علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب
بررسی ۵ علت و درمان پا درد شبانه
انقباضات عضلانی شبانه، مشکلات عروقی، عصبی و ستون فقرات، بیماری‌های اسکلتی و مفصلی و شرایط خاص نظیر بارداری، سنین نوجوانی و سالمندی از رایج‌ترین مواردی هستند که به عنوان علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب ثبت شده‌اند. با توجه به علت بروز این عارضه، می‌توان با کمک درمان‌های خانگی، اصلاح سبک زندگی، استفاده از دارو و مکمل (تحت نظر پزشک) و درمان‌های پزشکی نظیر فیزیوتراپی، تزریق و جراحی قابل بهبود است.
چرا پا هنگام خواب درد می‌گیرد؟ (علل اصلی)
درد پا هنگام خواب یکی از مشکلات آزاردهنده‌ای است که معمولا در ساق پا احساس می‌شود و شدت آن با توجه به علت بروز آن، متفاوت است. اصلی‌ترین مواردی که به عنوان علت درد پا از زانو به پایین پای چپ و راست بیان شده‌اند، گرفتگی عضلانی شبانه، مشکلات گردش خون، بیماری‌های مفصلی و اسکلتی و شرایط خاص دوران بارداری و سنین جوانی و سالمندی هستند:
گرفتگی عضلانی شبانه (Night Leg Cramps)
انقباضات ناگهانی و گرفتگی عضلات پا در شب، اغلب در ساق پا ایجاد می‌شوند؛ اما ممکن است ران یا کل پا را نیز درگیر کنند. علت اسپاسم ساق پا، کم‌آبی بدن، عدم تعادل الکترولیت یا فعالیت بیش از اندازه در طول روز است که باعث تجربه درد پا در خواب و عدم خواب آسوده می‌شود.
همچنین اگر بدن آب و مایعات کافی برای عملکرد صحیح خود خود دریافت نکند، این موضوع علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب خواهد بود و باعث کرامپ شبانه خواهد شد.
مشکلات گردش خون (عروقی)
واریس پا (مشاهده سیاه‌رگ‌های گره‌دار و بزرگ‌شده روی پا)، بیماری شریانی محیطی (ناشی از تنگ‌شدن شریان‌ها و کاهش جریان خون)، نارسایی وریدی یا گردش خون ضعیف (ضعف در خون‌رسانی و پمپاژ خون به عضلات)، لخته خون در پا (به دلیل نشستن طولانی‌مدت یا پرواز در مسیر طولانی) برخی از عارضه‌های گردش خون و بیماری عروقی پا هستند که ممکن است علت درد پای چپ از زانو به پایین هنگام خواب باشند.
مشکلات عصبی و ستون فقرات
فتق دیسک، سیاتیک، تنگی کانال نخاعی، نوروپاتی محیطی و نوروپاتی دیابتی، کشیدگی عضلات یا آسیب‌های بافت هم‌بند نیز ممکن است باعث ایجاد درد پا از زانو به پایین هنگام خواب شوند. مشکلات عصبی و فشردگی عصب سیاتیک در قسمت پایین کمر نیز باعث انتشار درد در پا و تجربه درد تیرکشنده پا می‌شود. شدت انتشار درد اغلب در عصر تشدید می‌شود. حتی ممکن است کل پا را درگیر کند.
بیماری‌های مفصلی و اسکلتی
آرتروز زانو (تخریب مفصل زانو)، بورسیت پا (التهاب و تورم اطراف مفصل زانو)، التهاب تاندون آشیل (التهاب محل اتصال ساق پا به پاشنه پا) و فاسئیت پلانتار (التهاب کف پا) ممکن است علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب یا هنگام دراز کشیدن باشند. وضعیت نامناسب بدن یا نشستن طولانی مدت در طول روز نیز نقش موثری در بروز این عارضه و تجربه درد کف پا دارد.
