ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی و هر آنچه باید بدانید
ایمپلنت دندان، روشی نوین برای بازیابی زیبایی، اعتماد به نفس و عملکرد دندان‌های از دست رفته است. افرادی که به دلایل مختلف دندان‌های خود را از دست داده‌اند، در سال‌های اخیر استقبال زیادی از این روش درمانی کرده‌اند. اما گروهی از مراجعین که به بیماری‌های خاص مانند دیابت مبتلا هستند در برخی مواقع نمی‌توانند از این درمان بهره‌مند شوند. ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی تنها در شرایط خاص و با کنترل بیماری زمینه‌ای ایشان امکان‌پذیر است.
افراد مبتلا به دیابت، سیستم ایمنی ضعیفی دارند و روند بهبود زخم در بدن آن‌ها با سرعت بسیار پایینی انجام می‌شود. همین امر می‌تواند استفاده از ایمپلنت دندانی را با شکست مواجه کند. به این ترتیب اگر یک فرد دیابتی بخواهد کاشت دندان را انجام دهد، باید تحت نظارت و به کمک مراقبت‌های ویژه، قند خون خود را کنترل کند. در این مطلب به راهکارهای پزشکی برای ایمپلنت با دیابت، مراقبت‌های قبل و بعد از جراحی و چالش‌های موجود خواهیم پرداخت.
ایمپلنت دندان چیست و چگونه انجام می‌شود؟
ایمپلنت دندان یا همان Dental implant روشی برای جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته در دهان است. در این روش درمانی پایه‌های سازگار با بدن درون استخوان فک و به جای ریشه دندان قرار می‌گیرد. پس از جوش خوردن این پایه با فک، که چالش اصلی برای افراد مبتلا به دیابت است، تاج دندان نصب می‌شود. تاج دندان به کمک قالبگیری، به رنگ و شکل دندان‌های طبیعی ساخته می‌شود و به کمک چسب و پیچ روی پایه قرار می‌گیرد.
اهمیت مواد سازنده ایمپلنت در ایجاد سازگاری با بدن
ایمپلنت‌های دندانی از سه جز اصلی فیکسچر(پست ایمپلنت)، اباتمنت (تکیه‌گاه اتصال) و پروتز دندان (تاج دندان) تشکیل می‌شوند. فیکسچر یا همان پایه که در جایگاه ریشه دندان قرار می‌گیرد باید از موادی تشکیل شود که بتواند به استخوان جوش بخورد. به طور کلی از فلز تیتانیوم برای این بخش استفاده می‌کنند که استحکام، وزن و زیست سازگاری مناسبی دارد. اباتمنت نیز از جنس سرامیک یا تیتانیوم ساخته خواهد شد که اتصال پایه و تاج را برعهده دارد.
در بدن افراد عادی، فرآیند جوش خوردن ایمپلنت و استخوان فک طی حدود ۶ ماه انجام می‌شود. برای ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی (با قند خون کنترل شده) می‌توان از انواع پوشش‌های خاص مانند هیدروکسی آپاتیت یا سایر پوشش‌های بیولوژیکی جهت تسریع ایجاد پیوند دندان و استخوان استفاده کرد.
در روند درمان‌های دندانی برای دیابتی‌ها انتخاب پزشک متخصص و مواد باکیفیت اهمیت بسیار بالایی دارد و می‌تواند در نتیجه نهایی موثر باشد.
ارتباط بین دیابت و ایمپلنت دندان
تا اینجا با نحوه کاشت ایمپلنت‌های دندانی آشنا شدیم. حال نوبت به آن رسیده است که تأثیر دیابت بر ایمپلنت را زیر ذره‌بین قرار دهیم. دیابت یا مرض قند، نوعی بیماری متابولیکی محسوب می‌شود که نشان اصلی آن قند خون بالا در بازه زمانی طولانی مدت است. این قند خون بالا عوارضی را در بدن ایجاد می‌کند که بر روند ایمپلنت دندان نیز تاثیر می‌گذارد. در ادامه به چالش‌هایی که دیابت بر روند کاشت دندان ایجاد می‌کند می‌پردازیم. مطالعات زیادی نیز در منابع خارجی مانند این درباره ی اثر دیابت روی ایمپلنت آمده. به عنوان مثال در این مطالعه نشان داده شده:
موفقیت ایمپلنت دندانی در بیماران دیابتی که قند خون آن‌ها به خوبی یا به طور نسبی کنترل شده است، همراه با برنامه‌ریزی درمانی مناسب، اقدامات پیشگیرانه و نگهداری پس از جراحی، به اندازه افراد عادی موفقیت‌آمیز به نظر می‌رسد.
