علت گریه ناگهانی کودک دو ساله در خواب چیست؟ (۶ روش حل مشکل)

گریه‌ها و بیداری‌های شبانه در کودکان دو ساله، اگرچه برای بسیاری از والدین نگران‌کننده و خسته‌کننده است، اما پدیده‌ای نسبتاً رایج به شمار می‌آید. این مشکل می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از هراس شبانه و اضطراب جدایی گرفته تا عوامل جسمی مانند دندان‌درآوردن، بیماری یا مشکلات گوارشی. شناخت دقیق علت این بیداری‌ها، نخستین گام برای یافتن راهکارهای مؤثر و بازگرداندن آرامش به شب‌های کودک و والدین است.

علت‌های رایج گریه شبانه در کودک دوساله

طبق مطالعات انجام شده، رایج‌ترین دلایل بیدار شدن کودک در شب شامل موارد زیر می‌شود:

ترس‌های شبانه و هراس در کودکان دو سال

هراس شبانه در کودکان نوعی اختلال در خواب است که در آن کودک به طور کامل بیدار نمی‌شود. در این اختلال کودک به طور ناگهانی در جای خود می‌نشیند و گریه می‌کند یا جیغ می‌زند. او نسبت به صدای شما بی‌اعتنا است و معمولا پس از بیداری این حالت خود را به یاد نمی‌آورد. گریه شبانه به دلیل هراس بین چند دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد و دلیل اصلی بروز آن همچنان ناشناس است.

خوابیدن به تنهایی و نیاز به اطمینان والدین

از دیگر دلایل گریه شبانه کودک ۲ ساله باید به ترس از تنها خوابیدن به دلیل اضطراب جدایی از والدین، ترس از تاریکی و عدم آشنایی به محیط اشاره کرد. برای جلوگیری از نگرانی‌های شبانه کودک باید یک روال ثابت برای خواب کودک تنظیم کرد و او را به تنها خوابیدن عادت داد. استفاده چراغ خواب و برطرف کردن نیازهای عاطفی کودک می‌تواند سبب تسهیل این روند شود.

عوامل فیزیکی موثر

عوامل فیزیولوژیکی مثل دندان درآوردن یا رشد فیزیکی رایج‌ترین علت گریه شبانه کودک دوساله هستند. از سوی دیگر ممکن است ابتلا به بیماری‌های مختلف با ایجاد درد برای کودک، سیکل خوابیدن او را به هم بریزد. بر اساس پژوهش انجام شده در healthline:

شروع ناگهانی جیغ زدن در زمان خواب می‌تواند به دلیل بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی یا عفونت گوش باشد.

اگر کودک نوپای شما احساس خوبی نداشته باشد، ممکن است نخواهد تنها بماند. همچنین، ممکن است به دلیل ناراحتی ناشی از دندان درآوردن، گرفتگی بینی، تب یا سایر مشکلات، بی‌قرار باشد. (حتی ما بزرگسالان هم وقتی حال خوبی نداریم و در خوابیدن مشکل داریم، کمی بدخلق‌تر از حد معمول می‌شویم!)

اگر کودک شما با بیماری های عفونی مثل عفونت ریه همراه است حتما مصرف شربت برای عفونت ریه کودک می تواند خواب شب را به او برگرداند.

دلایل فیزیولوژیکی و روانی بیداری و گریه شبانه کودک دوساله

مهم‌ترین علت گریه شبانه کودک دوساله مربوط به روند فیزیولوژیکی و تغییرات روانی ذهن او می‌شود. در این سنین رشد عضلات، استخوان‌ها یا درآمدن دندان می‌تواند سبب درد و بی‌خوابی کودک شوند. نیاز به تغذیه شبانه از دیگر دلایل بیدار شدن کودک در میان شب است و می تواند درمان خانگی کم خوابی نوزاد باشد.

تغییرات مهم در روان کودک سبب ایجاد اضطراب جدایی از والدین و نیاز به دریافت توجه می‌شود. این مسئله می‌تواند سبب شب بیدار شدن و آشفتگی کودک در شب بشود. تغییر محیط خواب عامل دیگری برای گریه شبانه کودک محسوب می‌شود.