شرایط خاص (بارداری، سنین جوانی و سالمندی)
با افزایش سن، بدن دچار تغییرات فیزیولوژیکی متعددی می‌شود که یکی از آن‌ها کاهش جریان خون، تحلیل‌رفتن عضلات پا و افزایش خطر گرفتگی عضلات است. همچنین، سالمندان بیشتر در معرض بیماری‌هایی مانند آرتروز، نوروپاتی محیطی یا نارسایی وریدی قرار دارند که همگی از علل شایع پا درد در سالمندی و تجربه درد شبانه هستند. به همین دلیل، سالمندان نسبت به افرادی که سن کمتری دارند، درد پای شبانه بیشتری را تجربه می‌کنند.
یکی دیگر از علل درد پا از زانو به پایین، قرارداشتن در دوران بارداری است. در این دوران نحوه پردازش کلسیم کاملا متفاوت است. از طرفی، فرد در این دوران تحرک کمتری دارد و وزن بدن و فشار وارد بر مفاصل و رگ‌های پا افزایش پیدا می‌کند. این موارد در کنار تغییرات هورمونی باعث گرفتگی عضلات پا و تجربه پا درد در بارداری می‌شود.
علت درد پا از زانو به پایین در جوانی، رشد استخوان‌ها و عضلات است. این درد نیز هنگام خواب افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این، فعالیت افراد در این دوران بیشتر است و پا درد در جوانی و نوجوانی را تشدید می‌کند.
علائم هشدار (چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ )
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟ در صورتی که به مدت یک تا دو هفته، درمان‌های خانگی را با رعایت جزئیات انجام‌دهید و درد پا هنگام خوابیدن تسکین پیدا نکند یا بدتر شود، بایستی فورا به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا پس از تشخیص علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب، تحت درمان موثرتر یا اصلاح سبک زندگی جدی‌تر قرار بگیرید.
علائم هشداردهنده درد شبانه پا و علائم خطر پا درد که نشان می‌دهند به مراجعه فوری به پزشک نیاز دارید، عبارت‌اند از:
- مختل‌شدن فعالیت‌های روزانه در اثر درد شدید
- بی‌حسی ساق پا، سوزن‌سوزن‌شدن یا احساس ضعف در پاها
- درد ناگهانی و شدید همراه با قرمزی یا تب، تورم و درد پا
- مشکل در راه‌رفتن یا عدم توان تحمل وزن روی پای آسیب‌دیده
- لخته‌شدن خون و بروز علائمی نظیر تورم، قرمزی و تب‌داشتن ناحیه آسیب‌دیده
علاوه‌بر کلافگی ناشی از درد، این علائم نشانه‌هایی از بیماری‌هایی مانند فشار روی عصب سیاتیک، تنگی کانال نخاعی، گرفتگی عضلات، وریدی عمقی (DVT) و مشکلات گردش خون هستند. به همین دلیل، تشخیص دقیق علت درد شبانه پا تنها با معاینه بالینی توسط پزشک متخصص و در صورت نیاز آزمایش‌های تکمیلی امکان‌پذیر است.
روش‌های درمانی و مدیریت درد
از آنجا که درد پا از زانو به پایین هنگام خواب باعث اختلال در خواب و کاهش کیفیت زندگی فرد می‌شود، روش‌های درمانی متنوعی برای کاهش یا رفع این درد و درمان ریشه‌ای آن وجود دارد. انتخاب روش مناسب برای درمان پا درد از زانو به پایین با توجه به نوع مشکل و شدت آن صورت می‌گیرد.
درمان‌های خانگی و سبک زندگی
با انجام برخی تمرینات و ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی خود، از ایجاد علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب جلوگیری کرده یا به درمان آن کمک کنید. برای درمان خانگی پا درد و رفع این عارضه، سعی کنید:
- در طول روز آب و مایعات زیادی مصرف کنید؛ اما بایستی مصرف الکل و کافئین کاملا محدود شود و به حداقل برسد.
