اختلال شخصیت مرزی چیست و چطور می توان آن را درمان کرد؟

اختلال شخصیت مرزی، یک نوع اختلال روانی است که توانایی افراد در تنظیم احساساتشان را کاهش می‌دهد و در نهایت، منجر به اختلال در روابط و کاهش کیفیت زندگی می‌شود. این اختلال شخصیت در خانم‌ها نسبت به آقایان شایع‌تر و شدیدتر است.

اختلال شخصیتی مرزی با استفاده از رفتاردرمانی و دارودرمانی بهبود پیدا می‌کند؛ اما بایستی روش مناسب برای درمان هر فرد توسط متخصص اختلالات عاطفی و رفتاری و متخصص بهداشت روان تشخیص داده شود. طبق آمارها و بررسی‌های انجام‌شده، درصد بالایی از افرادی که با آگاهی و از طریق متخصص برای درمان بیماری اختلال شخصیت مرزی اقدام کرده‌اند، بهبود یافته‌اند.

اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال شخصیت مرزی به‌عنوان یکی از اختلال‌های شخصیتی قابل درمان شناخته می‌شود. نوسانات خلقی سریع، ترس از رهاشدن، عدم کنترل احساسات و بی‌ثباتی روانی و بی‌ثباتی در روابط بین فردی رایج‌ترین علائم اختلال شخصیت مرزی هستند. اختلال مرزی شخصیتی یا بپدی (BPD)برای اولین بار در سال ۱۹۵۰ تشخیص داده شد.

به طور تقریبی، شیوع اختلال شخصیتی مرزی در سطح جهانی در میان زنان نسبت به مردان ۳ برابر بیشتر است. به‌عبارتی، حدود ۷۵ درصد از افراد مبتلا به این عارضه، خانم هستند.

از طرفی، حدود ۸۰ درصد از افرادی که به اختلال مرزی مبتلا هستند، اقدام‌به خودکشی و خودآزاری می‌کنند. این موضوع جدید این عارضه و اهمیت درمان آن را نشان می‌دهد.

فرد مبتلا به شخصیت مرزی، رفتارهای تکانشی و بی‌ثباتی عاطفی شدیدی دارد. به همین دلیل، تصمیم‌گیری و رفتارهای او، زندگی خود و حتی اطرافیان را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار می‌دهد.

آگاهی از اختلال مرزی شخصیتی نه تنها در درمان این عارضه به شما کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود، سایر بستگان مبتلابه اختلال شخصیت ناپایدار را درک کنید و به آن‌ها در قرارگرفتن در مسیر صحیح درمان کمک کنید.

علائم اختلال شخصیت مرزی

علائم اختلال شخصیت مرزی در خانم‌ها و آقایان با یکدیگر متفاوت است. البته، تمامی نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی در خانم‌ها نسبت به آقایان با شدت بیشتری خود را نشان می‌دهند. این موضوع، می‌تواند ناشی از حساسیت‌های جنسیتی باشد.

علائم ابتلابه عارضه شخصیت مرزی چیست؟ علائمی نظیر مشکل در کنترل خشم، داشتن رفتار تکانشی و خودمخرب، اختلال در روابط بین فردی، اضطراب اجتماعی، احساس پوچی، بی‌ارزشی و ناامیدی در میان مردان مبتلا به این عارضه بیشتر دیده می‌شود. شخصیت مرزی در میان خانم‌ها خود را با علائمی نظیر نوسانات خلقی ناگهانی و شدید، شخصیت‌های نوسانی، داشتن روابط ناپایدار متعدد، مشکلات عاطفی شدید، ترس از رهاشدن و خودآزاری  نشان می‌دهد.

تفاوت اختلال دوقطبی و اختلال شخصیت مرزی چیست؟ بیشتر از ۴۰ درصد از افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند و برای درمان اقدام کرده‌اند، به اشتباه به‌عنوان اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی اساسی تشخیص داده شده‌اند. علائم این ۲ اختلال حدود ۲۰ درصد بایکدیگر همپوشانی دارند.

