از بهداشت دهان و دندان کودکان چه میدانید؟
بهداشت دهان و دندان کودکان در سلامت عمومی و حتی میزان اعتماد به نفس آن‌ها موثر است. به همین دلیل باید با آموزش مستمر و اصولی عادات پایدار و مناسبی برای حفظ سلامت دندان در کودک ایجاد کرد. قبل از رویش اولین دندان نوزاد باید با گاز استریل مرطوب لثه و دهان وی را تمیز نمود.
با بیرون زدن اولین دندان شیری نیز بهتر است به دندانپزشک کودک مراجعه نمود. اولین مراجعه به دکتر متخصص دندانپزشکی جنبه آموزشی و پیشگیرانه دارد. انتخاب مسواک مناسب و آموزش صحیح استفاده از آن در حفظ سلامت دهان فرزندان موثر می‌باشد. در این بلین نباید از نقش مهمی که تغذیه در شکل‌گیری ساختار مینای دندان ایفا می‌کند غافل شد.
اهمیت توجه به بهداشت دهان و دندان کودکان
افزایش آگاهی والدین و مربیان نسبت به نقش حیاتی بهداشت دهان و دندان در سلامت عمومی کودکان موثر است. از این رو باید با مراحل ضروری بهداشت دهان کودکان از بدو تولد آشنا باشند. آموزش نحوه صحیح مسواک زدن و نقش تغذیه روی سلامت دندان‌ها را نیز نباید نادیده گرفت. توجه داشته باشید که بهداشت دهان و دندان به ویژه در کودکان موضوعی ساده نیست.
بلکه پایه و زیربنای مهم برای حفظ سلامت عمومی کودک به شمار می‌رود. مشکلات دهانی کودک روی بخش‌های مختلفی از زندگی او اعم از تغذیه، کیفیت خواب و حتی عزت نفسش تاثیرگذار است. مراقبت اصولی از دهان و دندان کودک در سنین پایین از بروز بیماری‌های دردناک در آینده و صرف هزینه‌های سنگین جلوگیری می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود حتما تحت نظر دندانپزشک کودک بهداشت دهان و دندان فرزند خود را پیگیری کنید.
آمارهای جهانی و ملی پوسیدگی دندان کودکان
بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت WHO پوسیدگی دندان از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در دوران کودکی می‌باشد. در بعضی از کشورها در حدود ۶۰ درصد از کودکان زیر ۶ سال با مشکل پوسیدگی دندان مواجه هستند. در ایران نیز آمارهای سازمان بهداشت نشان دهنده تعداد بالای کودکان درکیر با پوسیدگی دندان است.
متاسفانه در این آمارها ذکر شده در حدود ۷۰ درصد از کودکان زیر ۶ سال ایرانی با مشکل پوسیدگی دندان درگیر هستند. این آمار بالا نشان دهنده عدم آگاهی کافی خانواده‌ها با اهمیت بهداشت دهان و دندان کودکان است.
چرا سلامت دهان در کودکی حیاتی است؟
سلامت دهان و دندان به حفظ زیبایی ظاهری و لبخند جذاب محدود نمی‌شود. بلکه به صورت مستقیم روی رشد کودک و توانایی‌های برقراری ارتباط وی اثر می‌گذارد. اهمیت این موضوع تا حدیست که سازمان جهانی سلامت این مراقبت‌ها را بخش جدایی ناپذیر سلامت عمومی کودکان معرفی می‌کند. بنابراین امکان حفظ سلامت عمومی کودک بدون توجه و حفظ سلامت دهان و دندان او ممکن نخواهد بود.
تاثیر سلامت دهان بر رشد فیزیکی، گفتاری و تغذیه
از مهم‌ترین جنبه‌های تاثیر دندان سالم بر زندگی کودک نقش آن در جویدن مواد غذایی است. وقتی کودک قادر به جویدن صحیح غذا نباشد نمی‌تواند مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را دریافت نماید. در نتیجه همه فرآیندهای رشد در این سنین دچار مشکل خواهند شد. پوسیدگی دندان اغلب دردناک بوده و موجب می‌گردد کودک از جویدن غذا امتناع کند.