- حرکات کشش عضلات پا و کشش پا قبل خواب را انجام دهید. همچنین می‌توانید چند دقیقه رکاب‌زدن روی دوچرخه ثابت را به عنوان ورزش برای کاهش پا درد تمرین کنید.
- برای افزایش گردش خون از کمپرس سرد در ناحیه مدنظر استفاده کنید و عضله را با یخ ماساژ دهید.
- از کمپرس گرم استفاده کنید. همچنین، دوش آب گرم بگیرید یا در وان آب گرم قرار بگیرید.
- از کفش استاندارد و متناسب با اندازه پاهایتان استفاده کنید.
- با استفاده از کفش مناسب، راه‌رفتن و پیاده‌روی سبک را در برنامه روزانه‌تان قرار دهید.
درمان دارویی
هیچ دارو و مکملی برای پیشگیری ۱۰۰ درصدی از بروز گرفتگی عضلات پا و رفع آن وجود ندارد. با این وجود، برخی از داروها و مکمل‌های تجویزی در کنار اصلاح سبک زندگی و انجام تمرینات کششی پا، برای درمان واریس و درد ناشی از آن موثر هستند. روش دارویی برای درد ناشی از عارضه‌هایی مانند RLS و نوروپاتی محیطی مفید است.
همچنین، برای رفع علت درد پا از زانو به پایین در جوانی و دوران بارداری نیز به دلیل موقت‌بودن این دوران، می‌توان از درمان دارویی تحت نظارت پزشک بهره‌مند شد.
برخی از داروهایی که تحت نظر پزشک می‌توانید برای درمان علت درد پای چپ از زانو به پایین هنگام خواب استفاده کنید، عبارت‌اند از:
- داروی پا درد گاباپنتین (نورونتین) با ویژگی ضدتشنج و تسکین درد عصبی
- کاریسوپرودول (سوما) با ویژگی شل‌کنندگی عضلات
- اسپاسم عضلات و تسکین درد و سفتی عضلات
- دیلتیازم (Cartia XT®) با ویژگی مسدودکردن کانال کلسیم
- وراپامیل با ویژگی مسدودکنندگی کانال کلسیم
- اورفنادرین (نورفلکس®) با ویژگی درمان
- ناپروکسن با ویژگی داروی ضدالتهابی پا درد
- ویتامین ب کمپلکس
- مکمل منیزیم برای پا درد
درمان پزشکی و فیزیوتراپی
فیزیوتراپی، تزریق و جراحی برخی از روش‌های درمان پا درد از زانو به پایین هستند که با توجه به شدت این عارضه و علت ایجاد آن، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها معمولا برای موارد شدید DVT یا CVI توصیه می‌شوند.
باتوجه‌به به ریشه اصلی و علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب، فیزیوتراپیست با استفاده از روش‌هایی مانند الکتروتراپی، تمرین درمانی یا از ابزارهای خاص، به درمان این عارضه می‌پردازد. فیزیوتراپی پا برای درمان سیاتیک و CVI و بهبود درد ناشی از این عارضه‌ها مفید است.
یکی دیگر از روش‌های درمان درد پا از زانو به پایین، تزریق به صورت کورتیزون، تزریق پلاسمای غنی از پلاکت، تزریق ژل، PRP، بوتولینوم و پرولوتراپی است. با توجه به نوع آسیب‌دیدگی و علت بروز درد، ماده موردنظر برای تزریق انتخاب می‌شود.
در صورتی که هیچ‌یک از این روش‌ها برای درمان پا درد از زانو به پایین و رفع علت بروز آن کارساز نباشند، پزشک متخصص از روش جراحی پا استفاده می‌کند. در این روش، قسمت مربوط به بروز درد، برش داده می‌شود تا اصلاحات لازم صورت گیرد. از معایب این روش می‌توان به طولانی‌تربودن دوره نقاهت اشاره کرد.
