دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود؟

دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود؟ دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دوران کودکی است و تشخیص به‌موقع آن نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی و حفظ سلامت کودکان دارد.

تشنگی شدید، خستگی مفرط، ادرار مکرر، اشتهای زیاد و کاهش وزن ناگهانی و غیرطبیعی رایج‌ترین علائم دیابت در کودکان هستند. با توجه به علت بروز این عارضه و شدت علائم آن، راهکارهای مختلفی برای کنترل آن وجود دارد.

آگاهی والدین و مراقبان مدرسه از علائم دیابت کودکان، سن شروع دیابت، نحوه تشخیص، روش‌های پیشگیری و کنترل آن، تاثیر بسزایی بر فرآیند بهبود این عارضه و کنترل علائم آن دارد.

دیابت در کودکان و انواع آن و تفاوت‌ها

طبق آمار اعلام‌شده توسط ADA (انجمن دیابت آمریکا) دیابت به عنوان یکی از بیماری‌های شایع میان کودکان در سراسر جهان شناخته می‌شود.

نرخ افزایش ابتلا به این عارضه در جهان با مقدار ۲ تا ۵ درصد در حال افزایش است. دیابت رایج میان کودکان به ۳ دسته دیابت نوع ۱ در کودک، دیابت نوع ۲ و دیابت ژنتیکی تقسیم می‌شود:

دیابت نوع ۱ در کودکان

طبق تحقیقات انجام شده توسط دکتر متخصص داخلی دیابت نوع یک شایع‌ترین نوع دیابت در میان کودکان است که با قند خون بالا در سن پایین خود را نشان می‌دهد. ژنتیک، قرارگرفتن در معرض ویروس‌ها و سایر عوامل محیطی اصلی‌ترین علل دیابت کودکی (نوع یک) هستند.

در صورت ابتلا به این عارضه کودک علائمی نظیر شب ادراری، افزایش اشتها و در عین حال کاهش وزن را تجربه خواهد کرد. دیابت نوع ۱ کودک و بیماری قند با کمک تزریق انسولینی، پایش قند خون و مدیریت رژیم غذایی بهبود پیدا می‌کنند.

خطر دیابت نوع ۱ در کودکی بیشتر است که:

• یکی از اعضای خانواده‌اش به این بیماری مبتلا باشد

• سفیدپوست باشد

• اهل فنلاند یا ساردینیا باشد

• در سنین ۴ تا ۶ سال یا ۱۰ تا ۱۴ سال باشد

منبع:hopkinsmedicine

دیابت نوع ۲ در کودکان

پیش‌تر، میزان ابتلا به دیابت نوع دو در کودکان کم‌تر بود. در حال حاضر، با توجه به میزان چاقی و افزایش وزن کودکان، نرخ ابتلا به این عارضه نیز افزایش یافته است. دیابت نوع ۲ معمولا در سنین ۱۵ تا ۱۸ سالگی تشخیص داده می‌شود.

اصلی‌ترین علائم دیابت در کودکان (دیابت نوع ) دیر التیام‌یافتن زخم‌ها، تشنگی و خستگی زیاد هستند. شما با اصلاح سبک زندگی و استفاده از داروهای مفید (تحت نظر پزشک) می‌توانید به بهبود این عارضه کمک کنید.

به طور کلی، تفاوت دیابت ۱ و ۲ در تغییرات سیستم بدن جهت ابتلا به این عارضه‌ها است. دیابت نوع ۱ ناشی از تخریب خودایمنی سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده و پانکراس و کمبود انسولین است.

در حالی که دیابت نوع ۲ در نتیجه مقاومت به انسولین در بافت‌های بدن همراه با اختلال در ترشح انسولین به وجود می‌آید. همچنین ممکن است افراد در دیابت نوع ۱ و ۲، افت قند خون را نیز تجربه کنند.

دیابت MODY و سایر انواع ژنتیکی

در گذشته، دیابت ژنتیکی MODY با نام دیابت دوران بلوغ نیز شناخته می‌شد. این دیابت با دیابت نوع یک و دو کاملا متفاوت است و در اثر وجود یک یا چندین ژن مختل به وجود می‌آید.

این عارضه با افزایش تدریجی قند خون خود را نشان می‌دهد و علائم شدیدی ندارد. این نوع دیابت معمولا با کمک داروهای خوراکی و بدون نیاز به انسولین قابل درمان است.