به ویژه خوردن خوراکی‌های سفتی مانند میوه‌ها و گوشت برای کودکانی که دندان پوسیده دارند سخت‌تر است. علاوه بر این مورد سلامت دهان از فاکتورهای مهم در گفتار کودک به شمار می‌رود. بسیاری از مشکلات گفتاری به دلیل از دست دادن زودهنگام دندان‌ها در کودکی ایجاد می‌شود. مشکلات گفتاری نیز می‌توانند در مهارت‌های اجتماعی، زبانی و اعتماد به نفس کودکان اثر منفی زیادی دارند.
پیامدهای عدم توجه به سلامت دهان
اگر در بهداشت دهان و دندان کودک کوتاهی صورت گیرد مشکلات متعددی برای وی ایجاد می‌شود. از جمله این مشکلات و عوارض میتوان به:
- آبسه و التهاب لثه
- درد دندان
- تب و بیقراری شبانه
اشاره کرد. در نتیجه این عوارض حتی حضور کودک در مدرسه نیز با مشکل مواجه شده و از درس نیز باز می‌ماند. در بلند مدت کودکانی که مشکلات دهان و دندان جدی دارند منزوی شده و تنها می‌مانند. به همین دلیل برای پیشگیری از مشکلات گفتاری و سوء‌تغذیه کودک باید در حفظ دندان‌های او کوشید.
مراحل بهداشت دهان از بدو تولد تا ۶ سالگی
بهداشت دهان و دندان باید از همان ماه‌های ابتدایی زندگی کودک آغاز گردد. بسیاری از والدین تصور می‌کنند که تا قبل از رویش دندان‌ها نیازی به مراقبت از محیط دهان کودک نیست. در حالی که برای حفظ سلامت دندان کودک باید از بروز عفونت در دهان قبل از رشد دندان نیز جلوگیری کرد.
این کار با ایجاد عادات خوب و مناسب در بلند مدت نتایج مطلوبی به ارمغان می‌آورد. مراحل مختلفی وجود دارد که برای مراقبت از دهان و دندان کودک باید از آن پیروی نمود.
تمیز کردن لثه در نوزادی
یک مرحله مهم از بهداشت دهان و دندان کودکان قبل از رشد دندان‌های شیری و در دوران نوزادی است. قبل از اینکه دندان شیری کودک رشد کنند باید از لثه‌ها به خوبی مراقبت نمود. باقی ماندن شیر و مواد غذایی در دهان می‌تواند زمینه‌ساز عفونت باشد. عدم رعایت بهداشت لثه‌ها محیط دهان را برای رشد باکتری‌ها نساعد می‌کند.
برای تمیز کردن دهان نوزاد باید بعد از هر وعده شیر به ویژه در شب لثه را با گاز استریل مرطوب پاک کرد. استفاده از مسواک‌های انگشتی مخصوص نوزادان نیز از ۳ ماهگی به بعد توصیه می‌شود. دقت کنید که تمیز کردن لثه‌های نوزاد را به آرامی انجام دهید تا آسیبی وارد نکنید.
زمان مناسب شروع مسواک
اولین رویش دندان شیری در نوزاد در حدود ۶ ماهگی می‌باشد. از همان دوران باید مسواک زدن کودک را نیز آغاز نمود. برای شروع از یک مسواک نرم با سری کوچک و دسته بلند کمک بگیرید.
برای کودکانی که کمتر از ۲ سال دارند فقط از آب برای تمیز کردن دندان‌ها استفاده گردد. در صورت استفاده از خمیر دندان باید مقدار بسیار کمی (اندازه یک دانه برنج) روی مسواک بگذارید. همچنین دقت کنید که خمیر دندان فاقد فلوراید باشد.
