علت درد پاشنه پا چیست و چطور میتوان آنرا درمان کرد؟
یکی دردهای شایع در پا درد پاشنه است که بسیار آزار دهنده بوده و روی کیفیت زندگی فرد اثر می‌گذارد. دلایل مختلفی که برخی فیزیکی و برخی ناشی از بیماری‌ها هستند این درد را ایجاد می‌کنند. برای تشخیص دقیق اینکه علت درد پاشنه پا چیست باید به علائم و نشانه‌های درد توجه کرد. مهم‌ترین دلایل درد در ناحیه پاشنه پا شامل خار پاشنه و فاشیای پلانتار و التهاب تاندون آشیل می‌باشند.
علاوه بر این موارد عفونت‌های استخوانی و شکستگی‌های استرسی نیز از دلایل کمتر شایع درد پاشنه هستند. اضافه وزن و پوشیدن کفش نامناسب نیز از عوامل خطر و افزایش دهنده ریسک ابتلا به درد پاشنه پا هستند. معاینات پزشکی و تصویربرداری نظیر MRI نیز از متدهای تشخیص علل درد پاشنه هستند.
بسته به علت و عامل ایجاد کننده درد، درمان‌های خانگی و پزشکی و فیزیوتراپی برای درمان این عارضه وجود دارد. در مواردی که بیمار درد شدیدی را تجربه می‌کند از برخی داروهای مسکن ضد التهاب و غیراستروئیدی نیز کمک می‌گیرند. تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات پا و استفاده از کفش‌های مناسب از راهکارهای پیشگیری از درد پاشنه می‌باشند.
علت‌های رایج درد پاشنه پا
مشکلات و بیماری‌هایی وجود دارند که با درد پاشنه پا بروز پیدا می‌کنند. با بررسی و پیگیری این درد میتوان به مشکلات جدی‌تری در بدن نظیر التهاب فاشیای پلانتار و تاندونیت آشیل رسید. برای اطلاع از مهم‌ترین و شایع‌ترین علت‌های درد پاشنه پا ادامه این مطلب را از دست ندهید.
درد پاشنه پا یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند فعالیت‌های روزمره را مختل کند. بر اساس اطلاعات موجود در وبسایت Cleveland Clinic، دلایل متعددی برای این درد وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
التهاب فاشیای پلانتار (Plantar Fasciitis)
فاشیای پلانتار به عنوان شایع‌ترین علت درد پاشنه پا شناخته می‌شود که به التهاب بافتی در انتهای پا اشاره دارد. این بافت همبند ضخیم از انتهای پا تا استخوان پاشنه کشیده شده و به انگشتان می‌رسد. وظیفه این رباط و بافت ضخیم شربه‌گیری و حمایت از قوس پا موقع راه رفتن است.
در طول روز بر اثر فعالیت‌هایی مانند ایستادن و راه رفتن فشار زیادی به آن وارد می‌گردد. در نتیجه به مرور دچار سایش شده و ایجاد درد در پاشنه پا می‌کند. اغلب کسانی که به این عارضه مبتلا هستند با دردهای شدید تری در اول صبح مواجه می‌شوند. زیرا فاشئیت پلانتار در طول شب کمی جمع شده و بت اولین قدم در صبح درد شدت می‌یابد.
درد ناشی از التهاب فاشیای پلانتار به شکل سوزن سوزن احساس می‌شود. همچنین با ایستادن‌های طولانی مدت نیز درد ناشی از این عارضه بروز می‌کند. عوامل خطر ابتلا به التهاب فاشیای پلانتار عبارتند از:
- سن: این مشکل بیشتر در افراد بین ۴۰ تا ۶۰ سال مشاهده می‌شود.
- چاقی: اضافه وزن فشار بیشتری روی فاسیای کف پا وارد کرده و موجب التهاب آن می‌گردد.