دیابت در کودکان از چه سنی شروع می‌شود؟

دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود؟ دیابت در هر سنی ممکن است، ظاهر شود؛ اما در کودکان در بازه سنی مشخصی، به‌شدت اوج می‌گیرد. اوج اول سن شروع دیابت کودکان، در کودکان بین ۴ تا ۷ سال و اوج دوم در کودکان بین ۱۰ تا ۱۴ سال رخ می‌دهد.

به عبارتی، بلوغ و قند خون (در صورت داشتن عوامل زمینه‌ساز) در یک بازه سنی رخ می‌دهند و کودک ۴ ساله دیابتی، در دسته کوچک‌ترین افرادی قرار دارد که ممکن است به این عارضه مبتلا شوند.

عواملی که خطر ابتلای کودکان در این سنین به دیابت را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:

• افرادی که والدین یا خواهر و برادر او به دیابت مبتلا هستند، خطر ابتلا به این بیماری در او افزایش پیدا می‌کند.
• وجود برخی ژن‌ها خطر ابتلا به دیابت نوجوانی و کودکی را افزایش می‌دهند.
• در ایالات متحده، دیابت نوع ۱ در بین کودکان سفید پوست غیر اسپانیایی تبار بیشتر از کودکان سایر نژادها شیوع پیدا می‌کند.
• قرارگرفتن در معرض ویروس‌های مختلف باعث تخریب خودایمنی سلول‌های جزایر لانگرهانس شود و خطر ابتلا به دیابت در سنین پایین را افزایش می‌دهد.

علائم دیابت در کودکان

دیابت در کودکان همواره با علائمی همراه است که با بررسی آن‌ها می‌توان ابتلای کودک به این عارضه و زمان عود بیماری را تشخیص داد. به طور کلی، علائم دیابت در کودکان به ۳ دسته علائم فیزیکی، رفتاری و هشدار فوری تقسیم می‌شوند:

علائم فیزیکی

ابتلا به دیابت، بخش‌های مختلف بدن کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث بروز علائم فیزیکی غیرطبیعی می‌شود. اصلی‌ترین علائم دیابت در کودک (علائم فیزیکی) عبارت‌اند از:

• کودک احساس تشنگی غیرطبیعی دارد و شروع به نوشیدن بیش‌ازحد معمول مایعات برای رفع تشنگی خود می‌کند.
• بدون هیچ دلیلی با کاهش وزن ناگهانی کودک مواجه می‌شوید.
• کودک بدون انجام فعالیت خاصی، پیوسته احساس خستگی بیش از اندازه و غیرطبیعی دارد.
• کودک به طور مکرر ادرار می‌کند. این مورد ممکن است به شب‌ادراری نیز منجر شود.

علائم رفتاری

کودکان قادر به توضیح علائم رفتاری دیابت نیستند. به همین دلیل شما بایستی این علائم و نشانه‌های اولیه دیابت را به خوبی بشناسید و آن‌ها را در کودکتان بررسی کنید. بی‌قراری کودک و بی‌حوصلگی برای انجام فعالیت‌ها و ضعف در تمرکز بارزترین علائم رفتاری این عارضه در این سنین هستند.

علائم هشدار فوری

از دست‌دادن هوشیاری، تنفس بوی شیرین و میوه‌ای و استفراغ همراه با درد شکم، علائم هشدار در کودکان هستند. در صورت مشاهده این نشانه‌های دیابت بایستی فورا به پزشک و مراکز درمانی مراجعه کنید.

علل و عوامل خطر دیابت در کودکان

دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود و چه عواملی در شکل‌گیری آن نقش دارند؟ عوامل مختلفی نظیر عوامل ژنتیکی، تغذیه‌ای، سبک زندگی، استرس، چاقی و سابقه خانوادگی دیابت ممکن است علت دیابت کودکان باشند. عفونت‌های ویروسی نیز یکی از عوامل موثر در ایجاد دیابت در کودکان (نوع یک) هستند.

استفاده از داروهای ضد روان‌پریشی، سابقه خانوادگی در بستگان درجه یک یا دو، بومیان آمریکا، سیاه‌پوستان، ساکنان جزایر اقیانوس آرام،  اسپانیایی‌تبارها و آسیایی-آمریکایی‌ها و سابقه دیابت مادر در دوران بارداری نیز از علل و عوامل خطر دیابت کودک هستند. چاقی کودک و قند خون او نیز با خطر ابتلا به دیابت او رابطه مستقیم دارند.

