بررسی علت‌های درد کف پا و راه حل آن
علت درد کف پا چیست؟
درد کف پا می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. بسیاری از مواردی که باعث ایجاد درد در کف پا می‌شوند شرایط جدی و خطرناکی نیستند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند. اما شرایط جدی‌تری نیز هستند که در صورت بی‌توجهی ممکن است خطرناک باشند. در این بخش از مقاله به بررسی چند دلیل درد کف پا می‌پردازیم.
درد عمومی در انگشتان پا
اولین علت درد کف پا، بیماری انگشت چکشی است. درد عمومی در یک انگشت پا ممکن است به دلیل بیماری انگشت چکشی یا انگشت منقبض (Hammer Toe) باشد. انگشت چکشی یک نوع دفورمیتی و بدشکلی است که انگشت دوم، سوم یا چهارم پا را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. انگشت آسیب‌دیده به سمت پایین خم می‌شود و ظاهر بدشکلی پیدا می‌کند. ممکن است انگشت متورم به نظر برسد یا تغییر رنگ بدهد و فرد قادر به صاف‌کردن آن نباشد. گاهی اوقات، انگشت چکشی چندین انگشت را درگیر می‌کند. انگشت چکشی زمانی رخ می‌دهد که عدم تعادل در عضلات وجود داشته باشد. این وضعیت اغلب ناشی از پوشیدن مکرر کفش‌های نامناسب یا کفش‌های پاشنه‌بلند است. اقداماتی نظیر تمرینات تقویت عضلات و پوشیدن کفش‌های راحت‌تر ممکن است کمک‌کننده باشند. بااین‌حال، اگر انگشت چکشی به‌خودی‌خود برطرف نشود، ممکن است فرد نیاز به جراحی پیدا کند. برای تشخیص این بیماری، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد ضروری است.
درد در مفاصل کف پا
دومین علت درد کف پا آرتروز است. درد در مفاصل – مانند مفصل‌های انگشتان پا، مچ پا یا محل اتصال انگشتان به پا – می‌تواند هشداردهنده آرتروز باشد. آرتروز به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که مفاصل را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. شایع‌ترین نوع آن آرتروز استخوانی (استئوآرتریت) است که در نتیجه ساییدگی غضروف (بافتی که مفصل را پوشش می‌دهد) ایجاد می‌شود. اگرچه برای آرتروز درمانی قطعی وجود ندارد، اما روش‌های مختلفی می‌توانند به بهبود آن کمک کنند. درمان‌های احتمالی شامل داروهای مسکن و ضدالتهاب، فیزیوتراپی، ورزش، داروهای آرتروز، تزریق کورتیزون و گاهی اوقات جراحی برای جایگزینی مفاصل آسیب‌دیده است. آرتروز استخوانی در پا، بیشتر مفصل انگشت شست پا را درگیر می‌کند. برای تشخیص دقیق این بیماری باید حتماً به پزشک متخصص مراجعه کرد.
درد در انگشت شست پا
شرایط بسیاری که روی انگشتان پا تأثیر می‌گذارد، مانند شکستگی استخوان، کشیدگی، رگ‌به‌رگ شدن و آرتروز، می‌توانند باعث درد انگشت شست پا شوند. بااین‌حال، اگر درد فقط محدود به انگشت شست پا باشد و قسمت بالایی انگشت بیشتر درد کند، مشکل ممکن است مربوط به بیماری فرورفتگی ناخن (Ingrowing Toenail) باشد.
فرورفتگی ناخن زمانی اتفاق می‌افتد که لبه جانبی ناخن پا به داخل پوست و گوشت رشد کند. این وضعیت می‌تواند دردناک باشد و ممکن است باعث عفونت یا تورم شود. در برخی موارد، راه‌رفتن روی پای آسیب‌دیده ممکن است باعث تشدید و بدتر شدن درد شود. هنگام بررسی فرورفتگی ناخن، فرد باید به دنبال تورم در یک طرف انگشت پا و همچنین درد هنگام فشاردادن به ناخن باشد.
اگر علت درد کف پا فرورفتگی ناخن باشد، برای درمان آن، فرد باید به پزشک مراجعه کند، زیرا تنها پزشک متخصص و کارآزموده صلاحیت این را دارد که قسمتی از ناخن فرورفته را بردارد یا برای درمان عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز کند. افراد می‌توانند با اجتناب از بریدن بسیار کوتاه ناخن‌های پا یا بریدن آنها به‌صورت مورب، از دچارشدن به فرورفتگی ناخن در آینده جلوگیری کنند.