- مکانیک و ساختار پا: صافی کف پا یا قوس بیش از حد آن از عوامل دیگر ابتلا به التهاب فاشیای پلانتار هستند.
- ایستادن‌های طولانی: برخی از افراد به واسطه شغل یا ورزش‌هایی که انجاممی‌دهد به مدت طولانی سرپا می‌ایستند. این موضوع به شدت موجب التهاب فاسیای کف پا و درد پاشنه خواهد شد.
- پوشیدن کفش نامناسب: کفشی که به خوبی از مچ پا حمایت نکند در دراز مدت به التهاب فاسیا منتهی می‌شود. به همین دلیل التهاب فاشیای پلانتار در زنانی که کفش پاشنه بلند می‌پوشند بیشتر است. کفش نامناسب را باید به عنوان یک علت درد پاشنه پا که عوارض جدی به همراه دارد در نظر گرفت.
خار پاشنه (Calcaneal Spur)
از خار پاشنه به عنوان یک زائده استخوانی از جنس کلسیم میتوان نام برد. این عارضه معمولا در مراحل اولیه نشانه‌ای ندارد و فرد حتی متوجه آن نمی‌شود. اما وقتی این زائده به اندازه‌ی کافی رشد کند موجب درد شدید در پاشنه پا خواهد شد. به طوریکه حتی ایستادن روی پا نیز برای فرد دردناک است. مهم‌ترین علائم خار پاشنه عبارتند از:
- درد پاشنه پا
- التهاب
- تورم به ویژه در قسمت جلوی پاشنه
همچنین مهم‌ترین عواملی که به بروز خار پاشنه منجر می‌شوند شامل:
- بیماری آرتریت
- چاقی و اضافه وزن
- بالا رفتن سن و کاهش انعطاف‌پذیری پا
- ایستادن‌های طولانی مدت
می‌باشند. خار پاشنه به دلیل تشابه برخی از علائم گاهی با فاشیای پلانتار اشتباه گرفته می‌شود. در حالی این عارضه ناشی از رشد زائده‌ای استخوانی در پاشنه پا به وجود می‌آید. همچنین به ندرت خار پاشنه موجب ابتلا به التهاب فاسیای کف پا می‌گردد. معاینه بدنی و تصویربرداری با اشعه ایکس از رایج‌ترین روش‌های تشخیص این عارضه می‌باشند.
تاندونیت آشیل (Achilles Tendinitis)
علت درد پاشنه پا می‌تواند التهاب تاندون آشیل در ماهیچه ساق پا باشد. این ماهیچه پاشنه پا را به ماهیچه ساق پا وصل کرده و اغلب به دلیل فعالیت‌های شدید آسیب می‌بیند. به همین دلیل تاندونیت آشیل بیشتر در افراد جوان که فعال هستند دیده می‌شود. مهم‌ترین علائم این عارضه که به درد پاشنه پا منتهی می‌شود عبارتند از:
- سفتی زیاد عضلات پشت ساق پا
- ورم و التهاب در ناحیه پشت پاشنه پا
- حس گرمای شدید در پشت ساق پا
- محدود شدن دامنه حرکتی موقع کشش
در مراحل اولیه با استراحت و استفاده از کمپرس یخ می‌تواند از پیشرفت تاندونیت آشیل جلوگیری نمود. درمان‌های موثر برای این عارضه مصرف داروهای کاهش التهاب نظیر ناپروکسن و ایبوپروفن برای مدت زمان محدود است. همچنین فیزیوتراپی نیز می‌تواند به بهبود شرایط بیمار و درمان تاندونیت آشیل کمک کند.