انتخاب مسواک و خمیر دندان مناسب
کودکان زیر ۳ سال: مسواک زدن دندان‌ها با مقدار کمی خمیر دندان فلورایدی (حداقل ۱۰۰۰ ppm) دو بار در روز به مدت ۲ دقیقه.
کودکان ۳ تا ۶ سال: استفاده از مقدار خمیر دندان به اندازه نخود (حدود ۱۰۰۰–۱۵۰۰ ppm فلوراید) و مسواک زدن دو بار در روز.
کودکان ۷ سال به بالا: تشویق به مسواک زدن مستقل با نظارت و استفاده از خمیر دندان با فلوراید ۱۳۵۰–۱۵۰۰ ppm.
منبع:nhs
سن استفاده از نخ دندان
استفاده از نخ دندان همزمان با رویش دندان‌های شیری در کنار هم ضرورت پیدا می‌کند. زیرا وقتی دندان‌ها در کنار هم رشد می‌کنند دیگر مسواک به تنهایی برای تمیز کردن محیط دهان کافی نخواهد بود. بهتر است برای سهولت استفاده ابتدا از نخ دندان‌های دست‌دار کمک بگیری. بعد از حدود ۵ سالگی کودک می‌تواند بدون کمک والدین و به تنهایی از نخ دندان استفاده نماید.
نکات تکمیلی برای والدین
حفظ بهداشت دهان و دندان کودکان باید با بازی و آهنگ و تقلید همراه باشد تا تبدیل به عادت شود. مراجعه به دندانپزشک کودکان از حدود ۱ سالگی برای بررسی وضعیت دهانی کودک اهمیت دارد. نکته مهم بعدی اینکه توجه و مراقبت از دندان‌های شیری به اندازه‌ی دندان‌های اصلی کودک مهم می‌باشد. پس با این تصور که دندان‌های شیری می افتند مراقبت از آن‌ها را رها نکنید.
آموزش صحیح به کودک برای رعایت بهداشت دهان
برای آموزش مراقبت از دهان و دندان به کودک نیاز به درک درستی از روانشناسی کودکان داریم. زیرا تنها گفتن جمله برو و مسواک بزن برای کودکان کافی نخواهد بود. والدین باید با شناخت رفتاری و حسی کودک خود به شکل موثری انگیزه‌های لازم در وی را ایجاد کنند.
بهترین زمان و روش آموزش
بهترین زمان برای آموزش مسواک زدن به کودک از سنین پایین و قبل از ۱ سالگی است. در واقع همزمان با رشد اولین دندان‌های شیری باید آموزش‌های لازم برای تمیز نگه داشتن دهان و دندان به کودک داده شود.
در این سنین تقلید از والدین بهترین روش آموزش مهارت‌های مختلف از جمله مسواک زدن به شمار می‌رود. داشتن روتین شبانه کودک از بهترین راهکارهای آموزش و تثبیت رفتارهای اصولی به کودک است.
تکنیک‌های رفتاری و تشویقی
رفتارهای تقویتی مثبت از جمله بهترین ابزارها برای آموزش مسواک زدن هستند. به عنوان مثال بعد از هر بار مسواک زدن می‌توانید ستاره یا برچسبی برای تشویق به کودک بدهید. با این روش می‌توانید به حفظ بهداشت دهان و دندان کودکان کمک شایان توجهی کنید.
استفاده از بازی و قصه برای یادگیری
آموزش به سبک بازی بهترین شیوه تعامل با کودک است که نتایج مناسبی به همراه دارد. از داستان‌هایی که در آن به ضرورت مسواک و آموزش شیوه مسواک زدن اشاره شده کمک بگیرید.
تغذیه و تاثیر آن بر سلامت دندان‌ها
تغذیه روی سلامت دهان و دندان‌های کودک و پیشگیری از پوسیدگی ندان‌ها نقش به سزایی ایفا می‌کند. آنچه که کودکان روزانه می‌خورند و می‌نوشند روی وضعیت دندانهایشان اثر مستقیم دارد. زیرا مواد غذایی روی ساختار مینای دندان، رشد لثه و تعادل باکتریایی دهان کودک موثر هستند.
