایدارتر است. بیمار گاهی برای روزها و هفته‌ها در حالت شیدایی و افسردگی می‌ماند. این تغییرات در BD اغلب درونی و زیستی هستند و کمتر به رویدادهای بیرونی وابسته‌اند. در دوره شیدایی فرد بدون دلیل بیرونی سرشار از انرژی می‌گردد.
اما در دوره افسردگی در اختلال دو قطبی بی‌انگیزگی و ناامیدی را تجربه می‌کند. مدت دوره شیدایی در این دو اختلال روانی نیز با هم متفاوت است. در بیماران دو قطبی چند روز تا چند ماه و در شخصیت مرزی چند ساعت تا یک روز طول می‌کشد.
| ویژگی | BPD | BD |
| سرعت تغییر خلق | بسیار سریع | تدریجی |
| عامل محرک | بیرونی و بین فردی | دلایل درونی (شیمی مغز- ژنتیک) |
| طول مدت | چند ساعت تا یک روز | چند روز تا چند ماه |
| نوع نوسانات | انفجاری و واکنشی | ساختار یافته و دوره‌ای |
۲- تفاوت در روابط اجتماعی
مشکلات ارتباطی و رفتارهای وابسته بیشتر در بیماران شخصیت مرزی مشاهده می‌شود. این نشانه به عنوان تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی شناخته می‌شود. روابط اجتماعی در BPD به صورت ناپایدار و تحت تاثیر حس طرد شدن قرار دارد.
این بیماران دچار وابستگی‌های عاطفی بسیار شدیدی می‌شوند. اما همیشه با ترس از ترک شدن مواجه هستند و به همین دلیل واکنش‌های خلقی شدیدی بروز می‌دهند. آن‌ها می‌توانند در یک لحظه فردی را بسیار دوست داشته باشند و لحظه‌ی بعد از او متنفر باشند. این رفتار با عنوان ” تفکر سیاه و سفید” نیز در بین روانشناسان شناخته می‌شود.
ترس از ترک شدن موجب می‌شود رفتارهای وابسته شدیدی نظیر التماس، خشم و اقدام به خودکشی در آن‌ها مشاهده شود.
در نقطه مقابل بیماران دو قطبی قرار دارند که تغییرات خلقی دوره‌ای را تجربه می‌کنند. در دوره شیدایی BD فرد بیش فعال می‌شود و در این وضعیت یا بسیار معاشرتی یا پرخاشگر رفتار می‌کند.
اما در دوره افسردگی خود از همه فاصله گرفته و علاقه‌اش به روابط اجتماعی بسیار کم می‌شود. این گروه از بیماران کمتر ترس‌های وابستگی را تجربه می‌کنند. همچنین تنش‌های لحظه‌ای در بیماران BD کنتر از شخصیت مرزی مشاهده می‌شود.
۳- تفاوت در انگیزه‌های رفتاری و تکانشگری
در بیماران شخصیت مرزی واکنش فوری به احساست شدید به صورت تکانشگری بروز می‌کند. این تکانشگری در BPD بر اثر یک احساس ناگهانی نظیر طرد شدن یا خشم به شکل:
- اقدام به خودآزاری
- رفتارهای بی بی‌پروا همچون رابطه جنسی
- مصرف مواد مخدر
ظاهر می‌شود. این رفتارها در بیمار اغلب با پشیمانی‌های شدید پس از وقوع نیز همراه هستند. اما در لحظه برای کاهش تنش درونی توسط بیماران شخصیت مرزی انجام می‌شوند. در اختلال دو قطبی رفتارهای تکانشی بیشتر در دوره‌ی شیدایی دیده می‌شود.
در این دوره از بیماری دو قطبی بیمار احساس قدرت و خوشبینی افراطی دارد. در نتیجه بیمار دست به اقدامات پرریسک مانند برقرار روابط جنسی محافظت نشده یا قمار و خریدهای بزرگ می‌زند.
تکانشگری مهمترین تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی است که به توجه زیادی برای شناسایی نیاز دارد. یک بیمار مبتلا به BPD بعد از دعوا با شریک عاطفی خود اقدام به بریدن رگ خود می‌کند. اما بیمار مبتلا به BD در دوره شیدایی ماشین گران قیمتی را می‌خرد که توان مالی خرید آن را ندارد.
| رفتارهای تکانشی | BPD | BD |
| انگیزه اصلی | واکنش‌های هیجانی منفی (خشم، حس طرد شدن) | خوشبینی کاذب، انرژی بسیار زیاد |
| نوع رفتار | خودآزاری، برقراری رابطه جنسی پر خطر، پرخوری | خریدهای پرهزینه، قمار، ریسک‌های مالی |
| آگاهی نسبت به رفتار | پشیمانی بلافاصله بعد از انجام رفتارهای تکانشی | احساس درست بودن رفتار در لحظه |
نتیجه‌گیری
درک دقیق تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی برای درمان این بیماری‌های روانی اهمیت زیادی دارد. اختلال‌های BPD و BD در انگیزه رفتارهای تکانشی و نوع واکنش‌ها با هم متفاوت هستند.
بیماران شخصیت مرزی بیشتر واکنش‌های شدید به محرک‌های بیرونی می‌دهند. اما در اختلال دوقطبی انگیزه رفتارهای ناهنجارانه درونی است. برای درمان BPD و BD نیاز به مشاوره روانشناسی و کمک حرفه‌ای هست.
حمایت اجتماعی از بیماران روانی نیز به تسریع روند درمان آن‌ها کمک شایانی خواهد کرد. برای دریافت کمک حرفه‌ای از بهترین روانپزشکان و روانشناسان کشور از طریق سایت طبیبی نو اقدام کنید.