علل و عوامل خطر ابتلا به دیابت ارثی و ژنتیکی نیز رابطه مستقیمی با وجود این عارضه در اطرافیان و اعضای خانواده کودک دارند؛ چرا که نقش ژن‌ها در دیابت و تأثیر وراثت در دیابت کودکان بسیار پررنگ است.

به عبارتی، در صورتی که یک یا چند عضو خانواده به دیابت ارثی یا ژنتیکی مبتلا باشند، شانس ابتلای فرد به این عارضه نیز به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. در این صورت، بایستی به صورت دوره‌ای علائم دیابت در کودکان را در فرزندتان بررسی کنید.

چگونه دیابت در کودکان تشخیص داده می‌شود؟

دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود و چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص زودهنگام دیابت، جهت آغاز به‌موقع فرایند درمان دیابت کودکان و پیشگیری از عوارض حاد و مزمن آن در کودکان حیاتی است. آزمایش قند خون ناشتا و تست A1C کودک آزمایش‌های اصلی برای تشخیص دیابت در کودکان هستند.

در صورتی که نتایج آزمایش‌های اولیه غربالگری دیابت در کودکان قطعی نباشند یا پزشک برای تایید تشخیص دیابت کودک به اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشد، پزشک ممکن است درخواست تست تحمل گلوکز خوراکی را بدهد.

در این تست، سطح قند خون کودک پس از نوشیدن یک محلول قندی خاص، در فواصل زمانی مشخص اندازه‌گیری می‌شود تا نحوه پردازش گلوکز توسط بدن کودک ارزیابی شود.

در برخی موارد نیز برای تشخیص نوع و تشخیص پزشکی دیابت کودک، بررسی آنتی‌بادی‌های مرتبط با دیابت انجام می‌شود. وجود این آنتی‌بادی‌ها نشان می‌دهد که سلول‌های تولیدکننده انسولین توسط حمله سیستم ایمنی از بین رفته‌اند.

به طور کلی، بر اساس ترکیب علائم کودک، معاینه فیزیکی و نتایج این آزمایش‌ها، پزشک به طور قطعی ابتلای کودک به دیابت و نوع آن را مطرح می‌کند.

دیابت در کودکان بایستی طی یک فرآیند دقیق پزشکی و با ارزیابی علائم بالینی و انجام آزمایش‌های تخصصی خون تشخیص داده شود. در اولین مرحله، بایستی علائم دیابت در کودکان توسط والدین بررسی شود و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.

زندگی با کودک دیابتی: تغذیه، مدرسه، بازی، خانواده

دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود؟ چگونه می‌توان با این کودکان زندگی بهتر و شادتری داشت؟

برای این که کودک دیابتی شما زندگی شادتری داشته باشد و به درمان نزدیک‌تر شود، بایستی نکات حیاتی مرتبط با رژیم غذایی دیابت، مدیریت استرس، تعامل با کودک مبتلا به دیابت در مدرسه، ورزش و بازی را در برنامه روزانه او بگنجانید. برای مثال، در زندگی با کودک دیابتی:

• راهکارها و مراقبت‌های ضروری برای دیابت را به کودکتان آموزش دهید.
• پشتیبانی خانواده نقش موثری در درمان کودکان دیابتی دارد. برای این که کودکتان نقش فعال‌تری در مدیریت دیابت خود داشته باشد، پیوسته او را تشویق کنید.
• نحوه آزمایش قند خون و تزریق انسولین را به کودکتان آموزش دهید.
• با کودکتان همکاری کنید تا رژیم غذایی مفید و سالمی را انتخاب کند.
• فعالیت بدنی کودک دیابتی بایستی نسبت به سایر کودکان بیشتر باشد. بنابراین، بایستی کودک را برای انجام فعالیت‌های جسمی تشویق کنید.
• به بهبود رابطه فرزندتان و تیم درمان دیابت او کمک کنید.
• با پرستار و معلمان کودکتان همکاری کنید و مطمئن شوید که علائم قند خون بالا و پایین را به خوبی می‌شناسد و بر اصول تشخیص دیابت در کودک مدرسه‌ای کاملا مسلط است؛ زیرا ممکن است پرستار یا معلم در مواقع ضروری برای کودک انسولین تجویز کند یا سطح قند خون او را بررسی کند.

راهکارهای مدیریت و کنترل دیابت در کودکان

راهکار اصلی مدیریت و کنترل علائم دیابت در کودکان، انسولین درمانی است. علاوه‌بر آن، والدین و سایر اعضای بزرگسال خانواده بایستی با یکدیگر همکاری لازم را جهت درمان کودک و مراقبت از او داشته باشند.

