دوران نقاهت بعد از عمل سنگ کلیه
دوران نقاهت بعد از عمل سنگ کلیه با توجه به نوع جراحی و شرایط فردی بیمار بین چند روز تا چند هفته طول می‌کشد. در دوره نقاهت، ممکن است فرد دچار درد خفیف شود یا خون در ادرار را مشاهده کند. مصرف داروهای مسکن، آنتی‌بیوتیک، نوشیدن آب فراوان، پرهیز از فعالیت‌های سنگین، داشتن رژیم غذایی مناسب و مصرف داروهای تجویز‌شده توسط پزشک متخصص اورولوژی نقش مهمی در کاهش عوارض ناشی از جراحی و تسریع روند بهبودی دارد. همچنین پیگیری ویزیت‌های بعد از عمل برای بررسی وضعیت کلیه، اطمینان از دفع کامل سنگ و عدم ایجاد مجدد آن ضروری است.
انتظاری از دوران نقاهت داشته باشیم؟
در دوران نقاهت بعد از عمل سنگ کلیه با علائمی همراه است که وجود آن‌ها کاملا طبیعی است. با توجه به نوع جراحی و مراقبت‌های خانگی می‌توانید دوران نقاهت را با موفقیت سپری کنید:
مدت زمان بهبودی
مدت نقاهت و بهبودی بسته به نوع جراحی یا شرایط درمانی متفاوت است. برای جراحی سنگ کلیه با روش‌های کم‌تهاجمی مانند اورتروسکوپی یا RIRS، بیماران می‌توانند در همان روز به منزل برگردند؛ اما برای درمان با روش‌هایی نظیر PCNL نیاز است که بیمار به مدت یک تا ۳ روز در بیمارستان بستری شود. مدت‌زمان بازگشت به کار بعد از عمل کلیه نیز بر همین اساس متفاوت است.
مراحل بهبودی در خانه
در روزهای ابتدایی پس از جراحی سنگ کلیه استراحت مطلق، مصرف دارو طبق دستور پزشک، نوشیدن مایعات و پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین ضروری است. در هفته اول و دوم بایستی به مراقبت از زخم و بخیه بپردازید و راه‌رفتن‌های کوتاه را شروع کنید.
پس از آن می‌توانید به فعالیت‌های روزمره سبک خود را همراه با تغذیه سالم و خواب کافی ادامه دهید. پس از گذشت این دوران می‌توانید تحت نظر پزشک فعالیت و ورزش را شروع کنید. پس از چند ماه، می‌توانید زندگی عادی بدون محدودیت خاص داشته باشید.
علائم طبیعی vs علائم هشدار
وجود برخی علائم مانند سوزش و وجود خون در ادرار پس از جراحی سنگ کلیه کاملا طبیعی است و با رعایت نکات توصیه‌شده توسط پزشک بهبود پیدا می‌کنند؛ اما در صورتی که علائم هشدار بعد از جراحی مانند تب، درد شدید، قطع ناگهانی ادرار، عفونت و خون غلیظ و ادامه‌دار در ادرار را داشته باشید، بایستی فورا برای معالجه به پزشک مراجعه کنید.
مراقبت‌های خانگی بعد از جراحی
مراقبت‌های بعد از عمل سنگ کلیه که بایستی در منزل انجام دهید، مربوط به مراقبت از زخم و محل سوند، رعایت نکات بهداشتی برای پیشگیری از عفونت و نکات حرکتی و فیزیکی است.
مراقبت از زخم و محل سوند
به صورت روزانه وجود علائمی نظیر قرمزی، تورم و ترشحات غیرعادی را در محل زخم بررسی کنید. تا زمانی که پزشک اجازه دهد، از تماس ناحیه زخم و محل قرارگیری سوند با آب خودداری کنید و باندهای استریل را به طور منظم تعویض کنید تا از ورود باکتری‌ها جلوگیری شود.
محل قرارگیری سوند را نیز با آب و صابون مناسب بشویید. پس از آن به آرامی خشک کنید و در بازه‌های زمانی مشخص‌شده آن را تعویض کنید.
نکات بهداشتی برای پیشگیری از عفونت
رعایت بهداشت و انجام مراقبت‌های بعد از عمل سنگ کلیه برای پیشگیری از عفونت کلیه و بهبود زخم ناشی از جراحی را بسیار جدی بگیرید. معمولا این توصیه‌های مرتبط با بهداشت بعد از جراحی توسط پزشک در اختیار شما قرار می‌گیرد.
سعی کنید ناحیه جراحی و نفرستومی را تمیز و خشک نگه دارید و از صابون‌های تند یا مواد تحریک‌کننده برای تمیرکردن آن استفاده نکنید. همچنین بایستی سوند کلیه را در زمان مناسب تعویض کنید. در صورت مشاهده هرگونه علائم عفونت مانند قرمزی، تورم یا افزایش درد فورا به پزشک مراجعه کنید.
