نشانه‌ های جوش خوردن استخوان چیست؟ راهنمای کامل بهبودی شکستگی

مهم‌ترین نشانه‌ های جوش خوردن استخوان شامل کاهش درد و تورم و بهبود دامنه حرکتی عضو آسیب دیده می‌باشند. در هفته‌های اول درد کاهش پیدا کرده و تورم از بین می‌رود. سپس عملکرد اندام صدمه دیده باز می‌گردد و نیاز بیمار به مصرف قرص‌های مسکن کم می‌شود. در این مرحله فرد می‌تواند کارهای سبکی مانند ایستادن کوتاه مدت و چرخاندن مچ دست و پای آسیب دیده را انجام دهد. برای اطمینان از روند بهبود استخوان شکسته علاوه بر معاینه و مراجعه منظم به پزشک تصاویر رادیوگرافی نیز انجام می‌گیرد. همچنین پزشک بسته به وضعیت و شرایط بدنی بیمار مصرف برخی از مکمل‌ها نظیر کلسیم و ویتامین D را تجویز خواهد کرد. فیزیوتراپی و تمرینات تخصصی با نظارت پزشک هم روی تسریع روند درمان شکستگی موثر می‌باشد. برای اطمینان از ترمیم استخوان شکسته و پیشگیری از عوارض و خطرات احتمالی مراجعات منظم به پزشک ضروری است.

علائم واضح و قابل مشاهده جوش خوردن استخوان

بعد از رخ دادن شکستگی، در هفته‌های اول روند جوش خوردن استخوان شروع می‌شود. این بهبود از طریق چند نشانه اصلی مانند کاهش درد و تورم و بازگشت نسبی عملکرد اندام قابل مشاهده است. نشانه های جوش خوردن استخوان به بیمار و پزشک اطمینان می‌دهند که مسیر درمان به درستی در حال انجام است.

کاهش تدریجی درد و تورم

از اولین علائم بهبودی شکستگی، کاهش درد و تورم در عضو آسیب دیده می‌باشد. در هفته‌های اول بعد از شکستگی بیماران اغلب درد شدیدی را تجربه می‌کنند. این درد به دلیل تحریک عصب‌ها و پاسخ التهابی به بدن به آن ایجاد می‌گردد. اما با شروع فرآیند ترمیم التهاب فروکش کرده و در نتیجه آن شاهد:

• کاهش احساس درد به ویژه در وضعیت استراحت
• کاهش تورم و حساسیت موضع به لمس
• کمتر شدن نیاز به مسکن برای تحمل درد ناشی از شکستگی

هستیم. البته توجه داشته باشید که درد مختصر به خصوص در زمان انجام فعالیت با عضو درگیر تا حد زیادی طبیعی است. اما به مرور با جوش خوردن استخوان درد دیگر شدت اولیه را ندارد. د در جدول زیر زمان حدودی جوش خوردن استخوان‌های مختلف را آورده‌ایم:

بازگشت نسبی عملکرد اندام

دومین نشانه جوش خوردن استخوان و ترمیم آن، بازگشت تدریجی عملکرد اندام آسیب دیده است. در مراحل ابتدایی شکستگی بیمار قادر به استفاده از عضو شکسته نمی‌باشد. اما به مرور و با ترمیم استخوان عملکرد اندام نیز بهبود خواهد یافت. در نتیجه امکان انجام برخی از فعالیت‌های روزانه سبک میسر می‌گردد. فعالیت‌هایی مانند:

• گرفتن اجسام
• راه رفتن
• بالا بردن دست آسیب دیده

از نشانه‌ های جوش خوردن استخوان به شمار می‌روند. بیمار در این مرحله احساس می‌کند کنترل بیشتری روی اندام خود دارد. تمرینات منظم و فیزیوتراپی تحت نظارت پزشک یکی از مهم‌ترین اقدامات در این مرحله از روند بهبود می‌باشد.

