نرمی استخوان در بزرگسالان؛ بررسی علل و علائم تا درمان
یکی از بیماری‌های استخوانی که به دلیل کمبود ویتامین D، کلسیم و فسفر در بدن ایجاد می‌شود نرمی استخوان است. نرمی استخوان در بزرگسالان موجب بروز دردهای مزمن، ضعف عضلانی و شکستگی‌های مکرر خواهد شد. کمبودهای تغذیه‌ای، زندگی در محیط‌های بسته و برخی از عوامل ژنتیکی از عوامل بروز نرمی استخوان هستند. همچنین بیماری‌های کلیوی و کبدی و مصرف برخی داروها نیز از دیل دلایل ابتلا افراد بزرگسال به نرمی استخوان هستند. آزمایش خون، رادیولوژی و در موارد نادر بیوپسی به تشخیص دقیق نرمی استخوان کمک می‌کنند. مصرف مکمل‌ها، حمام آفتاب و توجه به رژیم غذایی از مهم‌ترین درمان‌های این بیماری هستند.
نرمی استخوان در بزرگسالان
در اصطلاح پزشکی به نرمی استخوان در افراد بزرگسال استئومالاسی گفته می‌شود. این بیماری به نارسایی و ضعف ساختار استخوانی اشاره دارد. در اغلب موارد نقص در فرآیندهای معدنی شدن استخوان دلیل بروز این بیماری است. استخوان‌ها در این وضعیت نرم و شکننده بوده و مستعد شکستگی‌های مکرر هستند.
اهمیت شناخت و درمان به موقع
این بیماری در صورت عدم شناسایی به موقع مشکلات متعددی از قبیل:
- ضعف استخوانی
- مشکلات حرکتی
- شکستگی‌های غیرمنتظره
- دردهای مزمن استخوانی
را موجب می‌گردد. این مشکلات مستقیما روی کیفیت زندگی فرد بیمار اثر منفی به جا می‌گذارند. به همین دلیل باید نسبت به تشخیص و درمان به موقع نرمی استخوان در بزرگسالان اقدام کرد. توجه داشته باشید که نرمی استخوان می‌تواند تدریجا پیشرفت کرده و شدت یابد. درمان به موقع و زودهنگام پروسه تحلیل رفتن استخوان‌های بیمار را متوقف خواهد کرد.
استئومالاسی چیست؟
بسیاری از افراد مبتلا به نرمی استخوان با اصطلاح استئومالاسی روبه‌رو می‌شوند. این اصطلاح وقتی استفاده می‌شود که نرمی استخوان به دلیل کمبود:
- ویتامین D
- کلسیم
- فسفر
رخ دهد. به همین دلیل بزرگسالان بیشتر از کودکان در معرض این نوع نرمی استخوان قرار دارند. به ویژه در استخوان‌های ناحیه لگنی دردهای مبهم و ضعف عضلانی شدید مشاهده می‌گردد. این دردها موجب می‌شود در راه رفتن فرد بیمار اختلال ایجاد شده و به آسانی قادر به حرکت نباشد.
تفاوت نرمی استخوان و پوکی استخوان
درک تفاوت نرمی و پوکی استخوان از مهم‌ترین سوالات این حوزه است. هر دوی این بیماری‌ها نشان دهنده اختلال و ضعف و در ساختار استخوانی بروز می‌کنند. اما از نظر مکانیزم و دلیل ایجاد با هم فرق دارند. نرمی استخوان در بزرگسالان یا استئومالاسی به دلیل مشکل در فرایند معدنی شدن استخوان ایجاد می‌گردد. به بیان ساده در این وضعیت استخوان‌های بیمار به اندازه کافی سفت نیستند. اما پوکی استخوان یا استئوپروز وقتی که ساختار داخلی استخوان تخریب شود رخ می‌دهد. بنابراین تحلیل استخوان‌ها در طول زمان عامل ابتلا به پوکی استخوان می‌باشد. درک این تفاوت به پیشگیری از پوکی و نرمی استخوان کمک زیادی خواهد کرد.
