افتادگی دریچه میترال و عمل بینی

بسیاری از مبتلایان به افتادگی دریچه میترال (Mitral Valve Prolapse – MVP) قصد انجام رینوپلاستی را دارند. شناخت ارتباط بین افتادگی دریچه میترال و عمل بینی و بررسی تغییرات قلبی، دارویی بر ایمنی و نتایج جراحی تاثیرگذار خواهد بود. البته ارزیابی شرایط توسط تیم پزشکی ضروری است تا ریسک‌های موجود تا حد امکان کاهش یابد. 

آشنایی کلی با افتادگی دریچه میترال و عمل بینی

رینوپلاستی یا جراحی زیبایی و عملکردی بینی، به منظور اصلاح ظاهر یا بهبود عملکرد تنفسی انجام می‌شود. این عمل تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام شده و به طور کلی ایمن است. با این حال، در بیماران دارای MVP لازم است پیش از عمل ارزیابی قلبی دقیق انجام شود تا از بروز عوارض حین بیهوشی و پس از عمل جلوگیری شود. 

سایت معتبر ahajournals گزارش می‌کند که: “افتادگی دریچه میترال یک بیماری قلبی شایع است که تخمین زده می‌شود ۲ تا ۳ درصد از افراد را تحت تأثیر قرار دهد.” افتادگی دریچه میترال وضعیتی است که در آن یکی یا هر دو لت دریچه میترال در حین انقباض قلب (سیستول) به داخل دهلیز چپ برجسته می‌شوند. تشخیص قطعی با اکوکاردیوگرافی انجام می‌شود و در اغلب بیماران نیازی به درمان خاصی نیست؛ مگر در موارد همراه با نارسایی میترال یا آریتمی. 

مراقبت‌ها و ارزیابی‌های قبل عمل در بیماران MVP

شما در ویزیت‌های قبل از عمل باید جراح را از مشکل قلبی خود آگاه کنید. در این مرحله شدت نارسایی دریچه، وجود آریتمی و علائم بالینی طی اقدامات زیر باید مشخص شوند:

• مراجعه به متخصص قلب و ارائه شرح حال کامل و انجام ECG و اکوکاردیوگرافی
• انجام معاینات و تست‌های لازم برای بررسی نارسایی میترال متوسط تا شدید یا آریتمی
• ایجاد هماهنگی بین جراح بینی، متخصص قلب و متخصص بیهوشی برای انتخاب روش بیهوشی مناسب و تنظیم داروها

ارتباط افتادگی دریچه میترال و عمل بینی در ایجاد استرس

افتادگی دریچه میترال در مواردی علائمی شبیه به اضطراب را ایجاد می‌کند و به همین دلیل بیماران این حوزه به تپش قلب، احساس تنگی نفس و… حساس‌تر هستند. پس از عمل بینی در اثر گرفتگی موقت بینی، تورم، تغییرات ظاهری و عوارض داروهای بیهوشی فرد ممکن است تپش قلب و اضطراب را تجربه کند. 

در واقع وقتی بعد از عمل بینی مسیر هوایی موقتاً مسدود یا محدود می‌شود، مغز آن را یک خطر ارزیابی کرده و پاسخ سمپاتیک (افزایش ضربان قلب و فشار خون) را فعال می‌کند. این شرایط گذرا خواهد بود و بیماران با سابقه بیماری باید با آگاهی و آمادگی لازم شرایط را کنترل نمایند. راهکارهای کاهش اضطراب در این دوران به شرح زیر است:

• افزایش آگاهی از روند جراحی و دوره نقاهت آن
• استراحت در وضعیت نیمه نشسته برای کاهش تورم و بهبود تنفس
• تمرین تنفس آرام از طریق دهان
• مصرف داروهای آرام‌بخش تحت نظر پزشکان
• دریافت پشتیبانی روانی از تیم درمان و اطرافیان

با همراهی تیم درمان و  اقدامات آگاهانه جهت کاهش فعالیت سمپاتیک بدن می‌توان از ایجاد اضطراب، تپش قلب، تنگی نفس شدید و… تا حد امکان جلوگیری کرد.