تشکیل کالوس در رادیوگرافی

یکی از مهم‌ترین شاخص‌های علمی برای تایید بهبود استخوان شکسته تشکیل کالوس (Callus) است. این شاخص معرف توده استخوانی موقتی در اطراف ناحیه شکستگی می‌باشد. در واقع کالوس مانند پلی بین دو سر شکسته استخوان عمل می‌کند. تصاویر رادیوگرافی بعد از شکستگی چند ویژگی دارند:

• مشاهده واضح خط شکستگی استخوان
• ایجاد سایه‌ای سفید و نامنظم در اطراف محل شکستگی طی چند هفته
• مشاهده ساختار استخوانی مستحکم بعد از گذشت ۶ الی ۱۲ هفته

این تصاویر درک بهتری از وضعیت بهبود استخوان طی چند هفته ایجاد می‌کنند.

توانایی وزن گذاری یا حرکت جزئی بدون درد

در مراحل نهایی ترمیم استخوان، توانایی وزن گذاری یا انجام حرکت‌های سبک ایجاد می‌گردد. این مرحله به خصوص برای شکستگی‌های اندام تحتانی نظیر ران، ساق پا و مچ پا حائز اهمیت است. در این مرحله از بهبود بیمار می‌تواند وزن خود را بدون درد یا با درد خفیف روی عضو آسیب دیده بیندازد. بسته به محل شکستگی اقداماتی مانند:

• ایستادن روی پا برای مدت کوتاه
• برداشتن چند قدم بدون کمک دیگران
• امان بلند کردن دست
• چرخاندن مچ دست یا پا

از نشانه‌ های جوش خوردن استخوان هستند. توجه داشته باشید که وزن گذاری نباید زود هنگام و بدون نظر پزشک باشد. زیرا در این وضعیت امکان شکستگی دوباره استخوان آسیب دیده زیاد است.

روند بهبود استخوان ترکیبی از شاخص‌های بالینی، تجربی و تصویربرداری محسوب می‌شود. با شناخت این نشانه‌ها اطمینان خاطر در فرد ایجاد شده و از مراجعه‌های بی‌مورد به مراکز درمانی جلوگیری خواهد شد. البته درمان شکستگی استخوان الزاما باید تحت نظارت پزشک متخصص انجام گیرد.

مراحل ترمیم استخوان از دید علمی

بازسازی استخوان و ترمیم آن یک فرآیند پیچیده و چند مرحله‌ای است که نیاز به زمان دارد. بدن انسان به کمک مکانیسم‌های التهابی، سلولی و بازسازی کننده در چند مرحله و کاملا خودکار استخوان شکسته را ترمیم می‌کند. آشنایی با این مراحل برای درک بهتر زمان بهبودی و برنامه‌ریزی اصولی ضروری می‌باشد.

فاز التهاب

نخستین مرحله از درمان شکستگی استخوان فاز التهاب شکستگی نام دارد که بین ۳ الی ۷ روز زمان می‌برد.عروق خونی در محل آسیب دیدگی و شکستگی استخوان دچار خونریزی می‌شوند. در نتیجه بدن با ایجاد هماتوم (لخته خونی) در محل آسیب خونریزی را متوقف خواهد کرد. هماتوم از پلاکت‌ها و فاکتورهای رشد تشکیل شده و سلول‌های التهابی را جذب می‌کند. با پاکسازی بافت‌های مرده و ترشح سیگنال‌های شیمیایی شرایط بازسازی استخوان فراهم می‌گردد. توجه داشته باشید که التهاب کنترل شده بخش حیاتی و مهمی از ترمیم استخوان است. چرا که زمینه‌ساز ورود سلول‌های مرده بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان به محل آسیب می‌شود.

