کاملترین راهنمای مراحل پر کردن دندان با آمالگام
پر کردن دندان‌های پوسیده یکی از اقدامات مهم در حفظ کارایی آن‌ها بعد از ترمیم است. برای این منظور از مواد خاصی در دندانپزشکی استفاده می‌شود که آمالگام یکی از آن‌ها است. کامپوزیت و سرامیک از دیگر مواد پرکننده دندان به شمار می‌روند. رنگ این ماده به دلیل ترکیباتی که دارد تیره بوده و دوام بسیار بالایی دارد. آمالگام به دلیل استحکام و ماندگاری طولانی مدت خود در حوزه دندانپزشکی بسیار مشهور است. همین ویژگی‌ها موجب می‌شوند تا بسیاری از افراد مایل به استفاده از این ماده برای پر کردن دندان خود باشند. بعلاوه هزینه پر کردن دندان با این ماده مقرون به صرفه و مناسب می‌باشد. از آمالگام اغلب برای پر کردن دندان‌های عقبی استفاده می‌شود. حساسیت به دما و وجود مقادیری جیوه در آمالگام را می‌توان از معایب آن به حساب آورد. آشنایی با مراحل پر کردن دندان با آمالگام به اتخاذ تصمیم درست در این مورد کمک زیادی می‌کند.
آمالگام چیست و چرا استفاده می‌شود؟
برای آشنایی بیشتر با این ماده باید از مواد تشکیل دهنده و مزایا و معایب آن مطلع شویم.
۱- – تعریف آمالگام
آمالگام ماده‌ای است که از ترکیب جیوه و پودر فلزات ساخته می‌شود. فلزات به کار رفته در این ماده عبارتند از:
- نقره
- قلع
- مس
- جیوه
ترکیب پودر این فلزات با جیوه مایع ماده‌ای منعطف ایجاد می‌کند که برای پر کردن دندان کاربرد دارد. به دلیل وجود نقره در ترکیب آمالگام رنگ آن تیره و خاکستری یا سیاه است. وقتی که این ماده در حفره دندان قرار بگیرد سفت شده و به دندان استحکام لازم را می‌دهد. فلزات موجود در این ماده پر کننده دندان استحکام و دوام بالایی به همراه می‌آورند. ترمیم دندان با آمالگام موجب پیشگیری از گسترش پوسیدگی دندان می‌شود.
۲- مزایا و معایب آمالگام
مزایایی که برای پر کردن دندان با آمالگام می‌توان برشمرد عبارتند از:
- دوام بالا
- مقرون به صرفه بودن
- استحکام
- مراحل سریع و آسان کار
- تطابق پذیری مناسب
اما در مقابل این مزایای معایبی از قبیل:
- ظاهر نازیبا و غیر طبیعی به دلیل رنگ تیره آمالگام
- وجود جیوه در ترکیب آمالگام
- حساسیت این ماده نسبت به دما
را برای آمالگام به عنوان ماده پرکننده دندان می‌توان برشمرد.
مراحل پر کردن دندان با آمالگام
وقتی سوراخ و حفره‌هایی روی دندان ایجاد شود از مواد پرکننده نظیر آمالگام استفاده می‌شود. روند کلی پر کردن دندان با این ماده مستحکم را در ادامه این بخش شرح داده‌ایم.
۱- آماده سازی دندان
اولین گام برای شروع پر کردن دندان با آماده سازی دندان برای مواد گذاری روی آن است. تعیین دقیق محل پوسیدگی و شدت و گسترش پوسیدگی دندان باید به دقت انجام شود. دندانپزشکان برای این منظور علاوه بر معاینه بیمار از عکس رادیوگرافی نیز استفاده می‌کنند. این ارزیابی نشان می‌دهد چه اندازه به مواد پرکننده و آمالگام برای ترمیم دندان نیاز است. اقدام دیگری که برای آماده سازی دندان انجام می‌گیرد تزریق بی‌جسی موضعی می‌باشد. داروی بی‌حسی کمک می‌کند بیمار در حین برداشتن پوسیدگی و قرار دادن آمالگام روی دندان احساس درد نداشته باشد. درمان پوسیدگی دندان با این ماده نیاز به بستری سازی مناسبی قبل از کار دارد. به همین دلیل باید در کلینیک و مطب‌های مجهز دندانپزشکی و توسط متخصص انجام شود. دندانپزشک به کمک یک کاور اطراف دندان پوسیده را از دیگر دندان‌ها جدا می‌کند. این کار موجب می‌شود به سایر دندان‌ها در حین کار آسیبی وارد نشود.