چگونگی مدیریت داروهای ضد انعقادی در بیماران با افتادگی دریچه میترال پس از عمل بینی

در اغلب موارد بیماران MVP نیازی به مصرف داروهای ضدانعقادی ندارد. برای بیمارانی که به هر علت تحت درمان این داروها قرار دارند باید برنامه‌ریزی دقیق قطع و شروع مجدد دارو در زمان رینوپلاستی انجام شود تا خطر خونریزی و ترومبوز به حداقل برسد. این روند باید توسط تیم پزشکی انجام شود؛ با این حال در ادامه یک جدول خلاصه عملکردی برای افتادگی دریچه میترال و عمل بینی را آورده‌ایم:

تأثیر جراحی بینی بر عملکرد قلب در بیماران مبتلا به MVP

در عمل رینوپلاستی، علاوه‌بر ظاهر بینی، مسیر تنفسی نیز بهبود می‌یابد که تاثیر غیرمستقیمی بر عملکرد قلب خواهد داشت. بسیاری از بیماران نگران تاثیر بیهوشی بر قلب هستند؛ اما باید گفت در صورت هماهنگی بیهوشی و رعایت اصول مانیتورینگ برای بیماران ایمن خواهد بود. مهم‌ترین نتایج بهبود تنفس پس از رینوپلاستی برای بیماران به شرح زیر است:

• افزایش اکسیژن‌رسانی و کاهش فشار بر قلب: با باز شدن راه هوایی، اکسیژن بیشتری به بدن می‌رسد و قلب برای پمپاژ خون کار کمتری انجام می‌دهد.
• کاهش تپش قلب و تحریک عصبی: رفع تنگی‌نفس باعث آرام‌تر شدن سیستم عصبی و پایداری ضربان قلب می‌شود.
• بهبود خواب و استراحت بدن: باز شدن بینی باعث بهبود خواب شبانه و کاهش نوسانات فشار خون می‌شود.
• کاهش اضطراب و احساس خفگی: تنفس راحت‌تر باعث آرامش بیشتر بیماران مبتلا به MVP و کاهش استرس جسمی و روانی می‌گردد.

جراحی بینی در بیماران دارای سایر بیماری‌های قلبی همراه با MVP

داروهای بی‌هوشی، تغییرات فشار خون و استفاده از مواد تنگ‌کننده عروق (مثل اپی‌نفرین) می‌توانند روی عملکرد قلب اثر بگذارند. اگر افتادگی دریچه میترال با بیماری‌های دیگری از جمله موارد زیر همراه باشد به پایش دقیق، هماهنگی چندتخصصی و انتخاب نوع بیهوشی کم‌خطرتر نیاز خواهد بود.

• آریتمی‌ها: در صورت کنترل‌نشده بودن، عمل باید به تعویق بیفتد؛ بیماران با ریتم پایدار می‌توانند با مانیتورینگ مداوم ECG و ادامه داروهای ضدآریتمی عمل شوند.
• نارسایی قلبی: جراحی در نارسایی فعال خطرناک است؛ در وضعیت پایدار باید حجم مایعات و فشار خون دقیق کنترل شود تا فشار اضافی به قلب وارد نشود.
• پرفشاری خون: فشار بالا احتمال خون‌ریزی را افزایش می‌دهد؛ کنترل فشار پیش از عمل و ادامه داروهای ضد فشار خون ضروری است.

اصول بیهوشی و همودینامیک در رینوپلاستی بیماران MVP

رینوپلاستی در بیماران مبتلا به MVP معمولاً ایمن است، اما نیاز به برنامه بیهوشی دقیق، پرهیز از داروهای محرک قلب، و پایش همودینامیک مستمر دارد. 

• حفظ ریتم و ضربان قلب طبیعی (HR ۶۰–۸۰): جلوگیری از تاکی‌کاردی که باعث تشدید ریفلاکس میترال می‌شود. اهداف بیهوشی در این شرایط عبارتند از:
• حفظ حجم مایعات کافی (Preload): کم‌آبی باعث افزایش افتادگی لت‌ها می‌شود.
• کنترل فشار خون و جلوگیری از افزایش ناگهانی Afterload: تا جریان برگشتی تشدید نشود.
• پرهیز از داروهای محرک سمپاتیک یا آریتمی‌زا مثل کتامین یا اپی‌نفرین با غلظت بالا.