درد در سینه پا
درد در ناحیه کف پا یا جلوی پا و نزدیک انگشتان پا علل بالقوه زیادی دارد. کشیدگی و رگ‌به‌رگ شدن عضلات، آسیب‌های جزئی ناشی از استفاده بیش از حد و گرفتگی عضلات همگی می‌توانند باعث درد در سینه پا شوند. این درد معمولاً طی چند هفته برطرف می‌شود و ممکن است با ماساژ بهبود یابد. البته ناگفته نماند که چندین بیماری مزمن و جدی نیز می‌توانند باعث درد در سینه پا شوند.
بیماری فرایبرگ
بیماری نادری به نام بیماری فرایبرگ (Freiberg’s disease) یا سیاه‌شدن استخوان‌های کف پا که معمولاً در دوران نوجوانی ظاهر می‌شود، با کاهش جریان خون به پا در اطراف استخوان‌های دوم یا سوم متاتارس نزدیک انگشتان پا شناخته می‌شود. علائم این بیماری شامل تورم، درد و خشکی در جلوی انگشتان پا است. این بیماری معمولاً فقط یک پا را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و علت اصلی ان هنوز کشف نشده است. ابتلا به این بیماری می‌تواند علت درد کف پا باشد. مصرف دارو و فیزیوتراپی می‌تواند درد را کاهش داده و تحرک را بهبود بخشد. در صورت بی‌اثربودن این موارد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. برای تشخیص این بیماری فرد باید حتماً به پزشک متخصص مراجعه کند.
نوروم مورتون
نوروم مورتون (Morton’s neuroma) دردی عصبی ناشی از یک تومور خوش‌خیم است. فرد ممکن است در ناحیه کف پا یا انگشتان پا احساس سوزش کند. گاهی اوقات در انگشتان پا احساس بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن وجود دارد. نورون مورتون سرطانی نیست و فرد هیچ برجستگی یا علائم دیگری از تومور را احساس نخواهد کرد.
تغییر کفش، تزریق کورتیزون، فیزیوتراپی و مصرف داروهای مسکن برای اکثر افراد تسکین‌دهنده و مؤثر است. در صورت عدم موفقیت این موارد، پزشک ممکن است با هدف ترمیم عصب، جراحی را توصیه کند. ضروری است که تشخیص دقیق این بیماری به عهده پزشک متخصص و کارآزموده است.
درد قوس پا
آسیب به عضلات و تاندون‌های پا، پوشیدن کفش‌های تنگ و نامناسب و استفاده بیش از حد ممکن است باعث درد در قوس پا شود. شرایطی که بر پاشنه پا تأثیر می‌گذارند، مانند التهاب کف پا (plantar fasciitis) و تاندونیت، نیز ممکن است باعث درد قوس پا شود.
برای برخی افراد، صافی کف پا باعث درد قوس پا می‌شود. افراد معمولاً زمانی صافی کف پا یا کف پای صاف دارند که تاندون‌هایی ضعیف برای حمایت از کف پا داشته باشند. پزشکان این وضعیت را اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی (posterior tibial tendon dysfunction) می‌نامند. فیزیوتراپی، مصرف دارو، تزریق کورتیزون و در برخی موارد کفی کفش طبی ممکن است به بهبودی کمک کند. تشخیص نهایی این بیماری به عهده پزشک متخصص است.
درد پاشنه پا
بسیاری از شرایط، از جمله آسیب به مچ پا یا مفاصل اطراف آن، می‌توانند باعث ایجاد دردی شوند که به پاشنه پا کشیده می‌شود. التهاب کف پا (plantar fasciitis) و تاندونیت آشیل (achilles tendinitis) از شایع‌ترین این شرایط هستند.
تاندونیت آشیل
اصلی‌ترین علت درد کف پا در صبح تاندونیت آشیل است. تاندونیت آشیل زمانی اتفاق می‌افتد که تاندونی که در پشت ساق پا کشیده می‌شود دچار التهاب می‌شود. این التهاب می‌تواند به دلیل سفتی عضلات ساق پا، واردشدن آسیب به ساق پا، افزایش فعالیت یا وجود خارهای استخوانی ایجاد شود. اکثر افراد متوجه دردی می‌شوند که در صبح شدیدتر است و تورمی که با فعالیت بدتر می‌شود. روش‌های درمانی مختلفی از جمله فیزیوتراپی، تزریق کورتیزون، استراحت و کمپرس یخ، ورزش و مصرف مسکن‌ها می‌توانند به تسکین درد کمک کنند. به‌ندرت، ممکن است فرد به جراحی نیاز داشته باشد. در اکثر موارد، علائم طی ۳ تا ۶ ماه پس از شروع درمان بهبود می‌یابد.