رگرسیون خواب دو سالگی (۲-Year Sleep Regression)

در حوالی دو سالگی، بسیاری از کودکان دچار یک دوره‌ی اختلال خواب می‌شوند که به آن «رگرسیون خواب» یا برآمدگی خواب می‌گویند. در این مرحله، کودک ممکن است نسبت به خوابیدن مقاومت نشان دهد، شب‌ها چندین بار بیدار شود یا حتی چرت‌های روزانه‌اش کمتر شود. علت این تغییرات معمولاً رشد مغزی سریع، یادگیری مهارت‌های جدید (مانند حرف زدن یا راه رفتن بیشتر) و حتی حس استقلال‌طلبی بیشتر کودک است. این دوره موقتی است، اما می‌تواند برای والدین بسیار چالش‌برانگیز باشد. بهترین راه‌حل، حفظ آرامش، پیروی از یک برنامه خواب منظم و صبوری در برابر این تغییر است تا کودک دوباره به الگوی خواب قبلی خود برگردد.
منبع: Taking Cara Babies

مشکلات گوارشی و یبوست

مشکلات گوارشی مانند نفخ، دل‌درد یا یبوست نیز می‌توانند باعث شوند کودک دو ساله شب‌ها از خواب بیدار شود و گریه کند. دستگاه گوارش کودکان هنوز حساس است و گاهی خوردن موادغذایی جدید یا کم‌تحرکی باعث یبوست می‌شود. حتی ممکن است کودک هنوز نتواند درد یا ناراحتی خود را به درستی بیان کند و تنها با گریه واکنش نشان دهد. اگر متوجه شدید کودک در طول روز هم دچار درد شکم، بی‌قراری یا دفعات کم دفع شده، حتماً به این موضوع توجه کنید و در صورت تداوم، با پزشک مشورت کنید.
منبع: Happiest Baby

هراس‌های شبانه (Night Terrors)

هراس‌های شبانه یکی از اختلالات شایع خواب در کودکان خردسال است که بیشتر بین سنین ۲ تا ۶ سال رخ می‌دهد. در این حالت، کودک معمولاً یک تا سه ساعت پس از به خواب رفتن، ناگهان با گریه شدید، فریاد یا حتی حرکات ناگهانی از خواب می‌پرد، اما معمولاً کاملاً بیدار نیست و ارتباط برقرار نمی‌کند. این اپیزودها معمولاً چند دقیقه تا نیم ساعت طول می‌کشد و کودک صبح روز بعد هیچ خاطره‌ای از آن ندارد. هراس شبانه معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند برای والدین بسیار نگران‌کننده باشد. ایجاد محیط خواب آرام و امن، رعایت ساعات منظم خواب و پرهیز از هیجان زیاد پیش از خواب به کاهش بروز این مشکل کمک می‌کند.

مراحل خواب و تاثیر آن در گریه شبانه کودک دوساله

در طی مراحل مختلف خواب، مثل مراحل قبل از REM هورمون‌های رشد در بدن کودک ترشح شده و به بازیافتن انرژی وی کمک می‌کنند. در مرحله REM حرکات سریع چشم کودک اتفاق می‌افتد و مغز برای پردازش اطلاعات و یادگیری آماده می‌شود. معمولا بیداری و بی‌قراری کودک در مراحل غیر REM به دلیل اضطراب، احساس ناامنی و عدم آشنایی با محیط رخ می‌دهد.

آبا بیداری‌ها و گریه‌های شبانه بر رشد کودک تاثیر می‌گذارند؟

خواب کافی از مهم‌ترین فاکتورهای موثر در رشد جسمی و روانی کودک است. خواب فرصتی را برای مغز کودک فراهم می‌کند که بتواند اطلاعات دریافتی از محیط در طول زمان بیداری را پردازش کند. در این زمان سلول‌هایی که نقش یادگیری را بر عهده دارند، فعالیت شدید خود را آغاز می‌کنند. از سوی دیگر در این بازه است که فشار بر روی صفحات رشد استخوان‌ها افزایش یافته و قد کودک بلندتر می‌شود.

اختلال خواب و وجود بی‌قراری در خواب شبانه کودک، سبب اختلال در روند کار ارگان‌های بدن می‌شود. آثار روانی این اختلالات به وضوح قابل مشاهده هستند. در این شرایط یادگیری و تمرکز کودک به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند و میزان اضطراب و بی‌قراری او، حتی در طی روز نیز بیشتر می‌شود.

چگونه با گریه شبانه کودک دوساله برخورد کنیم؟

حالا از اهمیت خواب مفید در روند رشد کودک مطلع هستید و دلایل مشکلات خواب کودک دوساله را می‌دانید. با توجه به مشکلاتی که در جریان کمبود خواب برای کودک رخ می‌دهد، باید راهکارهای مختلفی زیر را برای حل این مشکل به کار بگیرید.