۲- تخلیه پوسیدگی
بعد از اینکه بی‌حسی عمل کرد دندان پزشک برای تخلیه پوسیدگی دندان اقدام می‌کند. ساختار پوسیده دندان به کمک اپلیکاتورهای مخصوصی با سرعت از دندان خارج می‌شوند. مته و لیزر از روش‌های متداول تخلیه پوسیدگی دندان به شمار می‌روند. اگر به کلینیک‌های مجهز مراجعه کنید اغلب از لیزر به جای مته برای تخلیه پوسیدگی استفاده می‌کنند. لیزر کمک می‌کند تا پوسیدگی به طور کامل تخلیه می‌کند بدو اینکه به بافت سالم آسیبی وارد شود. سرعت بالای تخلیه پوسیدگی دندان با لیزر از مزیت‌های این روش نسبت به شیوه سنتی است. بعد از تخلیه کامل پوسیدگی‌های دندان باید حفره ایجاد شده به خوبی تمیز شود. در واقع باید اطمینان حاصل شود که هیچ ذره‌ای از پوسیدگی دندان در حفره به جا نمانده است. در نهایت نیز فضای داخلی حفره دندان قبل از پرکردن با آمالگام به خوبی تمیز می‌شود.
۳- اعمال آمالگام
یکی از مهم‌ترین مراحل پرکردن دندان با آمالگام ترکیب و اعمال آن می‌باشد. کپسول‌های آماده این ماده را باید در دستگاه‌های مخصوصی قرار داد تا مواد داخلی آن با هم ترکیب شوند. آمالگام ساخته شده باید ظرف ۲ الی ۳ دقیقه در حفره دندان جایگذاری گردد. دندانپزشک باید با مهارت و سرعت هرچه تمام آمالگام را در حفره دندان قرار داده و به آن شکل دهد. تکنیک‌های ویژه‌ای برای پرکردن مناسب دندان به آمالگام وجود دارد. اگر شکل‌دهی و تنظیم مواد در حفره دندان به درستی صورت نگیرد بیمار با مشکلاتی مواجه می‌شود. بالا آمدن سطح دندان و فشار روی بافت سالم دندان از مهم‌ترین این مشکلات به شمار می‌روند.
۴- پولیش و تنظیم نهایی
بعد از اینکه آمالگام به کار رفته در حفره دندان سفت شد باید ارزیابی و بررسی شود. ساختار و آناتومی آمالگام باید طبیعی و بدون تغییر باشد. از این رو اکلوژن دندانی یا همان شیوه قرار گرفتن دندان‌ها روی هم نیز توسط دندانپزشک بررسی و کنترل می‌شود. هر گونه ناهمواری در سطح این ماده پرکننده به کمک پولیش صاف و صیقلی می‌شود تا حس ناراحتی ایجاد نکند. لبه‌های تیز آمالگام برداشته می‌شود و فرورفتگی‌ها و برجستگی‌های غیرطبیعی حذف می‌شوند. این کار در آخرین مراحل پر کردن دندان با آمالگام انجام می‌شود . مواد پرکننده تطابق کامل با حفره دندانی پیدا می‌کنند. در این مرحله هرگونه مشکل و ناراحتی ناشی از پرکردن دندان را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
در هنگام قرار دادن آمالگام دندانی، دندانپزشک ابتدا دندان را مته می کند تا پوسیدگی را از بین ببرد و سپس حفره دندان را برای قرار دادن پرکننده آمالگام شکل می دهد. سپس، در شرایط ایمنی مناسب، دندانپزشک آلیاژ پودری کپسول شده را با جیوه مایع مخلوط می کند تا یک بتونه آمالگام تشکیل دهد.
نکات مراقبتی پس از پر کردن دندان
برای ماندگاری آمالگام روی دندان باید نکات مراقبتی به خصوصی را انجام دهید.
۱- رفتارهای بهداشتی مناسب
رفتارهای بهداشتی بخش مهمی از مراقبت‌های پس از پرکردن دندان با آمالگام را تشکیل می‌دهند. بهتر است تا ۲۴ ساعت اول بعد از پر کردن دندان مواد چسبناک یا سفت خورده نشود. زیرا هنوز آمالگام استفاده شده روی دندان به حد کافی استحکام پیدا نکرده است. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به بهداشت هرچه بیشتر محیط دهان و ماندگاری آمالگام کمک می‌کنند.