مواد غذایی مفید و مضر
بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی خوراکی‌هایی مانند:
- پنیر
- شیر
- ماست
- سبزیجات خام
- میوه‌های غیر اسیدی
- مغزها
از بهترین خوراکی‌ها برای دندان می‌باشند. بنابراین در یک رژیم غذایی دندان محور باید از این مواد غذایی استفاده کرد.
نقش آب فلوراید دار
نوشیدن آب فلوراید دار به تقویت مینای دندان و در نتیجه کاهش ریسک پوسیدگی دندان کمک می‌کند. از این رو برخی از والدین برای حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان کودکان بطری‌های آب فلوراید دار تهیه می‌کنند.
عادات تغذیه‌ای موثر بر سلامت دهان
برخی از عادت‌های تغذیه‌ای مانند:
- محدود کردن مصرف شیرینی
- کاهش مصرف تنقلات بین وعده‌های غذایی
- استفاده از نی برای نوشیدنی‌های اسیدی
به پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها کمک زیادی می‌کنند. داشتن سبک زندگی سالم در کنار استفاده از خوراکی مناسب کودک در سلامت دهان و دندان نقش مهمی ایفا می‌کنند.
دغدغه‌ها و ترس‌های والدین درباره بهداشت دهان کودک
بی‌شک والدین مهم‌ترین نقش در شکل‌گیری عادات بهداشتی کودکان را دارند. اما در این مسیر با ترس‌ها و نگرانی‌های مختلفی مواجه هستند. این نگرانی‌ها ایجاد ترس و اضطراب در آن‌ها کرده و کار را برای شکل‌دهی عادت‌های بهداشتی صحیح در کودک سخت می‌کند.
آیا فلوراید خطرناک است؟
شاید نگرانی از خطرات خمیر دندان فلوراید مهم‌ترین چالش والدین باشد.بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی و انجمن دندانپزشکان آمریکا دوزهای مناسب فلوراید برای کودکان کاملا ایمن هستند. همچنین دوز مناسب از این ماده می‌تواند در پیشگیری از پوسیدگی دندان کودک نقش به سزایی ایفا کند.
اگر کودک همکاری نمی‌کند چه کنیم؟
مقاومت کودک در برابر مسواک زدن رفتاری کاملا طبیعی به شمار می‌آید. در چنین شرایط تکنیک‌های بازی محور و تشویقی گامی موثر برای حفظ بهداشت دهان و دندان کودکان به شمار می‌روند. فشار بیش از اندازه که اغلب به دلیل ترس والدین از پوسیدگی دندان کودک است نتیجه منفی به همراه دارد.
پاسخ به شبهات رایج
اولین سوالی که باید در این بخش به آن بپردازیم تاثیر شیر شبدر پوسیدگی دندان‌های کودک است. متاسفانه باقیمانده شیر شب از دلایل مهم پوسیدگی دندان شیری کودکان محسوب می‌گردد. بنابراین لازم است بعد از وعده‌های شیر در شب نسبت به تمیز کردن محیط داخلی دهان اقدام کرد. قصه‌گویی و آموزش بازی محور نیز به کاهش مقاومت کودکان برای مسواک زدن کمک می‌کند.
مراجعه به دندانپزشک اطفا: چه زمانی و چرا؟
مراجعه به دندانپزشک اطفال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بهتر است از زمانی که اولین دندان‌های کودک ظاهر می‌شوند، شروع شود. این بازدیدهای منظم به حفظ سلامت دهان و دندان کودک کمک کرده و مشکلات احتمالی را در مراحل اولیه شناسایی و درمان می‌کند. استفاده از روش‌های نوین مانند دندانپزشکی دیجیتال باعث می‌شود فرآیند درمان برای کودکان راحت‌تر و دقیق‌تر انجام شود و استرس کمتری داشته باشند. همچنین، پس از برخی درمان‌ها ممکن است کودک دچار بی‌حسی لب شود که فرآیند از بین بردن بی‌حسی لب بعد از دندانپزشکی به کمک تکنیک‌های تخصصی و مراقبت‌های بعدی تسریع می‌یابد تا کودک بتواند به سرعت به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد. بنابراین، مراجعه منظم به دندانپزشک اطفال نقش بسیار مهمی در سلامت طولانی‌مدت دندان‌ها و ایجاد تجربه‌ای مثبت از درمان‌های دندانپزشکی دارد.