پیشگیری از پا درد شبانه
ایده‌هایی برای پیشگیری از ایجاد علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب وجود دارد که بایستی آن‌ها را هر روز انجام دهید. به عبارتی، بایستی با گنجاندن این فعالیت‌ها و بایدها و نبایدها، سبک زندگی خود را اصلاح کنید:
- برای پیشگیری از پا درد، ورزش و تمرینات پیشگیرانه پا را جدی بگیرید: در طول روز تمرینات پا انجام دهید و پیش از خواب، پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری با شدت متوسط و مدت‌زمان کوتاه داشته باشید. همچنین، از کم‌تحرکی بلندمدت بپرهیزید و در حفظ وزن مناسب خود بکوشید.
- بدن خود را هیدراتاسیون نگه دارید: روزانه حداقل ۸ لیوان آب مصرف کنید و از مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار بپرهیزید. با این کار، علاوه‌بر کاهش التهاب و درد، به دفع سموم بدن نیز کمک کنید.
- داروها و ویتامین‌ها را به اندازه مصرف کنید: تمام ویتامین‌ها و داروهای مصرفی از جمله شل‌کننده‌های عضلانی را دقیقا در دوز و زمان توصیه‌شده توسط پزشک، مصرف کنید.
- رژیم غذایی سالم و مفید داشته باشید: در رژیم غذایی برای جلوگیری از پا درد، از مواد حاوی منیزیم و پتاسیم و دیگر مواد مغذی استفاده کنید.
- محل خوابیدن خود را از پیش آماده کنید: یک کمپرس آب گرم و یک غلتک ماساژ در کنار تخت خود بگذارید تا پیش از خوابیدن یا هنگام درد از آن‌ها استفاده کنید.
- در انتخاب کفش خود دقت کنید: کفش‌های مناسب، استاندارد و راحت خریداری کنید تا پاهایتان هنگام انجام فعالیت‌های روزانه یا پیاده‌روی، دچار آسیب‌دیدگی نشود.
- راحت‌ترین حالت خوابیدن را انتخاب کنید: حالت‌های مختلف (به صورت استاندارد) را برای خوابیدن امتحان کنید تا راحت‌ترین و بهترین حالت را پیدا کنید. اگر به شکم می‌خوابید، پاهایتان را از انتهای تخت آویزان کنید و اگر به پشت می‌خوابید، انگشتان پاهایتان را بالا نگه دارید. دقت کنید که نحوه خوابیدن، نباید باعث تشدید این عارضه شود.
- قبل از خواب، حرکات کششی انجام دهید: قبل و بعد از ورزش و قبل از خوابیدن، پاهای خود را بکشید و از انجام حرکات کششی مناسب غافل نشوید.
- استرس خود را مدیریت کنید: استرس بر سلامت عمومی بدن و سیستم ایمنی تاثیر منفی قابل توجهی دارد. برای کنترل استرس، کاهش تنش در بدن و شل‌شدن عضلات از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، یوگا و ورزش‌های آرام‌بخش استفاده کنید.
جمع‌بندی و سخن آخر
ممکن است علت درد پا از زانو به پایین هنگام خواب، اسپاسم‌های عضلانی، کم‌آبی بدن، مشکلات عصبی و ستون فقرات، اختلالات گردش خون، بیماری‌های مفصلی و اسکلتی، گرفتگی عضلات و شرایط خاص نظیر بارداری، سنین جوانی و سالمندی باشد.
شناخت دقیق علت این درد، نیازمند بررسی کامل سابقه پزشکی، علائم همراه و انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های تخصصی است تا بتوان از موثرترین شیوه درمان، بهره‌مند شد؛ زیرا درمان این عارضه با توجه به علت ایجاد آن متفاوت خواهد بود و ممکن است شامل تغییر سبک زندگی، دارو درمانی یا درمان پزشکی و فیزیوتراپی باشد.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان به دنبال یافتن علت علت درد پا از زانو به پایین پای چپ و راست و درمان آن با روش‌های موثر هستید، همین حالا برای رزرو نوبت و دریافت مشاوره تخصصی آنلاین یا حضوری از پزشکان طبیبی نو اقدام کنید.