۲- رفع حساسیت و مشکلات احتمالی
بعد از ترمیم دندان با آمالگام ممکن است نسبت به مواد غذایی سرد و گرم حساسیت پیدا کنید. این حساسیت به دما به دلیل ترکیبات موجود در آمالگام می‌باشد. بنابراین باید در مورد مصرف مواد غذایی سرد یا گرم کمی محتاطانه رفتار شود. احتمال بروز مشکلات دیگری مانند تورم لثه و طعم فلز در دهان نیز وجود دارد. توصیه می‌شود این موارد را بلافاصله با دندانپزشک خود در میان بگذارید تا برای رفع آن‌ها اقدام کند. همچنین ممکن است در بخش پر شده دندان با آمالگام ترک‌ها و شکستگی‌هایی ایجاد شود. برای رفع این مشکلات در سطح پر شده دندان با آمالگام نیز باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
مقایسه آمالگام با سایر مواد پرکننده
برای انتخاب ماده پرکننده مناسب دندان باید به بررسی درستی بین آن‌ها صورت داد.
۱- آمالگام در برابر کامپوزیت
کامپوزیت یکی دیگر از مواد پرکننده دندان محسوب می‌شوئد که به جای آمالگام می‌توان به کار برد. کامپوزیت ظاهری زیبایی دارد و به همین خاطر بیشتر برای دندان‌های جلویی استفاده می‌شود. اما در مقابل استحکام و دوام آمالگام نسبت به کامپوزیت بیشتر می‌باشد.
۲- مواد پرکننده جایگزین
سرامیک و گلاس آینومر از دیگر مواد جایگزین آمالگام محسوب می‌شوند. سرامیک مقاومت خوبی نسبت به لکه‌ها از خود نشان می‌دهد. اما ساینده بوده و در دراز مدت به بافت سالم دندان آسیب وارد می‌کند. بعلاوه قیمت پر کردن دندان با این مواد جایگزین نسبت به آمالگام بیشتر است.
پاسخ به سوالات رایج درباره پرکردن دندان با آمالگام
۱- آیا جیوه موجود در آمالگام خطرناک است؟
یکی از نگرانی‌های مهم در خصوص استفاده از آمالگام خطرناک بودن آن به دلیل وجود در آن است. جیوه ماده‌ای است که در مقدار بالا می‌تواند برای سلامتی انسان مضر باشد. اما تحقیقات نشان داده که جیوه مورد استفاده در آمالگام بسیار کمتر از مقدار آسیب رسان برای بدن است. بنابراین استفاده از آمالگام برای پرکردن دندان هیچ مخاطره‌ای برای فرد به همراه ندارد.
۲- آیا می‌توان پرکردگی آمالگام را تعویض کرد؟
بسیاری از افراد مایل هستند پرکردگی دندان خود با آمالگام را تعویض کنند. دلیل اصلی این امر نیز رنگ تیره آمالگام است که ظاهر زیبایی ایجاد نمی‌کند. در حالت کلی باید گفت که امکان تعویض پرکردگی آمالگام با سایر مواد وجود دارد. اما شرایط خاصی برای انجام تعویض پرکردگی آمالگام وجود دارد که باید توسط دندانپزشک مشخص شود. اگر پرکردگی آمالگام به عصب دندان نزدیک باشد بهتر است نسبت به تعویض آن با دیگر مواد پرکننده اقدام نکنید. همچنین در کسانی که به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی ریسک پوسیدگی بالایی دارند بهتر است تعویض انجام نشود.
نتیجه‌گیری
بعد از برداشتن بافت پوسیده دندان باید حفره‌های ایجاد شده را با مواد پرکننده مناسبی پوشاند. ترمیم دندان با آمالگام یکی از رایج‌ترین روش‌های پرکردن دندان به شمار می‌رود. مراحل پرکردن دندان با آمالگام شامل تمیز کردن دندان و برداشتن پوسیدگی‌های آن و اعمال آمالگام می‌باشد. تمام این مراحل باید در کلینیک‌های دندانپزشکی و توسط دندانپزشک مجرب انجام گیرد. در انتها نیز سطح ماده پرکننده را صاف و صیقلی می‌کنند. رنگ سیاه آمالگام یکی از نقاط ضعف مهم آن در پرکردن دندان محسوب می‌شود. اما ماندگاری و استحکام بالا و قیمت مناسب از مزایای پر کردن دندان با این ماده می‌باشند. بهتر است برای انتخاب آمالگام یا هر ماده دیگری برای پر کردن دندان با دندانپزشک متخصص مشورت کنید.