التهاب پلانتار فاسیا
التهاب کف پا، التهاب پلانتار فاسیا (plantar fascia) است. پلانتار فاسیا یک نوار ضخیم از بافت است که از پاشنه پا تا انگشتان پا امتداد می‌یابد. درد این بیماری تیز و تیر کشنده است و اغلب در صبح یا هنگام شروع ورزش بدتر می‌شود.
التهاب کف پا در بین دونده‌ها و افرادی که کفش‌های مناسب نمی‌پوشند و افراد دارای اضافه‌وزن شایع‌تر است. ایستادن به مدت طولانی نیز ممکن است خطر ابتلا به التهاب کف پا را افزایش دهد. اکثر افراد با استراحت، کمپرس یخ و انجام تمرینات کششی، طی چند ماه بهبود می‌یابند. پزشک متخصص ممکن است فیزیوتراپی یا تزریق کورتیزون را نیز توصیه کند. به‌ندرت، ممکن است فرد برای ترمیم پلنتار فاسیا به جراحی نیاز داشته باشد. تشخیص نهایی این بیماری یا هر علت درد کف پا به عهده پزشک است.
درد و تورم عمومی پا
درد و تورم عمومی پا ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکل در جریان خون باشد. آسیب به اعصاب یا رگ‌های خونی در بیماری‌هایی مانند دیابت، ممکن است باعث تورم شود. گاهی اوقات، پاهای افراد به طور موقت در گرما متورم می‌شوند. همچنین ممکن است افراد در دوران بارداری نیز تورم و درد پا را تجربه کند. در چنین شرایطی افراد برای تشخیص علت درد کف پا باید به پزشک متخصص مراجعه و اقدام‌های درمانی موردنیاز را شروع کنند.
درمان‌های احتمالی درد کف پا
پزشک متخصص بر اساس علائم، علت درد کف پا و شدت هر بیماری، روش‌های مختلفی را برای درمان درد کف پا انتخاب خواهد کرد. برخی از درمان‌های احتمالی درد پا عبارت‌اند از:
- پوشیدن کفی طبی
- تزریق استروئید
- مصرف دارو و مسکن برای تسکین درد
- پوشیدن کفش‌های مناسب
- فیزیوتراپی
- برداشتن میخچه، پینه یا زگیل کف پا
- گچ یا آتل برای شکستگی استخوان
- جراحی
درمان‌های خانگی برای درمان درد کف پا
درست است که درمان‌های خانگی در بهبود بسیاری از موارد شایع و کم‌اهمیت درد پا مؤثرند، اما نباید صرفاً به درمان‌های خانگی اکتفا کرد. برای کاهش درد پا در خانه می‌توانید موارد زیر را امتحان کنید:
- کفش‌های مناسب بپوشید. پزشک متخصص می‌تواند در این زمینه کمک کند.
- در صورت امکان پاهای خود را بالا نگه دارید تا جریان خون در آنان بهبود پیدا کند.
- برای کاهش درد یا تورم از کمپرس یخ استفاده کنید.
- از فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند، خودداری کنید.
- مسکن‌های بدون نسخه (OTC) مانند پاراستامول (استامینوفن) یا ایبوپروفن را مصرف کنید.