همچنین، آموزش کودک برای خودمدیریتی دیابت در شرایط مختلف بسیار حیاتی است و نقش موثری در کنترل دیابت کودک دارد.

انسولین درمانی

مصرف انسولین برای کنترل دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود؟ انسولین یکی از موارد ضروری برای زنده‌ماندن کودکان دیابتی در هر بازه سنی است.

با توجه به شدت بیماری و نیاز کودک از انسولین متوسط‌الاثر، سریع‌الاثر و طولانی‌اثر استفاده می‌شود. نحوه تزریق این انسولین بچه‌ها به بدن به شکل‌های مختلف و با وسیله‌های متفاوتی انجام می‌شود:

• تزریق با سرنگ و سوزن ظریف
• تزریق با قلم انسولین دارای سوزن ظریف
• تزریق با پمپ انسولین کودک (برای تزریق انسولین سریع‌الاثر)

نقش خانواده در کنترل دیابت

خانواده، به‌ویژه والدین، نقش مهم و موثری در مدیریت روزمره دیابت کودک دارند. این نقش فراتر از تزریق انسولین است و بایستی با انجام برخی کارها و اصلاح برخی رفتارها انجام شود. برای مثال:

• بایستی بین والدین، بیمار و سایر اعضای خانواده همکاری و تقسیم مسئولیت وجود داشته باشد. برنامه‌ریزی برای تزریق‌ها، پایش قند خون، تهیه غذا و مراقبت‌های شبانه بایستی بین اعضای خانواده تقسیم شود تا ضمن جلوگیری فرسودگی مراقب، کارها به بهترین شکل انجام شوند.
• والدین بایستی درباره دیابت، انسولین کودکان، میزان کربوهیدرات، پایش قند خون، شناسایی و درمان هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی و مدیریت موقعیت‌های خاص اطلاعات کافی داشته باشند و به‌طور مداوم اطلاعات خود را به‌روز کنند.
• تست قند خون و بررسی سطح گلوکز در خون، ثبت دقیق نتایج، دوزهای انسولین، داروهای دیابت کودکان، غذاهای مصرفی و فعالیت‌ها بایستی به صورت منظم انجام شود. این اطلاعات برای تنظیم جلسات درمان توسط تیم دیابت حیاتی است. توجه داشته باشید که کودکان توان بیان برخی علائم هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی را ندارند.
• برای وعده‌ها و میان‌وعده‌های غذایی زمان‌بندی مناسبی داشته باشید و از تغذیه سالم و مفید برای کنترل علائم دیابت در کودکان استفاده کنید.
• کنترل دیابت و تحرک بدنی با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. والدین بایستی کودک را به انجام فعالیت بدنی منظم و ورزش تشویق کنند و در کنترل وزن کودک بکوشند. همچنین بایستی یاد بگیرند که چگونه قبل، حین و بعد از ورزش قند خون او را پایش و مدیریت کنند.
• با توجه به این که پذیرش دیابت برای کودک و خانواده او چالش‌برانگیز است، والدین بایستی محیطی امن و حمایت‌گر ایجاد کنند، به احساسات کودک گوش دهند، اضطراب او را کاهش دهند و بر توانایی‌هایش تمرکز کنند.
• شرکت در گروه‌های حمایتی خانواده‌های دارای کودک دیابتی نیز به شما در کاهش تنش‌ها و کمک جهت برقراری ارتباط مثبت و تشویق موفقیت‌ها بسیار مفید است.

آموزش کودک برای خودمدیریتی

آموزش مهارت‌های لازم درباره دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود؟ شما بایستی به صورت تدریجی مهارت‌های مدیریت و کنترل دیابت کودک را به فرزند خود آموزش دهید تا او بتواند به‌طور مستقل، بیماری خود را کنترل کند. این آموزش‌ها بایستی متناسب با سن، بلوغ و توانایی کودک باشد. برای مثال:

