علت تپش قلب در زنان چه چیزهایی میتواند باشد؟
مواردی چون پریود، بارداری، یائسگی یا حتی اضطراب روزمره، سلامت قلب زنان را به شکلی متفاوت از مردان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تپش قلب میتواند تند، کوبنده یا نامنظم باشد. اکثر زنان احساس کوبش در قفسه سینه را به صورت گذرا و لحظه‌ای احساس می‌کنند اما برخی علائمی چون سرگیجه، تنگی نفس و حس فشار را دارند. برای بررسی علت تپش قلب در زنان، نیاز است به پزشک متخصص مراجعه شود تا در صورت نیاز اقدامات پزشکی مورد نیاز انجام گیرد. البته در اکثر مواقع تپش قلب در یائسگی یا پریود، طبیعی بوده و با کنترل داروها و اصلاح سبک زندگی قابل کنترل است.
مهم‌ترین علل تپش قلب در زنان
دلایل تپش قلب میتواند شامل علل ساده و موقت تا موارد جدی و هشدار دهنده درباره اختلالات در بدن باشد. در ادامه برخی از علت ضربان قلب بالا را مرور می‌کنیم:
تغییرات هورمونی
یکی از شایع‌ترین عوامل عدم تنظیم ضربان قلب در بانوان، نوسانات هورمونی به دلایل مختلف است. در ادامه چند موقعیت مهم در این زمینه را بررسی کرده‌ایم:
- چرخه قاعدگی: در فاز لوتئال (روزهای قبل پریود)، نسبت استروژن به پروژسترون افزایش یافته و سیستم سمپاتیک تحریک می‌شود که آستانه تحریک قلب را پایین می‌آورد. طبق مطالعات بالینی، عوارض قلبی از تاثیرات مهم سندروم پیش قاعدگی است.
- بارداری: در هفته‌های اول بارداری، تولید خون در بدن و ترشح آدرنالین بالا می‌رود که از نتایج آن تند شدن ضربان است تپش قلب در اوایل بارداری بسیار شایع است. در پزشکی به این واقعه «تاکی‌کاردی فیزیولوژیک» گفته می‌شود.
- یائسگی: کاهش استروژن، نوسانات وازوموتور و تحریک سمپاتیک بسیاری از زنان یائسه را با اختلال در ریتم قلب مواجه می‌کند.
اضطراب و استرس مزمن
بدن تحت استرس طولانی مدت، هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین ترشح می‌کند که باعث بی‌نظمی ضربان قلب خواهد شد. تپش قلب موقع استرس به دلیل افزایش حساسیت عصبی و روانی در زنان نیست هست. در تحقیقات مشخص شده است که ۱۵ تا ۳۱ درصد از بیمارانی که با شکایت تپش قلب، به پزشک مراجعه می‌کنند، در نهایت تشخیص اختلال اضطرابی یا پانیک می‌گیرند.
کم‌خونی و فقر آهن
کم‌خونی با کاهش میزان هموگلوبین در خون همراه است که مسئولیت انتقال اکسیژن به بافت‌ها را دارد. با کاهش اکسیژن قلب بیشتر و سریع‌تر کار می‌کند. این وضعیت که به آن هایپرداینامیک سروکولاسیون می‌گویند باعث حس تپش قلب را ایجاد می‌کند. این مورد در سه ماهه بارداری بسیار زیاد است.
اختلالات تیروئید
پرکاری تیروئید یا حتی نوسانات خفیف در عملکرد این غده میتواند باعث افزایش ضربان قلب و احساس تپش شود. زنان به‌ویژه بیشتر از مردان دچار اختلالات تیروئیدی می‌شوند. مطالعه‌ای روی ۱۰۰ بیمار مبتلا به پرکاری تیروئید نشان داد که ۷۲% از آن‌ها با تپش قلب مواجه هستند.
بیماری‌های قلبی پنهان
بیماری‌های قلبی مثل آریتمی‌های مختلف (ضربان نامنظم یا سریع قلب) و مشکلاتی مانند کاهش خون‌رسانی به قلب یا ضعف در پمپاژ آن، می‌توانند باعث تپش قلب در زنان شوند. با توجه به دشوار بودن تشخیص این دسته از بیماری‌ها، توصیه می‌شود زنان در صورت احساس تپش قلب مکرر سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند.
داروها و مکمل‌های محرک
مصرف کافئین، نیکوتین، داروهای افسردگی، مکمل‌های محرک مانند فینافورمین و مکمل‌های انرژی‌زا بالا رفتن نبض را تشدید می‌کنند، به این منظور بهتر است جدول خوراکی ها برای تپش قلب را مطالعه کنید.