راهکارهای عملی برای کاهش گریه شبانه کودک دو ساله

اگر فرزند دو ساله‌تان شب‌ها بیدار می‌شود و گریه می‌کند، مهم است بدانید که این رفتار در بسیاری از کودکان طبیعی است و معمولاً قابل مدیریت است. با رعایت برخی نکات تخصصی و ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی و روتین شبانه، می‌توانید به خواب بهتر کودک کمک کنید:

۱. برنامه منظم و روتین خواب برقرار کنید

داشتن یک روتین مشخص قبل از خواب، باعث احساس امنیت و آرامش در کودک می‌شود و بدن او را برای خواب آماده می‌کند. این روتین می‌تواند شامل حمام کوتاه، مطالعه کتاب داستان، پخش موزیک ملایم یا لالایی، و خاموش کردن تدریجی چراغ‌ها باشد. سعی کنید هر شب در یک ساعت ثابت کودک را به رختخواب ببرید، حتی در تعطیلات آخر هفته.

۲. محیط خواب آرام و مناسب ایجاد کنید

فضای اتاق خواب کودک باید تا حد امکان ساکت، تاریک و راحت باشد. استفاده از دستگاه نویز سفید (white noise) می‌تواند صداهای مزاحم محیط را کاهش دهد و به آرامش کودک کمک کند. دمای اتاق را متعادل نگه دارید و از پتو و لباس مناسب استفاده کنید. اگر کودک شما در حال دندان‌درآوردن است یا بینی‌اش گرفته، می‌توانید با مشورت پزشک از راهکارهای کمکی مثل بخور سرد یا ماساژ لثه استفاده کنید.

۳. پاسخ‌دهی مناسب و آرام به بیداری‌های شبانه

اگر کودک شما شب‌ها بیدار شد و گریه کرد، ابتدا کمی صبر کنید تا شاید خودش دوباره به خواب برود. در صورت ادامه گریه، بدون روشن کردن زیاد چراغ یا حرف زدن طولانی، آرام به او سر بزنید و اطمینان دهید که کنارش هستید. سعی کنید از抱‌کردن یا بردن کودک به تخت والدین اجتناب کنید تا یاد بگیرد خودش دوباره بخوابد.

۴. زمان ارتباط کیفیت‌دار با کودک در طول روز

یکی از دلایل شایع بیداری‌های شبانه، اضطراب جدایی است. اگر کودک در طول روز احساس امنیت عاطفی و توجه کافی را دریافت کند، شب‌ها آرام‌تر خواهد بود. برایش وقت بگذارید، با او بازی کنید و با مهربانی و توجه به نیازهای عاطفی‌اش پاسخ دهید.

۵. مدیریت مشکلات ویژه مثل هراس شبانه

اگر کودک شما دچار هراس شبانه شد، هرگز سعی نکنید او را به‌زور بیدار کنید. کافی است در کنارش بمانید، او را آرام کنید و مطمئن شوید آسیبی نمی‌بیند. پس از چند دقیقه معمولاً کودک دوباره به خواب می‌رود و صبح چیزی به یاد نمی‌آورد. بهتر است درباره این اپیزودها با پزشک مشورت کنید، اما معمولاً هراس شبانه نیاز به درمان خاصی ندارد.

۶. در صورت وجود علائم غیرعادی، با پزشک مشورت کنید

اگر همراه با گریه‌های شبانه علائم دیگری مثل تب، درد شدید، اختلال در تنفس، کاهش وزن یا ضعف شدید مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر کودک شما به طور مکرر و چندین بار در طی شب از خواب بیدار می‌شود، باید برای بهبود وی تصمیمات جدی‌تری بگیرید. معمولا این کودکان در طی روز دچار خواب‌آلودگی هستند و تمرکز کافی برای بازی کردن یا پردازش اطلاعات را ندارند.
نکته دیگری که باید در هنگام بی‌قراری شبانه کودک جدی گرفته شود، مشکلات تنفسی جدی مثل آپنه خواب یا توقف مکرر تنفس است.

نتیجه‌گیری

خواب شبانه تاثیر مهمی بر روند رشد کودک و افزایش قدرت تمرکز و یادگیری وی دارد. بی‌قراری و گریه شبانه در کودکان دوساله امری ناشایع نیست. با این حال باید برای بهبود کیفیت خواب کودک و حفظ سلامت روانی و جسمی او، علت گریه شبانه کودک دوساله را ریشه‌یابی کنید.

سوالات متداول در مورد بهبود خواب کودک دوساله