بورسیت پاشنه (Heel Bursitis)
بورسیت پاشنه پا به عنوان علت درد پاشنه پا که شیوع کمتری دارد شناخته می‌شود. بورس‌ها کیسه‌هایی پر از مایع هستند که به عنوان روان‌کننده و بالشتک عمل می‌کنند. اگر بورس تحریک و ملتهب شود ایجاد درد در قسمت‌های مختلف پا از جمله پاشنه می‌کند. اصلی‌ترین عوامل خطر در ابتلا به این عارضه شامل:
- روماتیسم مفصلی
- نقرس
- عفونت
- ایستادن و راه روفتن‌های طولانی
- افزایش شدت تمرینات بدنی و ورزشی
- پوشیدن کفش‌های نامناسب و تنگ
است. به کمک علائم بیماری و همچنین روش‌های دقیقی نظیر تصویربرداری با اشعه ایکس میتوان این عارضه را تشخیص داد.
علل کمتر شایع اما مهم درد پاشنه
برخی از دلایل ابتلا به درد پاشنه پا کمتر شایع هستند. با این همه نمی‌توان احتمال ابتلا به آن‌ها را به طور کل نادیده گرفت. از جمله این دلایل کمتر شایع در ابتلا به درد پاشنه پا عبارتند از:
- شکستگی‌های استرسی: این عارضه به ترک‌های کوچک یا کبودی روی استخوان اشاره دارد. شکستگی استرسی اغلب موارد به دلیل فعالیت‌های تکراری و شدید با پا نظیر دوندگی ایجاد می‌شود.
- عفونت استخوانی: اگر مغز و پریوست استخوان بر اثر عفونت ملتهب شود فرد به این عارضه دچار می‌شود. این عفونت‌ها به دلیل آلودگی با باکتری‌ها و قارچ‌ها و ویروس‌های عفونت استخوانی رخ می‌دهد.
- بیماری سیور (Sever’s disease): این عارضه مهم‌ترین علت درد پاشنه پا در کودکان محسوب می‌شود.فشار و تنش زیاد بر اثر فعالیت‌های بدنی روی استخوان دلیل ایجاد بیمار سیور است.
بعد از شناسایی علت پاشنه درد باید با روش‌های کارآمد پزشکی برای درمان آن اقدام نمود. گاهی اوقات از طریق مصرف دارو امکان درمان بیماری‌های منجر به درد پاشنه پا وجود دارد. اما برخی از عارضه‌ها را باید از طریق روش‌های پیشرفته‌تری نظیر جراحی رفع کرد.
چگونه علت درد پاشنه را تشخیص دهیم؟
برای درمان درد پاشنه پا باید به روش‌های مختلف علت بروز درد را شناسایی نمود. بر اساس وضعیت بیمار از روش‌های تشخیصی اولیه یا تکمیلی میتوان کمک گرفت.
معاینه پزشکی و شرح حال بیمار
تشخیص اولیه و مقدماتی برای شناسایی علت پاشنه درد معاینات دکتر ارتوپد خوب در تهران و دریافت شرح حال از بیمار است. پزشک با مشاهده و لمس ناحیه دردناک پاشنه بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد. همچنین با شنیدن شرح حال بیمار و توضیح علائمی که با آن‌ها درگیر است تشخیص اولیه انجام می‌شود.
در این مرحله اگر پزشک علت درد پاشنه پا را تشخیص دهد درمان عارضه آغاز می‌شود. اما در صورت نیاز از متدهای تشخیصی دقیق‌تری برای شناسایی عامل ایجاد کننده درد در پاشنه پا کمک می‌گیرد.
آزمایش‌های تصویربرداری
این آزمایش‌ها برای شناسایی عارضه‌های مختلفی نظیر التهاب فاشئیت و تاندونیت آشیل و خار پاشنه بسیار کارآمد است. از جمله روش‌های تصویربرداری برای تشخیص علت درد در ناحیه پاشنه پا میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- رادیوگرافی (X-ray): این شیوه تشخیص بیشتر برای عارضه خار پاشنه و شکستگی‌های مختلف نظیر شکستگی استرسی کاربرد دارد. اگر در این روش مشکل اصلی پا که ایجاد درد پاشنه می‌کند تشخیص داده نشود باید به سراغ روش‌های دیگر رفت.
