راهنمای کامل محاسبه هفته بارداری و تاریخ زایمان
محاسبه هفته بارداری و تاریخ زایمان هم برای مادران و هم پزشکان و متخصص داخلی اهمیت زیادی دارد. این مشخصه به روند بررسی رشد جنین، تعیین زمان سونوگرافی‌ها و جلوگیری از مشکلات احتمالی کمک می‌کند.
شاید محاسبه سن بارداری و پیش‌بینی تاریخ تولد به روش‌های محاسبه بارداری مانند LMP، سونوگرافی یا آزمایش خون به ظاهر ساده باشند اما دقت جواب به عوامل مختلفی وابسته است.
مادران در طول بارداری تغییرات جسمی و ذهنی متعددی چون بی‌حالی و حالت تهوع در هفته‌های ابتدایی، انرژی بالا در سه ماهه دوم و دردهای لگنی و تنگی نفس را در هفته‌های پایانی تجربه می‌کنند.
محاسبه دقیق تاریخ زایمان بر آمادگی برای این تغییرات و کاهش نگرانی‌های این دوران موثر خواهد بود.
چرا دانستن تاریخ زایمان اهمیت دارد؟
محاسبه سن بارداری و تاریخ زایمان کمک می‌کند تا مراحل بارداری به درستی پیگیری و اقداماتی چون غربالگری در زمان مناسب انجام شود.
آگاهی از تاریخ تولد به موقع نوزاد و تعیین هفته دقیق بارداری، خانواده را برای ورود کودک آماده خواهد کرد و مشکلات بارداری پرخطر را به حداقل می‌رساند.
پیش‌بینی نادرست تاریخ زایمان می‌تواند منجر به زایمان زودرس یا دیررس شود که هر دو برای سلامت مادر و جنین خطرناک خواهد بود. به جدول زیر دقت کنید:
| نوع زایمان | زمان بارداری | خطرات احتمالی |
| زایمان زودرس | پیش از هفته ۳۷ | نارسی ریه، وزن کم، مشکلات تنفسی، بستری در NICU |
| زایمان به‌موقع | هفته ۳۷ تا ۴۱ | کمترین میزان خطر، بهترین شرایط برای نوزاد |
| زایمان دیررس | پس از هفته ۴۲ | کاهش مایع آمنیوتیک، کاهش عملکرد جفت، احتمال سزارین، احتمال مرگ داخل رحمی |
روش‌های محاسبه سن بارداری و تاریخ زایمان
روش‌های محاسبه هفته بارداری و تاریخ زایمان گوناگون است و به کارگیری آن‌ها با تشخیص پزشک انجام خواهد شد، در این خصوص می توانید با متخصص داخلی تهران تماس بگیرید.
در ادامه روش‌های محاسبه تاریخ زایمان بر اساس اولین روز آخرین قاعدگی، سونوگرافی سن بارداری و آزمایش خون را بررسی می‌کنیم:
محاسبه بر اساس اولین روز آخرین قاعدگی (LMP)
بررسی سن دقیق از روز آخرین قاعدگی (Last Menstrual Period – LMP) از ساده‌ترین روش‌های محاسبه زمان زایمان است که تخمک گذاری و لقاح را در روز چهاردهم چرخه قاعدگی در نظر می‌گیرد. فرمول محاسبه حاملگی بر اساس LMP به صورت زیر است:
تاریخ تولد تخمینی= LMP + 280 روز (۴۰ هفته)
در جدول زیر به چند شاخصه مهم که با توجه به سن بارداری ارزیابی می‌شوند را مشاهده می‌کنید:
| دوره | هفته‌ها | اتفاقات مهم |
| سه‌ماهه اول | ۱ تا ۱۲ | لقاح، لانه‌گزینی، شروع ضربان قلب، تهوع و خستگی مادر |
| سه‌ماهه دوم | ۱۳ تا ۲۶ | حرکت جنین، مشخص شدن جنسیت، کاهش علائم اولیه، ظاهر شدن شکم |
| سه‌ماهه سوم | ۲۷ تا ۴۰ | رشد سریع جنین، آمادگی برای زایمان، تعیین روش زایمان در معاینات |
استفاده از سونوگرافی برای محاسبه سن بارداری
سونوگرافی به‌خصوص در سه‌ماهه اول بارداری، دقیق‌ترین روش برای تشخیص زمان بارداری و تاریخ دقیق تولد است. در این روش، طول جنین از فرق سر تا نشیمنگاه (CRL) اندازه‌گیری و با جدول‌های مرجع مقایسه می‌شود.