بهبود زخم دهان در افراد دیابتی
وقتی گلوکز یا همان قند خون به طور دائم بالا باشد، به مرور عملکرد گلبول‌های سفید خون با اختلال مواجه خواهد شد. با توجه به نقش مهم این گلبول‌ها در سیستم ایمنی بدن، به مرور توانایی آن‌ها در مبارزه با باکتری‌ها و در نتیجه بستن زخم‌های کاهش می‌یابد. برای قرار دادن پایه ایمپلنت باید لثه باز شود و عدم بهبودی آن در گذر زمان می‌تواند جوش خوردن فیکسچر و استخوان را با چالش همراه کند.
کند شدن گردش خون بر اثر دیابت
اگر دیابت کنترل نشده باشد، حرکت خون در بدن کند خواهد شد. به این ترتیب مواد مغذی دیرتر و سخت‌تر به زخم‌ها می‌رسد. به این ترتیب روند استخوان‌سازی و بهبود در اطراف پایه ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی یا به تاخیر می‌افتد یا در مواردی به طور کل اتفاق نخواهد افتاد.
ایجاد عفونت بر اثر قند خون بالا
افراد دیابتی بیشتر از سایرین مستعد عفونت لثه و دندان هستند. با توجه به کندی بهبود زخم‌ها و وجود فضایی برای رشد باکتری‌ها، ممکن است عفونت در اطراف ایمپلنت ایجاد شود. این امر روند جوش خوردن استخوان را مختل و عوارض جدیدی در دهان ایجاد خواهد کرد.
ایجاد بی‌حسی در بدن به واسطه دیابت
اگر نوروپاتی دیابتی در بدن ایجاد شود، علاوه بر کندی بهبود زخم‌ها، اعصاب اطراف دندان نیز آسیب می‌بیند. این امر باعث ایجاد بی‌حسی موضعی می‌شود و در صورتی که فرد تحت درمان قرار نگیرد، زخم و عفونت ناشی از ایمپلنت بدتر خواهد شد.
تغییرات سطح خون
چالش ایمپلنت و دیابت همیشه در موفقیت ایمپلنت تاثیرگذار نیست در مواردی جراحی دندانپزشکی می‌تواند بر سطح قند خون تاثیرگذار باشد. مصرف داروهای مسکن و غذاهای نرم مهم‌ترین عوامل تشدید دیابت در دوره درمان هستند.
سایر مشکلات جراحی دندان در دیابتی‌ها
علاوه بر موارد بالا، قند خون ممکن است به طرق دیگری در عدم موفقیت ایمپلنت دندان تاثیر بگذارد که در ادامه این موارد را مشاهده می‌کنید:
- کاهش تولید و ترمیم عروق خونی جدید
- کاهش مقاومت سد پوستی
- خشکی دهان و اثر منفی در موفقیت ایمپلنت
- کم شدن تولید کلاژن در بدن
- کاهش تولید هورمون رشد
تاثیر نوع دیابت بر ایمپلنت دندان
به‌طور کلی، دیابت در دو نوع ۱ و ۲ شایع است:
- در دیابت نوع ۱، بدن نمی‌تواند انسولین تولید کند. این نوع یک بیماری خود ایمنی است که با تزریق انسولین، قند خون کنترل می‌شود.
- در دیابت نوع ۲، بدن به انسولین مقاوم است یا نسبت کمتری از آن را تولید می‌کند. به دلیل مقاومت بدن به انسولین، کنترل بیماری با رژیم غذایی و فعالیت بدنی انجام می‌شود.
در کاشت ایمپلنت دندان، هر دو نوع دیابت می‌توانند چالش‌هایی را ایجاد کنند اما تداخل درمانی دیابت نوع یک با ایمپلنت بیشتر است.