نوسانات خلقی افراد مبتلا به بیماری شخصیت مرزی، ناپایدارتر از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی است. همچنین، اختلال هویتی و ترس از رهاشدن تنها در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دیده می‌شود. اضطراب شدید و داشتن علائم افسردگی (ناپایدار) در افرادی که به اختلال مرزی مبتلا هستند، باعث همپوشی آن با اختلال اضطراب و افسردگی شده است.

علل و عوامل ایجاد اختلال شخصیت مرزی

اصلی‌ترین عوامل ابتلا به عارضه شخصیت مرزی چیست؟ اختلال شخصیتی مرزی در اثر عوامل متعددی از کودکی تا بزرگسالی به وجود می‌آید و به مرور تشدید می‌شود.

عوامل ایجاد اختلال شخصیت مرزی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:

• عوامل بیولوژیکی مانند ژنتیک و ناهنجاری‌های مغزی
• عوامل روان‌شناختی مانند تروما در دوران کودکی و مورد سوء استفاده قرار‌گرفتن
• عوامل محیطی مانند ناسازگاری والدین در محیط خانوادگی و جدایی از آن‌ها

ترکیب این عوامل بایکدیگر، باعث ابتلای شدیدتر به اختلال شخصیت مرزی و بروز مشکلاتی نظیر خودآزاری و حتی خودکشی خواهد شد. برای مثال، اگر در کودکی مورد سوء استفاده جسمی، جنسی یا عاطفی قرار گرفته‌اید، استرس یا اضطراب ناشی از آن در بزرگسالی باعث ابتلا به شخصیت مرزی، بروز اختلالات عاطفی و حتی تشدید آن‌ها خواهد شد.

روش‌های درمان اختلال شخصیت مرزی

روش‌های درمانی اختلال شخصیت مرزی چیست؟ روش‌های درمان اختلال شخصیت مرزی به ۲ دسته روان‌درمانی و دارودرمانی تقسیم می‌شوند. روش‌های رایج روان‌درمانی اختلال مرزی عبارت‌اند از:

• درمان دیالکتیکی رفتاری (DBT): این روش به‌صورت بسیار موثری به کنترل عواطف، نوسانات روحی، بهبود رابطه بین‌فردی و کاهش رفتارهای آسیب‌زای ناشی از ابتلابه اختلال DBT و اختلالات روانی نادر کمک می‌کند.
• درمان شناختی-رفتاری (CBT): این روش با کمک به تغییر الگوهای فکری منفی و تقویت مهارت‌های مقابله‌ای به درمان اختلال شخصیت مرزی و اختلال اضطرابی کمک می‌کند.
• درمان مبتنی بر ذهن‌سازی (MBT): این روش به بیمار شخصیت اختلال مرزی کمک می‌کند تا افکار و احساسات خود و دیگران را به شکل بهتری درک و تنظیم کند و از انجام فعالیت‌هایی نظیر آسیب به خود منصرف شود.

بهترین روش برای درمان اختلال مرزی چیست؟ دارودرمانی به تنهایی نمی‌تواند باعث درمان اختلال شخصیت مرزی و جلوگیری از نوسان فکری و رفتاری شود؛ اما می‌توان از دارو برای درمان اضطراب، درمان افسردگی و تثبیت خلق‌و‌خوی، با توجه به تشخیص روان‌پزشکی و روان‌شناسی در کنار درمان‌های روان‌شناختی استفاده کرد تا بیمار با سرعت بیشتری بهبود پیدا کند.

طبق نتایج تحقیقات انجام‌شده توسط لینهان و همکاران (Linehan et al., 2006)، بیماران مبتلا به اختلال شخصیتی مرزی که تحت درمان‌های دیالکتیک رفتاری قرار گرفته‌اند، بهبود افسردگی، افزایش توانایی تنظیم عاطفی و روابط بین‌فردی خود را بیان کرده‌اند. برای مشاهده نتایج درمان اختلالات شخصیتی با استفاده از این روش، مقاله اثربخشی دیالکتیک در درمان شخصیت مرزی را مطالعه کنید.