در بیماران مبتلا به MVP برای بیهوشی از داروهای پایدار مانند پروپوفول یا اتومیدیت استفاده می‌شود و بی‌حسی موضعی با لیدوکائین و اپی‌نفرین رقیق انجام می‌گیرد. در ادامه، Sevoflurane یا Isoflurane همراه با مخدرهای کوتاه‌اثر و شل‌کننده‌های ایمن مثل Rocuronium یا Vecuronium به‌کار می‌روند.

نقش تغذیه در بهبود قلب و تنفس پس از رینوپلاستی

بیماران مبتلا به افتادگی دریچه میترال معمولاً می‌توانند با رعایت چند نکته ساده، دوره‌ی نقاهت پس از رینوپلاستی را بدون عارضه پشت سر بگذارند. هدف از این دستورالعمل، حفظ سلامت قلب، جلوگیری از خون‌ریزی و کمک به ترمیم سریع‌تر است.

• در روزهای اول، از غذاهای نرم و سبک (سوپ، پوره، سبزی پخته) استفاده کنید و کم‌کم به رژیم معمول برگردید.
• رژیم کم‌نمک، پرمیوه و سبزی، با پروتئین کافی (الگوی DASH یا مدیترانه‌ای) به بهبود زخم و کنترل فشار کمک می‌کند.
• بیماران مصرف‌کننده وارفارین باید در مصرف غذاهای غنی از ویتامین K (اسفناج، کلم، جعفری) ثبات داشته باشند و تغییرات ناگهانی ایجاد نکنند.
• از الکل، سیگار و قلیان پرهیز کنید؛ این مواد اکسیژن‌رسانی را مختل و روند ترمیم را کند می‌کنند.

در دوران نقاهت رینوپلاستی باید با پایش منظم فشار خون، مصرف صحیح داروها، رعایت رژیم غذایی و استراحت صحیح از بروز عوارض جلوگیری کرد.

مراقبت‌های پس از عمل بینی در بیماران قلبی (MVP)

علاوه‌بر رژیم غذایی مناسب افتادگی دریچه میترال و عمل بینی، با هدف کاهش استرس فیزیولوژیک، پیشگیری از خون‌ریزی، حفظ عملکرد قلب و تنفس صحیح باید دستورات پزشکی زیر نیز به دقت اجرا شود:

• از خم شدن یا فعالیت سنگین حداقل تا ۳–۴ هفته پرهیز نمایید.
• برای درد از استامینوفن استفاده کنید؛ ایبوپروفن و ناپروکسن تا پایان ترمیم زخم ممنوع‌اند.
• فشار خون خود را روزانه کنترل کنید؛ افزایش ناگهانی آن می‌تواند موجب خون‌ریزی بینی شود.
• شست‌وشوی بینی با سرم سالین چند بار در روز برای جلوگیری از خشکی توصیه می‌شود.
• در صورت بروز خون‌ریزی، تپش قلب شدید، تنگی‌نفس یا تب سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
• نوشیدن آب کافی به رطوبت مجاری بینی و ترمیم سریع‌تر کمک می‌کند.
• از روز دوم یا سوم می‌توانید پیاده‌روی آرام را شروع کنید تا گردش خون بهتر شود.

جمع‌بندی

موفقیت عمل بینی در بیماران مبتلا به افتادگی دریچه میترال تنها با همکاری میان جراح بینی، متخصص قلب و متخصص بیهوشی امکان‌پذیر خواهد بود. با مراقبت‌های صحیح قبل و پس از جراحی، اضطراب، فشار خون و عملکرد مغز تحت کنترل در خواهد آمد. در این راستا فرد باید به تغذیه، سبک زندگی، مصرف داروها، شرایط روانی و خواب خود توجه ویژه‌ای داشته باشد تا در نهایت در کنار زیبایی سلامتش را نیز تضمین کند.