تشکیل کالوس نرم و سخت

بعد از اینکه التهاب به پایان رسید بدن وارد مرحله تشکیل کالوس می‌گردد. نشانه‌ های جوش خوردن استخوان از این مرحله تا حدی مشهود خواهند بود. مراحل تشکیل کالوس عبارتند از:

• تشکیل کالوس نرم: سلول‌های بنیادی به کندروسیت و استئوبلاست تبدیل می‌شوند. کندروسیت‌ها شروع به تولید ماتریکس غضروفی کرده و کالوس نرم (غضروف) تشکیل می‌گردد. این ساختار نرم درست مانند داربست عمل کرده و دو سر استخوان‌های شکسته را به یکدیگر متصل می‌کند.
• تشکیل کالوس سخت: به مرور کالوس نرم جای خود را به کالوس سخت داده و بافت اولیه استخوان تشکیل می‌شود. استخوان تازه نامنظم با ساختاری ضعیف است. با این همه در تثبیت شکستگی نقش حیاتی ایفا می‌کند. عروق جدید (آنژیوژنز) به محل شکستگی نفوذ کرده تا مواد مغذی و اکسیژن را تامین کنند.

بازسازی استخوان (Bone Remodeling)

مرحله نهایی از بازسازی استخوان ممکن است ماه‌ها به طول انجامد. در این فاز:

• استخوان‌های اولیه و نامنظم توسط استئوکلاست‌ها جذب شده و سپس با استخوان لاملار جایگزین می‌گردد.
• استخوان‌های جایگزین شده دارای نظم ساختاری بوده و استحکام مکانیکی بالایی دارند.
• تا حد زیادی شکل طبیعی استخوان به حالت اولیه خود باز می‌گردد. کانال‌های هاورس و تراوکانول‌های مغزی بازسازی خواهند شد.

طول مدت این مرحله به عوامل متعددی نظیر:

• سن بیمار
• تغذیه
• جریان خون
• بیماری‌های مزمن
• مصرف داروها
• سطح تحریک

بستگی دارد.

سایت very well health می‌نویسد:

“اگر هفته‌ها یا ماه‌ها پس از بهبود شکستگی و توانبخشی بافت‌های نرم، درد مداوم دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. آنها می‌توانند به شما در یافتن راه‌های مؤثر برای درمان مشکل زمینه‌ای و مدیریت درد کمک کنند.”

عوامل موثر در تسریع یا تاخیر روند جوش خوردن

گاهی با گذشت چند هفته نشانه‌ های جوش خوردن استخوان مشاهده نمی‌شود. عوامل مختلفی می‌توانند این روند به تاخیر بیندازند. بنابراین شناخت عوامل موثر در تاخیر یا تسریع ترمیم استخوان برای درمان شکستگی مهم است.

تغذیه و مکمل‌های موثر

تغذیه مناسب از پایه‌های اصلی در بازسازی بافت استخوان می‌باشد. بدن برای ترمیم استخوان به مواد مغذی مختلفی نیاز دارد که عبارتند از:

• کلسیم: این ماده عنصر کلیدی در تشکیل استخوان جدید است. برای دریافت کلسیم از منابع غذایی با شیر، ماست و سبزیجات برگ سبز مصرف کرد.
• ویتامین d: اگر بدن با کمبود ویتامین d مواجه باشد کلسیم در روده جذب نمی‌شود. نور خورشید و مکمل ویتامین d مهم‌ترینمنبع‌های دریافت آن هستند.
• پروتئین: بخش مهمی از ماتریکس استخوانی را پروتئین‌ها می‌سازند. تخم مرغ، گوشت سفید و ماهی از مهم‌ترین منابع دریافت پروتئین محسوب می‌شوند.

بنابراین روند بهبود و ترمیم استخوان در بیماری که با کمبودهای تغذیه‌ای مواجه باشد کند خواهد بود و پیشنهاد می‌شود از دستور ساخت معجون جوش خوردن استخوان و رژیم غذایی اصولی باخبر شوید.

سن، بیماری‌های زمینه‌ای، دیابت، کم خونی

ویژگی‌های فردی و وضعیت سلامت فرد نیز در مدت زمان ترمیم استخوان و کیفیت استخوان جدید نقش دارد.از جمله این عوامل مهم در ترمیم استخوان شکسته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سن: در سالمندان جوش خوردن استخوان کندتر اتفاق می افتد.
• کم خونی: کمبود هموگلوبین روند اکسیژن رسانی به بافت آسیب دیده را مختل می‌کند.
• بیماری‌های خود ایمنی: این بیماری‌ها عملکرد سلول‌های استخوان ساز را مهار می‌کنند.
• دیابت: قند خون بالا و کنترل نشده در جریان خون اختلال ایجاد کرده و ترمیم استخوان را کند می‌کند.