آیا بیماران دیابتی می‌توانند ایمپلنت دندان انجام دهند؟
در شرایط خاص و تحت نظر دندانپزشک مجرب، جراحی ایمپلنت دندان برای افراد دیابتی موفقیت آمیز خواهد بود. اگر به دیابت مبتلا هستید، حتما در جلسات مشاوره قبل از جراحی این موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید. در این شرایط و با مشورت دکتر تغذیه یا متخصص دیابت، قبل از جراحی باید سطح قند خون کنترل و مراقبت‌های لازم قبل و بعد از کاشت دندان رعایت شود.
علاوه بر ویزیت و بررسی‌های لازم، آزمایش HBA1C قبل از شروع روند کاشت دندان برای بیماران دیابتی لازم است. در این آزمایش قند متصل به گلبول‌های قرمز خون تعیین می‌شود و امکان بررسی میزان قند خون در چند ماه گذشته فرد را ایجاد می‌کند. آزمایش قند خون ناشتا یا FBS نیز برای تشخیص دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایا و معایب ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی
برای بسیاری این سوال ایجاد می‌شود که با وجود چالش‌های دیابت و جراحی دندان، چرا باید کاشت دندان را انجام داد؟ شاید برایتان جالب باشد که با وجود این مشکلات، ایمپلنت دندان بهترین روش برای پر کردن جای خالی دندان‌های از دست رفته برای مبتلایان به دیابت است. در ادامه تمامی ویژگی‌های مثبت و منفی این درمان را بررسی خواهیم کرد:
مزایای ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی
ایمپلنت از بهترین گزینه‌های درمان جایگزینی درمان برای افراد دیابتی است و مزایای زیر را دارد:
- حفظ استخوان فک و جلوگیری از تحلیل آن
- بهبود عملکرد جویدن و صحبت کردن
- بهبود ظاهر لبخند و افزایش اعتماد به نفس
- استحکام و پایداری مناسب دندان
معایب ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی
با وجود مزایای متعدد، کاشت دندان برای بیماران دیابتی بدون عیب نخواهد بود. در ادامه مشکلات این روش درمانی را مشاهده می‌کنید:
- کندی بهبود زخم‌ها و درگیری طولانی‌تر
- ریسک بالاتر ایجاد عفونت در دندان
- وجود احتمال عدم موفقیت کاشت در صورت بروز عوارض
- نیاز به کنترل قند خون از مدتی قبل از جراحی و مراقبت بیشتر بعد از آن
مراقبت‌های قبل و بعد از جراحی ایمپلنت برای دیابتی‌ها
گفتیم که مراقبت از ایمپلنت برای افراد دیابتی اهمیت زیادی دارد و باید تحت نظر دندانپزشک و متخصص دیابت انجام شود. در ادامه به بررسی این نکات پزشکی خواهیم پرداخت:
مراقبت‌های قبل از ایمپلنت
با توجه به نتایج معاینات پیش از جراحی، شما باید نکات مراقبتی زیر را قبل از کاشت دندان رعایت کنید:
- شروع کنترل دقیق قند خون از چند هفته قبل عمل
- مصرف داروهای لازم تحت نظر دندانپزشک و متخصص
- پرهیز از مصرف داروهای کنترل دیابت قبل از جراحی (۴۸ ساعت قبل)
- کنترل دز انسولین در روزهای قبل از جراحی
- رژیم غذایی مناسب و فعالیت در راستای کنترل قند خون
مراقبت‌های بعد از جراحی ایمپلنت
مراقبت‌های پس از ایمپلنت می‌تواند در حفظ نتیجه و موفقیت آن تاثیر چشمگیری داشته باشد و شامل موارد زیر می‌شود:
- کنترل قند خون و جلوگیری از افزایش آن
- نظارت بر علائم عفونت و جلوگیری از ایجاد آن
- رعایت بهداشت دهان و دندان با دقت و وسواس بالا
- ویزیت دوره‌ای با دندانپزشک و متخصص دیابت
- پرهیز از مصرف دخانیات یا الکل
- مدیریت داروها و رژیم غذایی در راستای بهبود زخم‌ها و کنترل دیابت
روش‌های مختلف ایمپلنت دندان برای بیماران دیابتی
دندانپزشکان برای انجام ایمپلنت از روش‌های گوناگونی استفاده می‌کنند. انتخاب روش درست ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی می‌تواند روند درمانی را آسان‌تر سازد. در ادامه به معرفی و بررسی تکنیک‌های ایمپلنت برای دیابتی‌ها می‌پردازیم:
- All On 4 و All On 6: در این روش تمامی دندان‌ها روی ۴ یا ۶ پایه قرار می‌گیرند. در این روش به پیوند استخوان نیازی نخواهد بود. برای بیماران دیابتی که تقریبا همه دندان‌های خود را از دست داده‌اند بهترین روش ایمپلنت همین تکنیک است چرا که کمترین آسیب را در دهان ایجاد می‌کند.