جدول مقایسه‌ای علل تپش قلب در زنان vs مردان
| علت تپش قلب | نحوه تاثیر در زنان | نحوه تاثیر در مردان |
| تغییرات هورمونی | تپش قلب قبل از قاعدگی، بارداری و یائسگی | تاثیر کمتر هورمون‌ها |
| اضظراب و استرس | شیوع بیشتر اضطراب در زنان | استرس فیزیکی بیشتر نقش دارد |
| کم‌خونی | به دلیل قاعدگی و بارداری، کم‌خونی شایع‌تر است | در مردان کمتر دیده می‌شود |
| بیماری‌های قلبی پنهان | علائم غیرمعمول و تشخیص دشوارتر | علائم واضح و تشخیص سریع |
| داروها و مکمل | مصرف داروهای هورمونی و حساسیت بیشتر به داروها | مصرف محرک‌های قوی مانند مواد مخدر |
علائم هشداردهنده تپش قلب در زنان
تپش قلب بانوان میتواند نشان‌دهنده مشکلات جدی باشد. در ادامه برخی از علائم همراه را مشاهده می‌کنید که بروز آن‌ها در کنار ضربان نامنظم قلب، هشداردهنده تلقی خواهد شد:
- درد قفسه سینه یا احساس فشار (از علائم ایسکمی)
- سرگیجه و بیهوشی ناگهانی (در آریتمی‌های خطرناک)
- تنگی نفس (فیبریلاسیون دهلیزی یا نارسایی احتقانی)
زمان مراجعه فوری به پزشک
در صورت احساس درد یا فشار شدید در سینه، تنگی نفس ناگهانی، تب و تعریق شبانه به سرعت به پزشک مراجعه کنید. علاوه‌بر این علائم اورژانسی و نشانه‌های سکته قلبی مانند بی‌حسی، ضعف دست و پا و اختلال در گویش نیز نیاز به مداخله پزشک خواهند داشت. پی‌دی‌اف زیر را دانلود کنید تا با راهنمای حمله قلبی آشنا شوید:
تفاوت‌های فیزیولوژیکی و روانی زنان در تجربه تپش قلب
علت تپش قلب در زنان با مردان متفاوت است. در ادامه برخی از مهم‌ترین دلایل این اتفاق را مرور می‌کتیم:
نقش استروژن و پروژسترون
استروژن با داشتن خاصیت ضدالتهابی و مهار سیستم سمپاتیک از بروز تپش قلب جلوگیری می‌کند. اما با افت سطح استروژن در دوره‌هایی مانند پیش از قاعدگی، پس از زایمان یا یائسگی، این محافظت از بین می‌رود و قلب نسبت به تحریکات بیرونی یا داخلی حساس‌تر می‌شود. در نمودار زیر شاهد تغییرات هورمونی در زنان هستید:
تأثیر روانی اضطراب زنان بر قلب
زنان به‌طور میانگین بیشتر از مردان به اضطراب فیزیولوژیکی یا روان‌تنی (psychosomatic) واکنش نشان می‌دهند. در این حالت، فشار روانی مثل استرس یا نگرانی، خود را به‌شکل نشانه‌های جسمی مانند تپش قلب نشان می‌دهد. این واکنش‌ها میتواند بدون وجود بیماری قلبی نیز بروز پیدا کند.
تعامل ذهن و بدن
در زنان، ارتباط نزدیکی بین کیفیت خواب، نوسانات هورمونی و تپش قلب وجود دارد. استرس مزمن یا اختلال خواب (مثل بی‌خوابی در دوران یائسگی یا شیردهی) باعث فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک و افزایش ضربان می‌شود.
روش‌های تشخیص پزشکی تپش قلب
درک علت تپش قلب در زنان، نیازمند بررسی‌های دقیق و پزشکی است. خوشبختانه با پیشرفت علم، دلایل پزشکی تپش قلب مانند تپش قلب در بارداری، تپش قلب عصب یا تپش قلب در زمان ورزش به خوبی قابل درک و بررسی است. در ادامه به چند روش تشخیصی در این زمینه می‌پردازیم:
نوار قلب (ECG)
نخستین و سریع‌ترین ابزار تشخیص علت تپش قلب در زنان، ثبت فعالیت الکتریکی قلب یا ECG است. این روش به شناسایی آریتمی‌هایی مثل فیبریلاسیون دهلیزی (AF) یا ضربان‌های نابجای بطنی (PVC) کمک می‌کند.