دلایل و عوامل موثر بر نرمی استخوان
برای پیشگیری از بروز این بیماری باید با عوامل خطر و ایجاد کننده آن آشنا بود. شناسایی دقیق عوامل موثر بر نرمی استخوان به درمان این بیماری نیز کمک زیادی می‌کند.
کمبود ویتامین D
کمبود ویتامین D را می‌توان به عنوان مهم‌ترینعامل در بروز نرمی استخوان ذکر نمود. این ویتامین در بدن نقش بسیار مهم و حیاتی ایفا می‌کند. به نحوی که بدن انسان بدون ویتامین D قادر به جذب کلسیم مورد نیاز خود نیست. کلسیم برای داشتن استخوان‌هایی سالم و قوی ضروری است. در نتیجه اگر با کمبود ویتامین D مواجه باشید در معرض نرمی استخوان نیز قرار دارید. زیرا ویتامین D و استخوان رابطه‌ای مستقیم با هم دارند. این ویتامین از طریق نور خورشید و برخی از مواد خوراکی مانند:
- لبنیات غنی شده
- ماهی‌های چرب مانند سالمون
- مکمل‌ها
تامین می‌گردد. اغلب افرادی که در محیط‌های بسته زندگی می‌کنند با کمبود این ویتامین مهم در بدن خود مواجه هستند. بنابراین لازم است نسبت به پایش دوره‌ای ویتامین D و تامین آن از بهترین روش اقدام کرد. با مصرف مقادیر کافی ویتامین D به درمان نرمی استخوان در بزرگسالان کمک می‌شود.
بیماری‌های کلیوی و کبدی
بعضی از بیماری‌های زمینه‌ای استخوان مانند نارسای‌های کبدی و کلیوی به بروز نرمی استخوان کمک می‌کنند. در این امراض تعادل بین فسفر و کلسیم و ویتامین دی در بدن به هم می‌خورد. زیرا کلیه‌ها قادر نیستند ویتامین D را فعالسازی کرده و در نتیجه جذب کلسیم متوقف می‌گردد. در بیماری‌های کبدی نظیر سیروز تبدیل ویتامین D به شکل فعال آن با مشکل مواجه می‌شود. به همین دلیل در مراحل پیشرفته بیماری فرد به نرمی استخوان هم دچار خواهد شد.
کمبود کلسیم و فسفر
فسفر و کلسیم دو ماده معدنی بسیار مهم در ساختار استخوان‌ها به شمار می‌روند. جذب ناکافی این عناصر در رژیم غذایی از دلایل مهم ابتلا به نرمی استخوان است. به همین دلیل می‌توان گفت نرمی استخوان به نوعی از تغذیه ناسالم و نامناسب ناشی می‌گردد. البته برخی از بمیاری‌های گوارشی مانند سلیاک یا نوشیدن زیاد نوشابه هم در جذب این عناصر اختلال ایجاد می‌کند. استخوان‌ها بدون کلسیم و فسفر قادر به تشکیل ساختاری سفت و محکم نیستند.
تاثیر داروها و تغذیه نامناسب
یکی از علت‌های نرمی استخوان مصرف بلند مدت بعضی از داروها است. به عنوان مثال داروهای کورتونی همچون پردنیزولون یا داروهای ضد صرع جذب کلسیم را مختل می‌کنند. همچنین روی متابولیسم ویتامین دی در بدن هم اثر منفی به جا می‌گذارند. رژیم‌های سختگیرانه و گیاه‌خواری افراطی نیز از دلال ابتلا به نرمی استخوان در بزرگسالان می‌باشد.