- مینی ایمپلنت‌ها: مینی ایمپلنت‌ها با سایز کوچکترشان، برای جایگزینی تنها یک دندان مناسب هستند. این روش دائمی نیست و به تعمیر و تعویض نیاز خواهد داشت. با توجه به احتمال ایجاد عفونت در هر بار تعویض، به طور معمول این روش برای بیماران دیابتی پیشنهاد نمی‌شود.
- ایمپلنت یک روزه: ایمپلنت فوری یا یک روزه به تکنیکی اشاره دارد که کل فرآیند کشیدن دندان و کاشت پایه را در یک روز انجام می‌دهد. با توجه به کند بودن زمان بهبود زخم در افراد دیابتی، این روش نیز برای آن‌ها مناسب نخواهد بود و بهتر است زمان لازم (حدودا بازه ۶ ماهه) برای ترمیم جای دندان کشیده شده به بیمار داده شود.
- ایمپلنت دیجیتال: کاشت دندان دیجیتال روشی است که در آن مراحلی از جمله قالبگیری، عکس‌برداری و… دیجیتالی انجام می‌شود و کمترین آسیب را به دهان و دندان وارد می‌کند. استفاده از این روش می‌تواند بسیاری از عوارض ایمپلنت در بیماران دیابتی را کاهش دهد.
چگونه دیابت کنترل نشده می‌تواند باعث شکست ایمپلنت شود؟
در روند ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی، بافت لثه و دیواره عروق آن آسیب می‌بینند. برای موفقیت درمان این بافت‌ها باید ترمیم شوند اما روند بهبود در افراد دیابتی بسیار کند است. از طرف دیگر موفقیت ایمپلنت وابسته به ایجاد پیوند بین فیکسچر و استخوان فک است. در بیماران دیابتی به واسطه وجود زخم، احتمال عفونت، خشکی دهان و… احتمال این که این پیوند ایجاد نشود وجود دارد.
سیستم ایمنی بدن که باید با عفونت‌ها، التهاب، بافت‌های آسیب دیده و… مقابله کند نیز به دلیل بالا بودن قند خون عملکرد ایده‌آلی نخواهد داشت. با این وجود بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که با وجود چالش‌ها، در صورت کنترل قند خون در بیماران و رعایت نکات مراقبتی می‌توان از این روش درمانی استفاده کرد.
نقش رژیم غذایی در موفقیت کاشت ایمپلنت در دیابتی‌ها
رژیم غذایی می‌تواند در کنترل سطح قند خون و کاهش عوارض ایمپلنت موثر باشد. در این راستا قبل از جراحی پیشنهاد می‌شود که بیمار به متخصص تغذیه نیز مراجعه کند. در ادامه مهم‌ترین نکات مربوط به تغذیه قبل و بعد از ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی را بررسی می‌کنیم:
- مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده و کاهش مصرف قندهای ساده
- مصرف میزان کافی از پروتئین
- کاهش مصرف نمک
- مصرف فیبر لازم
- نوشیدن آب و مایعات بیشتر
- محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع شده و ترانس و جایگزینی چربی‌های سالم
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک و منظم برای جلوگیری از نوسانات قند خون
نتیجه‌گیری
اگر دیابت دارید و دندان خود را از دست داده‌اید، در شرایطی خاص می‌توانید از ایمپلنت دندان استفاده کنید. ایمپلنت دندان در بیماران دیابتی به شرط کنترل قند خون و استفاده از روش ایمپلنت مناسب انجام می‌شود. علاوه بر این رعایت نکات مراقبتی قبل و بعد جراحی دندان نیز می‌تواند چالش‌های ایمپلنت دیابتی را کم کند. برای دریافت بهترین نتیجه، قبل از اقدام به کاشت دندان با دندانپزشک و متخصص دیابت مجرب مشاوره کنید.