توصیه‌های حرکتی و فیزیکی
رعایت اصول حرکتی و فعالیت‌های فیزیکی پس از جراحی سنگ کلیه، نقش مهمی در بهبود سریع‌تر و کاهش عوارض آن دارد. جهت مراقبت بعد از عمل PCNL، در روزهای اول پس از عمل از فعالیت‌های سنگین خودداری کنید و تا چند هفته از هرگونه فعالیتی که فشار مستقیم به ناحیه کلیه یا بخیه‌ها وارد می‌کند، اجتناب کنید.
برای جلوگیری از لخته‌شدن خون، بهبود گردش خون و بهبود عملکرد روده‌تان، پیاده‌روی آرام را از همان روزهای ابتدایی آغاز کنید. به طور کلی، با توجه به نوع جراحی و نظر پزشک، پس از گذشت ۲ تا ۴ هفته و انجام صحیح مراقبت خانگی، می‌توانید زندگی عادی‌تان را ادامه دهید؛ اما شدت و زمان شروع فعالیت‌ها بایستی با نظر پزشک معالج تعیین شود.
تغذیه مناسب در دوران نقاهت
در دوران نقاهت بعد از عمل سنگ کلیه بایستی تغذیه مناسب داشته باشید و بایدهای و نبایدهای مرتبط با غذاهای مفید برای کلیه را بشناسید. میزان مصرف مایعات و مکمل‌ها نیز بخشی از تغذیه بعد از جراحی کلیه هستند.
غذاهای مفید و مضر
داشتن یک رژیم ضد سنگ کلیه سرشار از میوه و سبزیجات به تسریع روند بهبودی کمک می‌کند. از مصرف غذاهای سرشار از سدیم و اگزالات بپرهیزید؛ زیرا ممکن است باعث تشکیل سنگ‌های جدید شوند. مصرف غذاهای پرنمک، پرپروتئین حیوانی، فرآوری‌شده و پرچرب را نیز محدود کنید.
میزان مصرف مایعات
برای حفظ هیدراتاسیون بدن مایعات فراوان بنوشید تا هرگونه خرده سنگ باقی‌مانده، دفع شود. میزان مصرف مایعات بعد از عمل بایستی در روز بین ۲ تا ۳ لیتر باشد. بهتر است بیشترین بخش مصرف روزانه مایعات را آب ساده تشکیل دهد.
مصرف محدود دمنوش‌های گیاهی ملایم مثل بابونه یا چای سبز نیز بسیار موثر است. البته بایستی از مصرف نوشیدنی‌های قندی، گازدار و حاوی کافئین بالا نیز خودداری کنید.
مکمل‌های پیشنهادی
مکمل ویتامین D و کلسیم در صورت کمبود آن‌ها در بدن به تعادل املاح، مکمل‌های منیزیم و ویتامین B6 به کاهش احتمال تشکیل مجدد سنگ و مکمل‌های پروبیوتیک به بهبود عملکرد گوارش و جذب مواد مغذی کمک می‌کنند. توجه داشته باشید که مکمل‌ها نیز بایستی براساس توصیه پزشک و وضعیت عمومی هر فرد در دوران نقاهت بعد از عمل سنگ کلیه مصرف شوند.
فعالیت فیزیکی و بازگشت به زندگی روزمره
بیشتر افراد پس از گذشت چند روز از جراحی سنگ کلیه می‌توانند فعالیت‌های سبک را آغاز کنند؛ اما مدت‌زمان انجام مراقبت‌های بعد از عمل سنگ کلیه و زمان بازگشت به کار، ورزش و راه‌رفتن نیز به شرایط هر فرد و نوع جراحی او بستگی دارد:
زمان مناسب برای راه رفتن، کار، ورزش
۲ تا ۳ روز پس از جراحی سنگ کلیه می‌توانید مجددا به انجام فعالیت‌های سبک و پیاده‌روی بپردازید. همچنین بایستی به مدت حداقل ۲ هفته و تا زمانی که پزشک اجازه دهد، از انجام فعالیت‌های بدنی شدید و ورزش بعد از جراحی کلیه اجتناب کنید.
اگر شغل شما به نحوی است که با بلندکردن اجسام سنگین سروکار ندارید، می‌توانید پس از یک هفته به محل کار خود بازگردید. در غیر این صورت بایستی زمان بیشتری را به استراحت اختصاص دهید.
محدودیت‌ها و احتیاط‌ها
با وجود این که انجام فعالیت روزمره بعد از عمل کلیه پس از گذشت چند روز امکان‌پذیر است، اما بایستی محدودیت فیزیکی بعد از PCNL شمال فعالیت‌های پرخطری نظیر بلندکردن اجسام سنگین و ورزش‌های شدید جهت پیشگیری از بروز عوارضی نظیر درد و خونریزی شدید را رعایت کنید.
همچنین بهتر است تا زمان مشخص‌شده توسط پزشک، از رانندگی خودداری کنید. با وجود محدودیت‌ها و مراقبت‌های بعد از عمل سنگ کلیه، می‌توانید فعالیت‌های سبکی مانند پیاده‌روی آرام را برای بهبود گردش خون و دفع باقی‌مانده سنگ‌ها انجام دهید.