عوامل ژنتیکی یا مزمن
در برخی از موارد نرمی استخوان دلایل ژنتیکی دارد. نوعی اختلال ژنتیکی به عدم جذب کلسیم و ویتامین D در بدن موجب می‌گردد. این ویژگی ژنتیکی از کودکی تا بزرگسالی همراه فرد خواهد بود. برخی از بیماری‌های مزمن استخوانی مانند هیپوفسفاتمی نیز ارثی بوده و به نرمی استخوان منجر می‌شوند. بیماری‌های غدد پاراتیروئید هم در مواردی موجب نرمی استخوان در افراد بزرگسال خواهند شد. توجه داشت باشید که اغلب بیماری‌های ذکر شده درمان تخصصی دارند. اما نیاز به پیگیری درمان برای همه عمر در آنها وجود دارد.
ممکن است در ابتدا متوجه نرمی استخوان نشوید. اما با گذشت زمان، می‌تواند باعث درد استخوان ، معمولاً در نیمه پایینی بدن شما شود. در نهایت، ممکن است در تمام بدن خود احساس درد کنید. حرکات ساده ممکن است دردناک باشند. بدانید که مجبور نیستید با این درد زندگی کنید. با یک ارائه دهنده خدمات درمانی تماس بگیرید. آنها می‌توانند به یافتن علت کمک کرده و گزینه‌های درمانی را ارائه دهند.
منبع: سایت cleveland clinic
علائم و نشانه‌های نرمی استخوان
برای جواب به این سوال که از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم، باید با علائم این بیماری آشنا باشید. درد استخوان به ویژه استخوان لگن و ضعف پاها و عضلات از نشانه‌های اصلی این بیماری در بزرگسالان به شمار می‌روند.
درد استخوان
شایع‌ترین نشانه نرمی استخوان در بزرگسالان دردهای استخوانی است. این درد اغلب مبهم، مداوم و به صورت گسترده در نواحی مختلفی از بدن از جمله:
- نواحی لگن
- کمر
- ران
- پاها
احساس می‌گردد. بر خلاف دردهای عضلانی که با مسکن بهبود پیدا می‌کنند درد های استخوانی پایدار هستند. بعضی از بیماران مبتلا به نرمی استخوان در سب دردهای شدید تری را تجربه می‌کنند. این دردهای در واقع نشان دهنده ضعیف شدن ساختار استخوان‌های بدن است. وقتی استخوان‌ها قادر نباشند وزن و فشار طبیعی بدن را تحمل کند درد می‌گیرند.
ضعف عضلانی
این نشانه نیز از علائم رایج نرمی استخوان محسوب می‌شود که بیشتر در اندام‌های پایینی احساس می‌گردد. ساق و ران پا دچار ضعف شدید می‌شوند و فرد بیمار احساس سنگینی در این بخش‌ها می‌کند. راه رفتن و به ویژه حرکاتی مانند بالا رفتن از پله برای بیمار بسیار سخت خواهد شد. این ناتوانی در زمان بلند شدن بیمار مبتلا به نرمی استخوان بیشتر مشاهده می‌شود. کمبود کلسیم موجب اختلال در عملکرد عصب- عضله شده و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مشکل در ایستادن یا راه رفتن
یکی از علائم کلیدی نرمی استخوان در بزرگسالان، مشکل هنگام ایستادن و راه رفتن است. در ابتدا این مشکل به صورت راه رفتن با پاهای باز تر ایجاد می‌شود. سپس به صورت مشکل در برقراری تعادل موقع حرکت ظاهر خواهد شد. بعضی از بیماران در حین راه رفتن احساس درد یا بی‌ثباتی دارند. در مراحل پیشرفته بیماری نرمی استخوان انحنای پاها غیرطبیعی شده و تغییراتی زیادی پیدا می‌کند.