- ام آی آر (MRI): در این روش اطلاعات دقیق‌تر و بیشتری از ناحیه آسیب دیده به دست می‌آید. وضعیت آسیب‌های بافتی و التهاب‌های ایجاد شده به وضوح در تصویر MRI مشاهده می‌شود. پزشکان به کمک این روش تشخیص می‌توانند علت دقیق و اصلی درد در پاشنه پا را تشخیص دهند.
آزمایش‌های تکمیلی
گاهی اوقات از آزمایش خون برای تشخیص علت پاشنه درد استفاده می‌کنند. این آزمایش‌ها اغلب به منظور شناسایی عفونت در بدن تجویز می‌شوند. علاوه بر آن معاینه عصب نیز نی‌تواند به تشخیص بهتر علت درد در ناحیه پاشنه پا کمک کند. زیرا گاهی از اوقات گیر افتادگی‌های عصب دلیل اصلی پاشنه درد محسوب می‌شوند.
نوار عصب پاشنه پا از طریق وارد کردن سوزن‌های سطحی به عضله این ناحیه انجام می‌شود. سیگنال‌های دریافتی نشان می‌دهند چه اختلالات عصبی و عضلانی در پا وجود دارد.
بهترین روش‌های درمان درد پاشنه پا
قطعا بهترین روش درمان به علت درد پاشنه پا بستگی دارد. اما برخی از درمان‌ها نظیر استفاده از داروهای مسکن ضد التهاب غیراستروئیدی و درمان‌های خانگی به تسکین درد کمک می‌کنند.
درمان‌های خانگی
یکی از ویژگی‌ها و مزیت‌های مهم درمان‌های خانگی پاشنه درد در دسترس بودن آن‌ها است. کمپرس سرد از موثرترین و آسان‌ترین ترفندهای خانگی برای رهایی از درد پاشنه پا می‌باشد. کافی چند قطعه یخ را در یک کیسه پلاستیکی انداخته و ۱۵ دقیقه روی پاشنه پا بگذارید.
همچنین ماساژ دادن پاشنه و کف و عضلات ساق پا با روغن‌های گیاهی ضد التهاب نظیر روغن زیتون بسیار مفید می‌باشد. اعمال فشار ملایم با دست روی نواحی مختلف کف و پاشنه پا به تسکین درد کمک بسیار زیادی می‌کند. استراحت کردن و ایجاد وقفه در فعالیت با پا نیز در کاهش فشار و تسکین درد نقش دارد.
فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی
از درمان‌های فیزیوتراپی به عنوان موثرترین و بهترین روش‌های درمان درد پاشنه پا یاد می‌شود. برخی از روش‌های درمان با دست فیزیوتراپیست و به صورت ماساژ انجام می‌شود. برخی دیگر نیاز به دستگاه‌هایی نظیر شاک ویو تراپی و اولتراسوند دارند. بسته به علت درد پاشنه پا فیزیوتراپیست بهترین درمان را برای بیمار آغاز می‌کند.
دارو درمانی
اگر بیمار درد شدیدی را تجربه می‌کند که با درمان‌های خانگی تسکین نمی‌یابد می‌تواند از دارو کمک بگیرد. داروهای ضد التهاب و غیراستروئیدی مختلفی مانند:
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
- دیکلوفناک
- مفنامیک اسید
به کاهش درد پاشنه پا کمک می‌کنند. همچنین تزریق استروئید نیز با کاهش التهاب موجب تسکین درد پاشنه پا می‌شود. البته با توجه به عوارض جدی تزریق استروئید باید با تجویز و زیر نظر پزشک انجام شود.
استفاده از کفش مناسب و ارتز
برای درمان درد پاشنه پا باید از کفش‌هایی که پشتیبانی خوبی روی مچ دارند استفاده کرد. همچنین اندازه کفش باید کاملا مناسب و استاندارد باشد. اکیدا توصیه می‌شود در صورت ابتلا به درد پاشنه پا از پوشیدن کفش‌های تنگ خودداری کنید.