چه زمانی برای درد کف پا به پزشک مراجعه کنیم؟
تورم و درد پا، مگر اینکه درد بسیار شدید باشد یا فرد در معرض خطر بالای بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی قرار داشته باشد، معمولاً اورژانسی نیست. بااین‌حال، در صورت داشتن هر یک از موارد زیر، فرد باید فوراً به پزشک متخصص ارتوپد و یا اورژانس مراجعه کند:
- تورم و درد در ساق پا
- تورم شدید و ناگهانی
- احساس تنگی نفس
- احساس داغی و حرارت در نواحی مختلفی از پا
- ناتوانی در انداختن وزن بدن روی پا
در شرایطی که دسترسی به پزشک متخصص ارتوپد زمان بر است می‌توان برای انجام معاینات اولیه و تشخیص علت درد کف پا، به پزشک عمومی نیز مراجعه کرد. در چنین شرایطی، پزشک عمومی در صورت نیاز به متخصص ارجاع می‌دهد. درد پا یک مشکل شایع است، اما این به این معنی نیست که مجبورید همیشه با آن زندگی کنید. اگر درد پا با درمان خانگی بهبود نیابد، پس از جراحی بدتر شود یا سابقه خانوادگی آرتروز وجود داشته باشد، بهتر است در مورد آن با پزشک صحبت کنید. در شرایط زیر بهتر است که هرچه سریع‌تر برای درمان درد پا اقدام کنید:
- طول‌کشیدن درد پا بیش از دو هفته
- شروع ناگهانی و شدید درد پا
- شروع درد پا بعد از واردشدن یک آسیب جدی مانند افتادن یا تصادف
- مشاهده علائم عفونت مانند قرمزی و تب
- ابتلا به یک بیماری ثانویه و زمینه‌ای
درمان درد کف پا چقدر طول می‌کشد؟
مدت‌زمان موردنیاز برای درمان درد کف پا به علت آن و شدت علائم بستگی دارد. برای تشخیص دقیق دلیل درد کف پا، پزشک متخصص معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و ممکن است نتایج آزمایش‌های مختلف و تصویربرداری‌های متعددی را نیز درخواست کند و در مورد علائم بیماری سؤالاتی را بپرسد. درصورتی‌که اطلاعات و شواهد کافی از دلیل بیماری وجود داشته باشد، پزشک متخصص، اقدامات ضروری برای بهبودی و مدت‌زمان تقریبی آن را اعلام خواهد کرد.
راه‌های پیشگیری از درد کف پا
حقیقت این است که به طور کامل نمی‌توان از درد پا و گرفتگی کف پا هنگام خواب جلوگیری کرد، اما با رعایت دستورالعمل‌های زیر می‌توانید خطر گرفتار شدن به آن را تا حد زیادی کاهش دهید:
- کفش‌هایی بپوشید که پنجه‌ای پهن داشته باشند و قوس کف پا را به‌خوبی پر کنند.
- همیشه قبل از شروع ورزش یا انجام حرکات ورزشی سنگین، بدن خود را گرم کنید و به‌مرور آماده ورزش سنگین بشوید.
- اگر می‌دوید، کفش‌های کتانی خود را به‌دفعات عوض کنید.
- از ایستادن طولانی‌مدت پرهیز کنید.
- وزنی متناسب با سلامتی خود را حفظ کنید و آن را در محدوده‌ای سالم نگه دارید.
- از پزشک خود بخواهید حرکات کششی و تمریناتی را که در تسکین درد پا و بهبود بیماری مؤثرند، به شما آموزش بدهد.
جمع‌بندی
در این مقاله به این سؤال پاسخ دادیم که درد کف پا نشانه چیست؟ علت درد کف پا در همه افراد یکسان نیست و تشخیص آن کار یک پزشک متخصص و باتجربه است. در کنار آشنایی با دلایل درد پاف روش‌هایی را نیز برای پیشگیری از دچارشدن به این درد ذکر کردیم. درصورتی‌که به دنبال درمان درد کف پا هستید و می‌خواهید از علت آن باخبر شوید، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید و علائم خود را با جزئیات برای او شرح دهید.
سؤالات متداول
علت درد کف پا در صبح چیست؟
اصلی‌ترین علت درد کف پا در صبح تاندونیت آشیل است. التهاب تاندون آشیل می‌تواند به دلیل مواردی مانند سفتی عضلات ساق پا، واردشدن آسیب به ساق پا، فعالیت بیش از حد یا وجود خارهای استخوانی ایجاد شود.
درد کف پای راست نشانه چیست؟
درد در نواحی متخلف کف پا معانی مختلفی دارد. درد عمومی در انگشتان می‌تواند نشانه بیماری انگشت چکشی باشد، درد در انگشت بزرگ می‌تواند نشان‌دهنده ناخن فرورفته در گوشت باشد. درد در سایر نواحی کف پا مانند پاشنه یا سینه پا نیز می‌تواند نشانه بیماری‌های مختلفی مانند تاندونیت، بیماری فرایبرگ، تاندونیت آشیل و… باشد. تشخیص نهایی علت درد کف پا به عهده پزشک متخصص است.