چالش‌ها و مشکلات مرتبط با اختلال شخصیت مرزی

چالش‌ها و مشکلات اساسی ابتلابه اختلال مرزی چیست؟ افرادی که به عارضه شخصیت مرزی مبتلا هستند، با چالش‌ها و مشکلات اجتماعی و روان جدی نظیر مشکل در روابط بین فردی، روابط ناپایدار، عدم توانایی در کنترل احساسات، اضطراب، اقدام به خودکشی و خودآزاری، ترس از طرد و اضطراب در شخصیت مرزی مواجه هستند.

افرادی که دچار اختلال شخصیت مرزی هستند در محیط کار مسئولیت‌پذیر نیستند و به نقض قوانین تمایل دارند. این موضوع در کنار عدم برنامه‌ریزی مالی و تمایل به رفتارهای ریسک‌پذیر منجربه مشکلات اقتصادی جدی خواهد شد و به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های اختلال شخصیت مرزی شناخته می‌شود؛ زیرا، نتایج منفی زیادی بر زندگی فرد خواهد گذاشت.

در مراکز درمانی معتبر، برای مقابله با اختلال شخصیت مرزی از راهبردهای روان‌درمانی و دارو درمانی به‌صورت ترکیبی استفاده می‌شود تا فرایند درمان BPD کوتاه‌تر شود. همچنین، توضیحات لازم درباره تغییرات سبک و مرز زندگی که به بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم اختلال مرزی کمک می‌کند، توسط پزشک در اختیار شما قرار می‌گیرد.

تأثیر اختلال شخصیت مرزی بر روابط فردی

احساس پس‌زدگی و رهاشدن، عدم تسلط بر احساسات و حساسیت‌های و مشکلات عاطفی در افرادی که به اختلال شخصیتی مرزی مبتلا هستند، باعث می‌شود که آن‌ها روابط خانوادگی، عاشقانه و اجتماعی موفقی نداشته باشند. زیرا، روابط فردی و اختلال شخصیت مرزی بایکدیگر در تضاد هستند.

افرادی که به شخصیت اختلال مرزی مبتلا هستند، معمولا روابط ناپایدار دارند. به همین دلیل، رابطه‌های عاشقانه کوتاه‌مدت و متعددی را تجربه می‌کنند.

بهترین استراتژی برای کمک به بیماران شخصیت مرزی چیست؟ یکی از استراتژی‌های حمایتی برای حمایت از مبتلایان به بیماری اختلال شخصیت مرزی، مشخص‌کردن مزرهای واضح میان خودتان و آن‌ها است.

یکی راه دیگر برای حمایت از مبتلایان به BPD آشنایی با محرک‌های آن‌ها و دوری از آن‌ها است. در نهایت، درباره اختلال مرزی و تأثیر BPD بر روابط اطلاعات بیشتری به‌دست آورید و در شروع فرایند درمان به آن‌ها کمک کنید.

آمار و داده‌های مهم در مورد اختلال شخصیت مرزی

هیچ آمار جهانی و آمار محلی دقیقی درباره میزان شیوع اختلال شخصیت مرزی وجود ندارد؛ زیرا بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه و دیگر اختلالات روانی، برای درمان و حتی تشخیص اقدام نکرده‌اند. از طرفی، برخی عارضه‌ها به اشتباه تشخیص داده می‌شوند.

طبق بررسی‌های انجام‌شده و تحلیل داده‌های علمی، بین ۲ تا ۶ درصد از مردم ایران به این بیماری روانی شایع مبتلا هستند. که تنها بخش محدودی از آن‌ها برای درمان به متخصص بهداشت روان مراجعه می‌کنند. (بیشتر مراجعا‌کنندگان خانم هستند.)