مانیتور هولتر
برای تپش‌هایی که گهگاه بروز می‌کنند و در زمان مراجعه ثبت نمی‌شوند، دستگاه هولتر توصیه می‌شود. این مانیتور ریتم قلب را طی ۲۴ تا ۷۲ ساعت ثبت می‌کند. برخی مدل‌ها حتی قابل‌نصب خانگی هستند. در زنان، به دلیل فراوانی آریتمی‌های گذرا در دوران بارداری یا پیش از قاعدگی، هولتر میتواند در تشخیص دقیق بسیار مفید باشد.
آزمایش خون
برای تشخیص و درمان تپش قلب آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:
- CBC : بررسی کم‌خونی در زنان (به‌خصوص زنانی با قاعدگی‌های شدید)
- TSH و T4 برای بررسی عملکرد تیروئید
- کمبود منیزیم و پتاسیم (به خصوص در زنان باردار یا افرادی که رژیم لاغری گرفته‌اند)
اکوکاردیوگرافی و تصویربرداری
در صورت شک به بیماری ساختاری یا دریچه‌ای قلب، اکو کاربرد دارد. بررسی عملکرد بطن‌ها، دریچه‌ها، و فشار ریوی کمک می‌کند علائم تپش قلب و مشکلات پنهان در زنان، به‌ویژه پس از زایمان یا در یائسگی، دقیق‌تر تشخیص داده شود.
درمان‌های پزشکی و دارویی
درمان تپش قلب در زنان باید با توجه به علت زمینه‌ای، وضعیت هورمونی و ویژگی‌های بدنی خاص آن‌ها انتخاب شود. گاهی با کنترل مصرف قرص برای تپش قلب و اصلاح سبک زندگی تغییرات قلبی زنان قابل کنترل است. در مواردی نیز دلایل پزشکی تپش قلب از طرق زیر درمان می‌شود:
- تجویز داروهای ضد اضطراب و آرام‌بخش: بنزودیازپین‌ها و SSRI
- تجویز داروهای قلبی: بتابلاکرها (متوپرولول، پروپرانولول)، ضدآریتمی‌ها (آمیودارون، فلیکایین)
- اصلاح داروهای فعلی: حذف محرک‌هایی همچون کافئین یا DHEA
راهکارهای طبیعی و اصلاح سبک زندگی
سایت medical news today درباره سبک زندگی ضد استرس می‌نویسد: “روش‌های مدیریتی برای توقف تپش قلب ممکن است شامل تکنیک‌های آرامش‌بخشی و ورزش باشد. با این حال، افرادی که علائم مکرر یا شدید دارند ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشند.”
درمان خانگی تپش قلب و اصلاح سبک زندگی چون موارد زیر میتواند مواردی چون تپش قلب بعد از غذا یا علت تپش قلب هنگام خواب را درمان کند.
- تغذیه سالم و مناسب: افزایش جذب منیزیم، پتاسیم و آهن با سبزیجات، میوه‌جات و مغزها برای تنظیم ریتم قلب
- کاهش استرس: مدیتیشن، یوگا و استفاده از تکنیک‌های تنفس عمیق
- پرهیز از مواد محرک: قطع یا کاهش مصرف کافئین، الکل و نیکوتین
- خواب منظم و کافی: تعیین روتین شبانه، کاهش نور حین خواب
- مصرف آب و هیدراته نگه داشتن بدن
- انجام ورزش به صورت مرتب
نتیجه‌گیری
علت تپش قلب در زنان با توجه به نوسانات هورمونی، استرس، کم‌خونی یا مشکلات تیروئید میتواند متفاوت باشد. شناسایی علائم هشدار، بررسی پزشکی به موقع و استفاده از روش‌های تشخیص و درمان دقیق، میتواند از عوارض جدی‌تر جلوگیری نماید. برای تعیین بهترین روش درمانی و ترکیبی از دارودرمانی و اصلاح سبک زندگی بهتر است به یک متخصص حاذق مراجعه نمایید. در طبیبی نو می‌توانید نوبت ویزیت حضوری، آنلاین یا تلفنی خود را در چند قدم ساده با بهترین و نزدیک‌ترین پزشک به خود ثبت نمایید. علاوه‌بر این می‌توانید سوالات خود درباره موضوعاتی چون تپش قلب ناگهانی، تپش قلب در یائسگی، داروهای قلب و… را به صورت رایگان در سایت مطرح نمایید.