زمان مناسب اولین ویزیت
اولین مراجعه کودک به متخصص دندانپزشک اطفال باید در حدود ۱ سالگی یا همزمان با رویش اولین دندان باشد. این ویزیت و مراجعه بیشتر با اهداف پیشگیرانه و آموزش انجام می‌شود.
اهمیت ویزیت‌های دوره‌ای
بررسی و کنترل دوره‌ای و منظم از پوسیدگی دندان شیری و مشکلات احتمالی لثه کودک جلوگیری می‌کند. با این مراجعات ترس کودک از دندانپزشکی ریخته و با محیط آشنا می‌شود.
انتخاب دندانپزشک کودک محور
با مراجعه به کلینیک کودک‌دوست و دندانپزشک متخصص کودکان، تجربه‌ای آرام و بدون استرس برای کودک شما فراهم می‌شود. ایجاد فضایی دوستانه و رفتار حرفه‌ای تیم درمان از مهم‌ترین عوامل در انتخاب بهترین دندانپزشک اطفال به شمار می‌آیند. برای دسترسی به لیست کامل دندانپزشکان اطفال در تهران، می‌توانید به سامانه طبیبی‌نو مراجعه کنید و بهترین گزینه‌ها را متناسب با نیاز خود پیدا نمایید.
نکات عملی برای والدین شاغل یا پرمشغله
برنامه‌ریزی سریع مراقبت روزانه
در رویتن روزانه و شبانه کودک با برنامه‌ریزی سریع مراقبت از دندان‌ها اقدامات ضروری را قرار دهید. مسواک زدن ۲ دقیقه‌ای بعد از صبحانه و قبل از خواب از جمله این برنامه‌ریزی‌ها هستند.
استفاده از اپلیکیشن‌ها و یادآوری‌های روزانه
برخی از اپلیکیشن‌ها نظیر مسواک کوچولو با تایمر برای یادآوری مراقبت‌های دهان و دندان تولید شده‌اند. والدین شاغل و پرمشغله از این اپلیکیشن‌ها به عنوان ابزارهای مهم در حفظ بهداشت دهان و دندان کودکان استفاده می‌کنند.
آموزش بدون صرف وقت زیاد
برای آموزش مسواک زدن می‌توانید بدون صرف زمان اضافی و در حین سایر فعالیت‌ها اقدام کنید. مثلا موقع عوض کردن لباس سا تماشای کارتون درباره مراقبت از دندان‌ها آموزش لازم به کودک داده شود.
جمع‌بندی و راهکارهای پایدار برای حفظ سلامت دهان کودک
مراقبت مداوم دندان به کمک آموزش مستمر به کودک می‌تواند نتایج پایداری ایجاد کند. فراموش نکنید که حفظ بهداشت دهان و دندان کودکان در سلامت عمومی آن‌ها نقش مهمی دارد. مشورت با دندانپزشک مخصوص کودکان می‌تواند بخش مهمی از نگرانی‌های والدین را رفع کند.
بنابراین از زمان رویش اولین دندان کودک باید دندانپزشک کودک خود را انتخاب و به وی مراجعه کنید. انتخاب مسواک مناسب و توجه به تغذیه کودک از مولفه‌های مهم دیگری هستند که باید در نظر گرفت. برای مشاوره و رزرو وقت از بهترین دندانپزشکان کودک کشور همین الان از طریق سایت طبیبی نو اقدام کنید.