طبق پژوهش‌های انجام‌شده برای نگارش مقاله بررسی کیفری مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی در ایران، در نمونه آماری ۲۲۷۹۰ زندانی از ۱۲ کشور، ۲۵ درصد به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند. به طور کلی، در میان ۹ میلیون زندانی، نزدیک به نیمی‌از آن‌ها به اختلال شخصیت به ویژه اختلال‌های شخصیت مرزی و ضداجتماعی مبتلا هستند.

نتایج و آینده درمان اختلال شخصیت مرزی

با توجه به این که عارضه شخصیت مرزی نسبت به گذشته بیشتر شناخته شده است، متخصصان بهداشت روان دارای مجوز مانند روانشناسان، روانپزشکان و مددکاران اجتماعی بالینی مطابق با استانداردهای جهانی و با استفاده از روش‌های ترکیبی با بازدهی قابل قبول به درمان شخصیت اختلال مرزی می‌پردازند. درحالی‌که در گذشته، حتی شناخت دقیقی از بیماری اختلال شخصیت مرزی و روش‌های درمانی آن وجود نداشت.

کیفیت تکنیک‌های درمانی که توسط متخصص بیماری‌های روانی برای بهبود اختلال شخصیت مرزی و روان‌پریشی مورد استفاده قرار می‌گیرند، امید به درمان این اختلال را افزایش می‌دهند؛ چرا که درحال حاضر نیز درمان اختلال شخصیتی مرزی و بازگشت به شرایط عادی با تشخیص صحیح و درمان روان‌پزشکی و روانشناسی امکان‌پذیر است.

شرط بهبودی اختلال مرزی چیست؟ برای مقابله با اختلال شخصیت مرزی، بایستی بیمار به توصیه‌های درمانی متخصص بهداشت روان عمل کند. در این صورت، به مرور بر احساسات خود مسلط می‌شود و تغییرات مثبت و سالمی در سبک زندگی او ایجاد خواهد شد.

در نهایت، فرد به‌راحتی می‌تواند چالش‌های رابطه عاطفی، اجتماعی و خانوادگی و افکار خودآزاری را پشت سر بگذارد. سایر علائم اختلال مرزی شخصیتی نیز به‌مرور کم‌رنگ خواهند شد.

آمارها نشان می‌دهد، بیش از ۸۵ درصد از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی که پروسه درمان خود را آغاز کرده‌اند، بهبود یافته‌اند. طبق این آمار، آینده درمان اختلال شخصیت مرزی بسیار از بهتر از حد تصور خواهد بود.

در انجام مراحل درمان و اتمام جلسات درمان اختلال مرزی عجله نکنید. پیش‌بینی روند بهبودی هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. آنچه اهمیت دارد، بهبود اختلال شخصیت مرزی شما است که به‌مرور حاصل خواهد شد.

جمع‌بندی و منابع معتبر

اختلال شخصیت مرزی چیست؟ اختلال شخصیتی مرزی نوعی عارضه روان‌پریشی است که بر زندگی و روابط افراد با خود و دیگران تاثیر بسزایی می‌گذارد. دارودرمانی و روان‌درمانی برای اختلال شخصیت مرزی به‌شدت موثر هستند. برای جمع‌بندی اختلال شخصیت مرزی و مطالعه بیشتر در‌این باره، اختلال شخصیت مرزی در منابع معتبر را بخوانید تا درک بهتری از این عارضه داشته باشید.

روش مناسب برای درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری اختلال شخصیت مرزی بایستی توسط متخصص تشخیص داده شود. به همین منظور، برای شروع فرایند درمان اختلال شخصیت درمانی و دریافت مشاوره تخصصی در‌این‌باره می‌توانید همین حالا برای رزرو نوبت و کمک‌گرفتن از پزشکان طبیبی نو از طریق همین صفحه اقدام کنید.