مصرف دارو و مدیریت درد
پس از جراحی سنگ کلیه با روش‌های مختلف، مقداری درد و ناراحتی کاملا طبیعی است؛ اما راه‌هایی برای کاهش و مدیریت موثر آن‌ها وجود دارد که پس از جراحی توسط پزشک در اختیار شما قرار می‌گیرد:
داروهای مسکن و ضدعفونی
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) نظیر استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین و کنترل درد به عنوان داروی بعد از عمل کلیه مجاز و بسیار کاربردی هستند. آنتی‌بیوتیک‌ها نیز برای جلوگیری از عفونت‌های احتمالی در دستگاه ادراری تجویز می‌شوند. ممکن است داروهایی مانند تامسولوسین نیز برای کمک به شل‌شدن عضلات حالب و تسهیل عبور قطعات باقی‌مانده سنگ تجویز شوند.
نحوه استفاده از داروها
به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراقبت‌های بعد از عمل سنگ کلیه، بایستی داروهای توصیه‌شده ازجمله آنتی‌بیوتیک بعد از عمل را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کرده و دوره درمان را کامل کنید. همچنین بایستی از مصرف خودسرانه داروها یا تغییر دوز آن‌ها بپرهیزید و در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی یا تداخل دارویی، سریعا به پزشک اطلاع دهید.
مراقبت در برابر عوارض دارویی
برای پیشگیری از بروز عوارض دارویی، دستورالعمل‌های پزشک را درباره مصرف داروهایی نظیر مسکن‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها جدی بگیرید. با نوشیدن آب زیاد در طول روز نیز علاوه‌بر حفظ سلامت کلیه و کاهش خطر تشکیل مجدد سنگ و عفونت، احتمال بروز یبوست و سایر عوارض دارویی را کاهش دهید.
پیگیری‌های پزشکی و زمانی برای مراجعه به پزشک
برای اطمینان از نتیجه جراحی و عدم تشکیل مجدد سنگ کلیه، پیگیری‌های پزشکی و زمانی در دوران نقاهت بعد از عمل سنگ کلیه ضروری است:
چکاپ‌های بعد از جراحی
پیگیری درمان و چکاپ بعد از عمل کلیه نقش اساسی در کاهش خطر بازگشت سنگ و پیشگیری از عوارض آن دارد. انجام به موقع چکاپ‌های پس از عمل باعث می‌شود پزشک روند بهبود را کنترل کند و در صورت بروز عوارضی مانند عفونت، خونریزی، انسداد مجرای ادراری یا مشکل در دیورز یک استنت، اقدامات درمانی را به‌موقع انجام دهد. این بازه توسط پزشک به شما اعلام خواهد شد.
سونوگرافی، آزمایش خون و تصویربرداری
انجام آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه و سطح کلسیم و اسید اوریک و آزمایش ادرار جهت بررسی عفونت پس از جراحی سنگ کلیه ضروری هستند. علاوه بر این موارد، ممکن است پزشک برای اطمینان از نتیجه جراحی و سلامت کلیه‌ها، اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن یا سونوگرافی پس از PCNL را توصیه کند.
زمان مناسب برای برداشت سوند یا استنت
زمان مناسب برای برداشتن سوند حالب پس از جراحی سنگ کلیه به نوع عمل جراحی و شرایط بیمار بستگی دارد. در صورتی که استنت در زمان مناسب برداشته نشود، باعث عفونت، انسداد، یا تشکیل سنگ‌های جدید می‌شود. در این باره نیز بایستی مطابق مراقبت‌های بعد از عمل سنگ کلیه گفته‌شده توسط پزشک خود عمل کنید.
طبق راهنمای جامع برداشتن سوند و استنت:
“برخی افراد ماه‌ها یا سال‌ها به استنت حالب نیاز دارند. اگر توموری دارید که به حالب‌های شما فشار می‌آورد، یا حالب‌های شما باریک هستند، ممکن است برای مدت طولانی به استنت حالب نیاز داشته باشید. متخصص اورولوژی شما هر سه تا شش ماه استنت را تعویض می‌کند. تعویض استنت احتمال عوارضی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI) را کاهش می‌دهد.”
جمع‌بندی و سخن آخر
دوران نقاهت بعد از عمل سنگ کلیه نقش مهمی در بهبود و بازگشت به زندگی عادی بیماران دارد. رعایت توصیه‌های پزشک، مصرف داروها طبق دستور، نوشیدن آب کافی، داشتن رژیم غذایی مناسب و پرهیز از فعالیت‌های سنگین، مهم‌ترین اقداماتی است که بایستی برای کاهش عوارض و پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ انجام دهید. همچنین، توجه به علائم هشدار و مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز درد شدید، خونریزی و تب از اقدامات مهم در این دوره هستند.
در صورت داشتن پرسش در مورد شرایط خاص و مراقبت‌های بعد از عمل سنگ کلیه یا نیاز به راهنمایی تخصصی در این زمینه، می‌توانید همین حالا برای دریافت نوبت یا رزرو مشاوره آنلاین از پزشکان طبیبی نو اقدام کنید.