در صورت وجود هر یک از این عوامل نشانه‌ های جوش خوردن استخوان دیرتر از بازه‌ی زمانی معمول مشاهده می‌گردد.

سبک زندگی (سیگار، تحرک، فیزیوتراپی)

عوامل رفتاری و سبک زندگی می‌تواند موجب تسریع یا کند شدن ترمیم استخوانی گردد. سیگار کشیدن و نیکوتین از عوامل کاهش دهنده اکسیژن رسانی به بافت آسیب دیده هستند. در نتیجه استخوان افراد سیگاری دیرتر جوش می‌خورد. داشتن تحرک و تمرینات مناسب با نظر پزشک مفید هستند. به خصوص تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند موجب افزایش گردش خون و حفظ عملکرد ناحیه آسیب دیده گردد. مطالعات نشان داده‌اند کسانی که بعد از شکستگی استخوان فیزیوتراپی انجام می‌دهند زودتر از افراد بی‌تحرک بهبود می‌یابند.

چه زمانی باید نگران عدم جوش خوردن استخوان باشیم؟

ترمیم استخوان و بهبود شکستگی برای همه یکسان نیست. این بازه‌ی زمانی معمولا بین ۶ الی ۱۲ هفته به طول می‌انجامد. عواملی متعددی می‌توانند تا حدی این دوره را طولانی‌تر کنند. اما چه زمانی باید نگران دیر جوش خوردن استخوان شکسته شد؟! نشانه‌های وجود دارد که به ما برای تاخیر در بهبود استخوان شکسته هشدار می‌دهند. با مشاهده این نشانه‌ها باید فورا به پزشک متخصص و معالج مراجعه نمود.

درد مداوم پس از هفته‌ها

وجود درد بعد از شکستگی استخوان تا حد زیادی طبیعی است. اما شدت درد باید به مرور و با ترمیم استخوان کم شود. اگر بعد از گذشت چند هفته همچنان احساس درد شدید یا مداوم دارید به پزشک متخصص ارتوپد تهران یا سایر شهرها مراجعه نمایید. همچنین بعد از گذشت این بازه‌ی زمان نباید نسبت به لمس محل آسیب حساسیت وجود داشته باشد. حساس بودن به لمس بعد از چند هفته نیز هشدار مهمی تلقی می‌گردد.

عدم بهبود در تصویربرداری

اگر پس از چند هفته نشانه‌ های جوش خوردن استخوان به ویژه در تصویر رادیولوژی مشاهده نشود نگران کننده است. بنابراین تشکیل نشدن کالوس بعد از چند هفته در محل شکستگی می‌تواند احتمال عدم جوش خوردن استخوان را مطرح کند. این مورد نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر و تخصصی‌تر از طریق سی تی اسکن دارد.

نشانه‌های نچسبیدن استخوان (Nununion)

اصطلاح پزشکی نچسبیدن استخوان وقتی استفاده می‌شود که دو سر استخوان شکسته به هم متصل نشود. علائم هشدار دهنده‌ای که نشان از نچسبیدن استخوان دارند عبارتند از:

• درد مزمن و  بعد از چندین هفته
• عدم توانایی در استفاده از اندام آسیب دیده به خصوص در حرکات ساده
• تورم پایدار و ایجاد التهاب‌های موضعی

در برخی موارد بیمار صدای تق‌تق  یا جابه‌جایی استخوان را نیز حس می‌کند.

روش‌های بررسی و اطمینان از جوش خوردن شکستگی

برای پیشگیری از عوارض بعد از شکستگی استخوان باید نسبت به روند طبیعی بهبود مطمئن شد. توجه به نشانه‌ های جوش خوردن استخوان در کنار شیوه‌های بالینی و تصویربرداری مفید هستند.