• در ابتدا مشارکت در فعالیت‌های ساده‌ای مانند نگه داشتن دستگاه تست قند
• شروع یادگیری مهارت‌های ساده‌ای مانند فشردن دکمه قلم انسولین بعد از تنظیم دوز توسط والدین و تست قند خون با کمک والدین (همراه با نظارت دقیق والدین)
• استقلال بیشتر در انجام تزریقات، پایش قند خون، شمارش کربوهیدرات و تنظیم دوز انسولین، مدیریت فعالیت‌های ورزشی و اجتماعی (تحت نظارت و راهنمایی)
• آموزش نحوه استفاده صحیح از گلوکومتر و درک محدوده هدف قند خون
• آموزش علائم دیابت در کودکان و دانستن چگونگی مصرف کربوهیدرات سریع‌الاثر
• یادگیری تنظیم دوز انسولین و نحوه تزریق صحیح با قلم یا پمپ
• آشنایی آن‌ها با اصول تغذیه و درک تاثیر کربوهیدرات‌ها و تغذیه ناسالم بر قند خون
• دانستن نحوه تطبیق انسولین و غذا در مهمانی‌ها، مسافرت‌ها و هنگام ورزش
• استفاده از بازی‌ها، اپلیکیشن‌های آموزشی، کتاب‌های مصور و تشویق کودک به پرسش سوال از تیم دیابت

پیشگیری از دیابت نوع ۲ در نوجوانان

مطالعات جهانی نشان می‌دهد که چاقی و قند خون و مقاومت به انسولین نقش بسزایی در ابتلای کودکان به دیابت دارد. بنابراین، بایستی اضافه وزن و چاقی در کودکان با کمک رژیم اصولی و فعالیت بدنی از بین برود.

مصرف رژیم غذایی نامناسب که سرشار از کربوهیدرات و چربی‌های اشباع‌شده است، عامل کلیدی در بروز دیابت نوجوانان و کودکان است.

جهت پیشگیری دیابت در نوجوان و کودک، فیبر بالایی را در رژیم غذایی خود بگنجانید و میزان مصرف قندهای افزوده را کاهش دهید. همچنین، چربی‌های سالم را به وعده‌های غذایی‌تان بیفزایید تا با رعایت سبک زندگی سالم کودک، به درمان نزدیک‌تر شوید.

فعالیت بدنی منظم به کاهش مقاومت به انسولین و کنترل وزن کودک کمک می‌کند. بنابراین، بهتر است فعالیت‌های هوازی و ورزش‌های ترکیبی را در برنامه روزانه‌تان قرار دهید. همچنین، زمان نشستن خود را با جایگزینی فعالیت‌های محرک، کاهش دهید.

خواب ناکافی باعث افزایش کورتیزول و تشدید مقاومت به انسولین می‌شود. اختلالات خواب خطر پیش‌دیابت را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. بنابراین، حداقل ۷ استراحت در شبانه روز جهت کاهش ریسک دیابت ضروری است.

استرس مزمن باعث اختلال در تولید انسولین توسط بدن می‌شود. برای کاهش استرس و پیشگیری دیابت، تمرینات ذهن‌آگاهی و فعالیت‌های گروهی مفید را به برنامه‌تان بیفزایید.

در نهایت، نوجوانان با سابقه خانوادگی دیابت، چاقی شدید، یا تعلق به نژادهای پرخطر بایستی غربالگری منظم داشته باشند، از مداخلات پیش از تولد استفاده کنند و از آموزش والدین برای تهیه غذای سالم و ایجاد محیط کم‌استرس بهره‌مند شوند تا از بروز دیابت در نوزاد و ابتلای آن‌ها و کودکانشان به دیابت جلوگیری شود.

جمع‌بندی

دیابت کودک چیست؟ دیابت در کودکان از چه سنی شروع میشود؟ با تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب دیابت در کودکان به راحتی می‌توان آن را کنترل کرد. آشنایی با علائم دیابت در کودکان نظیر تشنگی و گرسنگی غیرعادی و مداوم، تکرر ادرار، کاهش وزن با وجود اشتهای بالا، خستگی مفرط و تاری دید به شما در تشخیص زودهنگام این عارضه کمک می‌کند.

چگونه از کودک دیابتی حمایت کنیم؟ والدین نقش مهمی در فرایند بهبود این عارضه دارند. اقدام به‌موقع شما بزرگ‌ترین حمایت از فرزندتان است. اگر شما کوچک‌ترین نشانه‌ای از علائم این عارضه در کودک مشاهده می‌کنید، بایستی طبق راهنمای والدین دیابتی بدون درنگ به پزشک مراجعه کنید.

برای رزرو نوبت مشاوره یا پرسش سوالات خود از پزشکان متخصص و متخصص داخلی تهران کودکان طبیبی نو درباره دیابت کودک، آموزش دیابت کودک و شروع فرایند درمان، همین حالا از طریق راه‌های ارتباطی درج‌شده، اقدام کنید.