کفش‌های پاشنه بلند نیز فشار بیشتری روی عضلات ساق پا و پاشنه وارد می‌کنند. استفاده از ارتز به دلیل کمک به ساختار اندام‌های مختلف پا و کاهش درد پاشنه توصیه می‌گردد. ارتزها لوازم پزشکی به شمار می‌روند که شامل انواع مختلفی نظیر:
- بریس
- کفی طبی
- کفش طبی
- اسپلینت
هستند.
جراحی در موارد شدید
جراحی آخرین راه حل درمان درد پاشنه پا به شمار می‌رود که در صورت ناکارآمدی سایر روش‌ها استفاده می‌شود. اگر علت درد پاشنه پا بیماری‌ها و عارضههایی نظیر خار پاشنه باشد جراحی درمانی موثر است.
ترمیم تاندون آشیل و برداشتن خار پاشنه از اهداف مهم جراحی پاشنه پا هستند. البته جراحی عوارضی نظیر عفونت، درد مزمن و مشکلات حرکتی نیز به همراه دارد. به همین خاطر در مراحل اولیه درد پاشنه پا از جراحی به عنوان درمان استفاده نمی‌شود.
روش‌های پیشگیری از درد پاشنه پا
برای جلوگیری از ابتلا و شروع دوباره درد پاشنه پا باید اقدامات پیشگیرانه‌ای را انجام داد. از مهم‌ترین این اقدامات پیشگیرانه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- انجام ورزش‌های مناسب برای حفظ سلامت پا: تمرینات کششی و تقویت عضلات ساق پا به پیشگیری از التهاب کمک زیادی می‌کنند.
- توجه به تغذیه برای حفظ سلامت استخوان‌ها: ویتامین D هم روی سیستم ایمنی و هم در جذب کلسیم نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین باید از مواد مغذی و ویتامین‌های مورد نیاز در رژیم غذایی استفاده کرد.
- ایجاد عادت‌های روزانه مفید با هدف کاهش فشار روی پاشنه: کاهش بازه‌ی زمانی ایستادن و اصلاح حالت ایستادن نیز از دیگر عوامل پیشگیرانه به شمار می‌رود.
با اصلاح سبک زندگی و کاهش اصولی وزن میتوان تا حد زیادی از بروز درد پاشنه پا جلوگیری کرد. توجه داشته باشید که عادت‌های مناسب و جایگزین کردن عادات غلط در سبک زندگی زمان‌بر است.
برای موفقیت در این مسیر از کمک متخصصین تغذیه و روانشناسان مجرب نیز کمک بگیرید. حضور افراد متخصص و پزشکان باتجربه به طی کردن سریع‌تر و آسان‌تر مسیر سلامتی کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری و جمع بندی نکات کلیدی
دلایل درد پاشنه پا گاهی ساده و مربوط به خستگی پاها هستند. اما برخی از اوقات به مشکلات جدی‌تری نظیر فاشیای پلانتار و خار پاشنه و تاندونیت آشیل مربوط است. برای تشخیص علت دقیق و درمان مناسب باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک با بررسی علائم و استفاده از روش‌هایی نظیر تصویربرداری با اشعه ایکس علت درد پاشنه پا را تشخیص می‌دهد، لیست بهترین دکتر ارتوپد تهران از طبیبی نو بخواهید.
سپس متناسب با علت مشکل، به درمان درد پاشنه پا می‌پردازد. برای رزرو نوبت از پزشک متخصص و مشاوره با بهترین دکترهای کشور از طریق سایت طبیبی نو اقدام کنید. پروسه مشاوره با دکترهای متخصص و مجرب کشور همچنین دریافت نوبت دکتر ارتوپد از طریق این سایت آسان و سریع شده است.