معاینه فیزیکی توسط پزشک

اولین مرحله معاینه فیزیکی دقیق توسط پزشک معالج است. پزشک از طریق لمس محل آسیب دیده می‌تواند وضعیت کلی شکیتگی را ارزیابی نماید. نشانه‌هایی مانند:

• کاهش درد و تورم
• کم شدن حساسیت عضو آسیب دیده نسبت به لمس شدن
• بهبود عملکرد
• از بین رفتن تورم

به معنای جوش خوردن استخوان هستند.

رادیوگرافی و ام آر آی

تصویربرداری پزشکی نقش محوری و مهمی در تایید بهبود استخوان شکسته دارد. ارزیابی کالوس و محو شدن خط شکستگی توسط رادیوگرافی (X-ray) بسیار مرسوم است. البته در موارد پیچیده پزشکان تصویربرداری با MRI را پیشنهاد می‌دهند.

تست‌های عملکرد اندام آسیب دیده

بررسی توان حرکتی، قدرت عضله، هماهنگی و تحمل وزن از جمله تست‌های عملکردی هستند. بهبود در این تست‌ها به معنای بازگشت تدریجی عملکرد اندام و جوش خوردن استخوان است.

توجه داشته باشید که این روش‌های بررسی به عنوان مکمل یکدیگر عمل کرده و تلفیقی از آن‌ها برای تشخیص ضروری است. هر یک از این ارزیابی‌ها باید با نظر پزشک و تحت نظارت او انجام شود.

نکات کلیدی برای کمک به ترمیم سریع‌تر و بهتر استخوان

برای اینکه شکستگی استخوان در کوتاه‌ترین بازه‌ی زمانی بهبود یابد باید به چندین مورد را در نظر گرفت. این موارد و نکات مهم کمک می‌کنند نشانه‌ های جوش خوردن استخوان سریع‌تر ظاهر شوند.

رعایت استراحت و بی حرکتی

در هفته‌های اول بعد از شکستگی بهتر است به اندازه کافی استراحت کنید. بی‌ حرکت نگه داشتن عضو آسیب دیده نیز اهمیت دارد. برای این منظور از گچ و آتل یا تثبیت کننده‌های دیگر کمک می‌گیرند.

ادامه فیزیوتراپی به موقع

فیزیوتراپی تخصصی به بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات در اطراف ناحیه صدمه دیده کمک خواهد کرد.

مصرف دارو و مکمل مطابق تجویز

مکمل‌هایی مانند کلسیم و ویتامین D در برخی موارد زینک و منیزیوم باید منظم مصرف شوند. البته از مصرف مکمل‌ها به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک خودداری نمایید و حتما برای تعیین بهترین دارو برای جوش خوردن استخوان به ایشان مراجعه کنید.

پیگیری منظم با پزشک ارتوپد

ویزیت‌های دوره‌ای با پزشک ارتوپد و بررسی روند بهبودی اهمیت زیادی دارد. علائم غیرعادی و هشدارهای جوش نخوردن استخوان در این معاینات به سرعت تشخیص داده می‌شود.

جمع‌بندی نهایی

مراقبت از استخوان شکسته در تسریع بهبود عضو آسیب دیده اهمیت زیادی دارد. نشانه‌ های جوش خوردن استخوان اعم از کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی بعد از چند هفته قابل مشاهده هستند. با بررسی و معاینه پزشک و در تصاویر رادیوگرافی روند ترمیم استخوان به خوبی قابل مشاهده است. گاهی پزشکان برای تسریع استخوان سازی و بهبود مکمل‌هایی مانند کلسیم و ویتامین D تجویز می‌کنند. بیمار باید بر اساس دستور پزشک و تا پایان دوره‌ این مکمل‌ها را مصرف نماید. برای پیشگیری از عوارض شکستگی باید مشکلات احتمالی به سرعت شناسایی و رفع گردد. بنابراین مشاوره پزشکی و پیگیری روند درمان را باید جدی گرفت. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره انلاین و رزرو نوبت از بهترین پزشک ارتوپد شیراز و سایر شهرهای ایران از طریق سایت طبیبی نو اقدام کنید.

سوالات متداول پیرامون نشانه‌ های جوش خوردن استخوان