شکستگی‌های مکرر
اغلب افرادی که به نرمی استخوان مبتلا هستند در معرض شکستگی‌های مکرر قرار دارند. این شکستگی‌ها به دلیل ضربه‌های شدید یا تصادف رخ نمی‌دهند. ضربات سبک و فعالیت‌های روزمره مانند خم شدن هم موجب شکستگی استخوان در افراد مبتلا به نرمی استخوان می‌گردد. بیشتر شکستگی‌ها در نواحی مختلفی مانند:
- لگن
- دنده‌ها
- استخوان‌های بلند پا
مشاهده می‌شود. شکستگی‌های مکرر نشان دهنده ضعیف شدن ساختار استخوان و ناتوانی در تحمل وزن طبیعی بدن است.
احساس خستگی مفرط
کسانی که به نرمی استخوان مبتلا هستند احساس خستگی و بی‌حالی دائمی دارند. این حس اغلب به دلیل ضعف عضلات و دردهای مداوم بروز می‌کند. همچنین کمبود ویتامین D و کلسیم نیز روی مقدار انرژی بدن اثر مستقیم دارند. به همین دلیل نرمی استخوان در بزرگسالان به حس کوفتگی و بی‌رمقی و کاهش بهره‌وری روزانه همراه است. توجه داشته باشید که این نشانه‌ها در مراحل اولیه بیماری خفیف و به مرور با پیشرفت آن شدت می‌گیرند. با تشدید علائم نرمی استخوان کیفیت زندگی بیمار نیز کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد.
روش‌های تشخیص نرمی استخوان
بعد از مشاهده علائم نرمی استخوان باید برای تشخیص نهایی و دقیق به پزشک متخصص ارتوپدی تهران یا شهر محل سکونت خود مراجعه نمود.
آزمایش خون
از جمله روش‌های تشخیص اولیه و آزمایشگاهی برای این بیماری آزمایش خون است. در این آزمایش‌ها هرگونه اختلال در متابولیسم ویتامین D استخوان‌ها شناسایی می‌گردد. در این آزمایشات سطح مواد معدنی و بعضی از آنزیم‌های موثر در سلامت استخوان ارزیابی می‌شود. قبل از آزمایش خون برای تشخیص نرمی استخوان در بزرگسالان نیازی به ناشتایی نیست.
اندازه‌گیری ویتامین D
در بررسی‌های آزمایشگاهی برای تشخیص نرمی استخوان سطح ویتامین D و فسفر و کلسیم مهم است. کمبود ویتامین D به عنوان اصلی‌ترین مورد از علت‌های نرمی استخوان شناخته می‌شود. پایین بودن سطح کلسیم و فسفر هم می‌تواند نشان دهنده مشکلات کلیوی و کبدی باشد.
رادیولوژی و ام آر آی
به کمک رادیولوژی و MRI تغییرات ساختاری استخوان‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. نازک شدن استخوان‌ها و ترک‌های ریز در آنها در این روش تشخیص شناسایی خواهد شد.
بیوپسی استخوان در موارد خاص
در موارد پیچیده و مبهم ممکن است از روش بیوپسی برای تشخیص نرمی استخوان استفاده شود. در این شیوه بخش کوچکی از استخوان به عنوان نمونه گرفته و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
درمان نرمی استخوان در بزرگسالان
چندین روش درمان برای نرمی استخوان وجود دارد که بسته به وضعیت بیمار توسط متخصص بیماری‌های روماتیسمی (روماتولوژی) تهران و سایر شهرها انتخاب می‌شود.
درمان دارویی (ویتامین D، کلسیم و فسفر)
تجویز مکمل‌های ویتامین دی و فسفر و کلسیم از اصلی‌ترین درمان‌های دارویی این بیماری هستند. دوز و دوره مصرف این مکمل‌ها به میزان کمبود آنها در بدن بیمار بستگی دارد.
تغذیه درمانی
تغذیه نقش مهمی در پیشگیری و درمان نرمی استخوان به ویژه در بزرگسالان ایفا می‌کند. خوراکی‌های مانند:
- لبنیات
- ماهی‌های چرب
- زرده تخم مرغ
- آجیل
- سبزیجات برگ سبز
از منابع اصلی ویتامین D و کلسیم هستند. در نتیجه باید در رژیم غذایی استخوان‌ساز به اندازه کافی وجود داشته باشند.