در پژوهشی در سال ۲۰۲۱، ۷۲٪ از زنان شرکت‌کننده تاریخ زایمان دقیق‌تری را با سونوگرافی نسبت به LMP تجربه کردند، به‌ویژه در مواردی که قاعدگی نامنظم داشتند یا زمان دقیق آن را به خاطر نمی‌آوردند.
۳- محاسبه تاریخ زایمان با آزمایش خون (HCG)
هورمون HCG (گنادوتروپین جفتی انسان) که توسط جفت ترشح می‌شود، یکی از اولین نشانه‌های بارداری است. تست بتا برای تعیین سن بارداری با با بررسی میزان هورمون HCG در بارداری سن دقیق جنین و تاریخ تخمینی زایمان را مشخص می‌کند. با این حال به دلیل تفاوت‌های فردی در ترشح هورمون این آزمایش به تنهایی قابل اطمینان نیست.
سایت American Pregnancy Association می‌نویسد:
“Typically, hCG levels double every 72 hours. These levels peak during the 8th to 11th weeks of pregnancy, then begin to decrease and remain lower for the rest of the pregnancy.”
“به طور معمول، سطح hCG هر ۷۲ ساعت دو برابر می‌شود. این سطح در ۸-۱۱ هفته اول بارداری به اوج خود می‌رسد و سپس کاهش می‌یابد و در بقیه دوران بارداری کم می‌شود.”
چالش‌ها و مشکلات رایج در محاسبه تاریخ زایمان
محاسبه هفته بارداری و سن بارداری و تعیین سن جنین به خصوص در صورت نامنظم بودن چرخه قاعدگی مادر کار چالش‌برانگیزی است.
در این شرایط نمی‌توان صرفا از یک روش مانند محاسبه حاملگی بر اساس روز قاعدگی استفاده کرد. از طرفی تخمک‌گذاری زودهنگام یا دیرهنگام نیز محاسبه سن دقیق جنین را با خطا همراه می‌کند.
در ادامه چند راهکار افزایش دقت محاسبه هفته بارداری و تاریخ زایمان را مشاهده می‌کنید:
- استفاده از اپلیکیشن‌های پیگیری بارداری و چرخه قاعدگی
- مشاوره با متخصص زنان زایمان از ابتدای بارداری و حتی قبل از آن
- انجام سونوگرافی زودهنگام برای تعیین سن دقیق بارداری با توجه به رشد جنین
روش‌های دیگر محاسبه تاریخ زایمان در صورت عدم اطمینان از LMP
مادرانی که پریود نامنظم دارند، در دوران شیردهی هستند یا از قرص‌های جلوگیری استفاده می‌کنند نمی‌توانند به نتیجه محاسبه بارداری به روش LMP اطمینان کنند.
بررسی تاریخ تولد با سونوگرافی در سه ماهه اول را به عنوان یک راه‌حل مکمل معرفی کردیم. در ادامه نیز به چند روش دیگر برای ارزیابی زمان زایمان می‌پردازیم:
- اندازه‌گیری ارتفاع رحم: از هفته ۲۰ به بعد، ارتفاع رحم (به سانتی‌متر) به طور تقریبی با هفته بارداری برابر خواهد بود.
- احساس حرکات جنین: معمولا مادران در هفته ۱۸ تا ۲۲ حرکات جنین در رحم را احساس می‌کنند.
- معاینه واژینال: فوق تخصص داخلی تهران می‌تواند با لمس رحم و ارزیابی رشد آن، مدت بارداری را تخمین بزند.
نتیجه‌گیری و نکات نهایی
محاسبه هفته بارداری و تاریخ زایمان یکی از بخش‌های مهم از مراقبت‌های این دوران به شمار می‌رود که بررسی و حفظ سلامت کودک و مادر را تضمین می‌کند.
در این مطلب به بهترین روش‌های محاسبه تاریخ زایمان از جمله LMP، آزمایش خون، سونوگرافی و… پرداختیم. تمامی این محاسبات باید تحت نظر یک پزشک ماهر انجام شود تا علاوه بر پیش بینی تاریخ زایمان طبیعی، روند رشد جنین نیز پیگیری شود.
برای دریافت نوبت ویزیت با بهترین متخصصان زنان و زایمان، می‌توانید از سامانه نوبت دهی اینترنتی طبیبی نو استفاده کنید. کافیست شهر و منطقه سکونت، تخصص مدنظر، خدمات دلخواه و… را در سایت تعیین کنید تا کامل‌ترین لیست پزشکان منتخب برای شما به نمایش درآید.
با این حال اگر مراجعه حضوری در دوران بارداری برای شما دشوار است، می‌توانید سوالات خود را در مشاوره بارداری آنلاین نیز مطرح نمایید. در طبیبی نو می‌توانید سوالات عمومی خود را بدون پرداخت هزینه از پزشکان فعال مجموعه بپرسید.