فیزیوتراپی و تمرینات حرکتی
فیزیوتراپی به بهبود قدرت عضلانی و برقراری تعادل در بدن کمک می‌کند.
نور درمانی
برای برخی از مناطق که با کمبود نور خورشید مواجه هستند از نور درمانی با لامپ‌های UV استفاده می‌شود. این روش اغلب در کنار دارو درمانی برای بیماران مبتلا به نرمی استخوان تجویز می‌گردد.
درمان بیماری‌های زمینه‌ای
برای درِان قطعی نرمی استخوان در بزرگسالان باید بیماری‌های زمینه‌ای همچون نارسایی کلیوی درمان شود. به طور کل در پاسخ به اینکه آیا نرمی استخوان درمان قطعی دارد می‌توان گفت در شرایطی که بیماری زمینه‌ای درمان شده و ویتامین‌های لازم به بدن برسد، این امر دور از ذهن نخواهد بود.
درمان خانگی نرمی استخوان
در کنار دارو درمانی و دیگر روش‌های پزشکی برخی از راهکارهای خانگی نیز به بهبود این بیماری کمک می‌کنند. اهمیت نور خورشید و زمان‌بندی صحیح آن راهکار طبیعی برای استخوان‌ها محسوب می‌شود. برای تقویت استخوان بدون دارو باید روزانه بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در زمان مناسب آفتاب گرفت. بهترین زمان برای حمام آفتاب صبح‌ها بین ساعت ۸ الی ۱۰ و عصر بین ساعت ۴ الی ۶ می‌باشد. استفاده از برخی گیاهان دارویی و رعایت نکات تغذیه‌ای نیز به عنوان درمان خانگی نرمی استخوان در بزرگسالان محسوب می‌شوند. همچنین برخی مراقبت‌های فیزیکی نظیر تمرینات کششی نیز توصیه می‌گردد.
پیشگیری از نرمی استخوان
برای پیشگیری از این بیماری باید به چند نکته ساده همچون:
- مصرف مکمل‌های پیشگیرانه نظیر ویتامین D و کلسیم
- فعلیت بدنی
- تغییر سبک زندگی و توجه به تغذیه
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید
توجه نمود. اگر ویتامین D در رژِم غذایی به اندازه کافی دریافت نشود نیاز به مصرف مکمل دارید. توجه داشته باشید که همین نکات ساده تضمین کننده سلامت استخوان در میانسالی هستند.
| روش درمانی | مزایا | معایب |
| مکمل و داروها | درمان اصلی، قابل دسترس، هدفمند | نیاز به مصرف منظم، احتمال بروز عوارض |
| نور خورشید | طبیعی، حداقل هزینه | ناکافی در مناطق کم‌آفتاب یا بیماری‌های شدید |
| اصلاح سبک زندگی (رژیم و ورزش) | کمک به تقویت استخوان، پیشگیری از ضعف | عدم کفایت به تنهایی، نیاز به پیوستگی |
| درمان بیماری‌های زمینه‌ای | رفع علت اصلی، کاهش احتمال عود بیماری | نیاز به بررسی و پیگیری تخصصی توسط پزشک |
نتیجه‌گیری
نرمی استخوان در بزرگسالان به دلیل کمبود ویتامین D و فسفر و کلسیم رخ می‌دهد. این بیماری باعث ایجاد دردهای استخوانی مزمن و بی‌حالی و شکستگی‌های مکرر می‌گردد. برای تشخیص به موقع نرمی استخوان باید به روماتولوژیست یا متخصص ارتوپدی مراجعه نمود. توجه داشته باشید که تشخیص و درمان زودهنگام روی درمان موثر و پایدار نرمی استخوان نقش کلیدی دارد. برای نوبت‌دهی درمان نرمی استخوان و مشاوره آنلاین با پزشک نرمی استخوان از طریق سایت طبیبی نو اقدام کنید.
