آیا احتمال مرگ در آنژیوگرافی مغز وجود دارد؟ چقدر باید نگران بود؟
عوارض بعد از آنژیوگرافی مغز
آنژیوگرافی مغز یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای شناسایی مشکلات عروق خونی مغز و گردن است و اغلب زمانی تجویز می‌شود که روش‌هایی مثل سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی کافی نباشند. این روش اگرچه کم‌تهاجمی و نسبتاً ایمن است، اما مانند هر عمل پزشکی، عوارض و خطراتی نیز دارد. یکی از نگرانی‌های رایج، احتمال مرگ یا آسیب جدی پس از آنژیوگرافی مغز است.
آمارها نشان می‌دهد احتمال بروز عوارض خطرناک، یا حتی احتمال مرگ در آنژیوگرافی مغز، بسیار پایین و معمولاً کمتر از ۱ در ۱۰۰۰ نفر است؛ یعنی در اغلب موارد این روش کاملاً ایمن محسوب می‌شود. با این حال، آگاهی از عوارض احتمالی و رعایت مراقبت‌های قبل و بعد از آنژیوگرافی می‌تواند ریسک را به حداقل برساند و آرامش خاطر بیشتری برای بیماران ایجاد کند.
جدول عوامل موثر بر ریسک مرگ در آنژیوگرافی مغز
| عامل خطر | تاثیر بر ریسک مرگ |
|---|---|
| سن بالا | افزایش ریسک |
| بیماری‌های زمینه‌ای | افزایش ریسک |
| تنگی سه رگ کرونری | افزایش قابل توجه ریسک |
| دیابت یا فشار خون | افزایش نسبی ریسک |
| سلامت عمومی مناسب | کاهش ریسک |
“Cerebral angiography provides high‑resolution, three‑dimensional, pathoanatomical data about the cerebral vasculature and also allows real‑time analysis of blood flow. … Permanent neurological complications are rare, approximately 1%, but become increasingly common in patients aged over 55 years. The main complications are embolic stroke, groin haematoma and contrast‑induced nephropathy.”
آنژیوگرافی مغزی اطلاعات سه‌بعدی با وضوح بالا از ساختار و مسیر رگهای خونی مغز ارائه می‌دهد و تحلیل جریان خون را به صورت زنده ممکن می‌سازد. اگرچه عوارض عصبی دائمی نادرند (حدود ۱٪)، اما با افزایش سن (بالای ۵۵ سال) احتمال آن بیشتر می‌شود. شایع‌ترین مشکلات مرتبط عبارتند از سکته امبولیک، هماتوم ناحیه کشاله ران و آسیب کلیوی ناشی از ماده حاجب.
آنژیوگرافی مغز چیست؟
آنژیوگرافی مغز روشی دقیق برای مشاهده رگهای خونی مغز و گردن با استفاده از اشعه ایکس و تزریق ماده رنگی است. این روش معمولاً زمانی انجام می‌شود که سایر روش‌ها پاسخگو نباشند و نیاز به بررسی دقیق‌تر باشد. آنژیوگرافی توسط جراح متخصص انجام شده و به انتخاب بهترین راه درمان کمک می‌کند.
خطرات و عوارض آنژیوگرافی مغز
برای بررسی میزان احتمال مرگ در آنژیوگرافی مغز باید با عوارض این متد تشخیصی آشنا باشیم. برخی از عوامل ریسک مرگ بر اثر آنژیوگرافی مغز را بیشتر می‌کنند.
احتمال مرگ در آنژیوگرافی مغز و عواملی که بر آن تاثیر دارند
عواملی نظیر وضعیت سلامت بیمار و بیماری‌های پیشین او روی ریسک آنژیوگرافی مغز اثرگذار هستند. فاکتور دیگری که خطرات این عمل تشخیصی را بیشتر می‌کند سن بیمار است. معمولا در سنین بالا ریسک انجام آنژیوگرافی مغز نیز افزایش پیدا می‌کند.
اما تحقیقات علمی از مجله pubmed گفته است که عوارض بعد از آنژیوگرافی مغز بیشتر از سایر متدها نیست. بر اساس آمارها نرخ مرگ بر اثر آنژیوگرافی مغز تنها ۱ در ۱۰۰۰ می‌باشد که رقم بسیار پایینی است. اغلب بیمارانی که بر اثر آنژیوگرافی مغز فوت کرده‌اند دچار تنگی در هر سه رگ کرونری بوده‌اند.
عوارض شایع آنژیوگرافی مغز
برخی از عوارض در آنژِوگرافی مغز بیشتر دیده می‌شوند که عبارتند از:
- خونریزی و آسیب به رگهای مغز: در برخی از موارد کاتتر موجب آسیب دیواره رگ‌ها می‌شود. در نتیجه رگ یا مسدود شده یا پاره می‌شود. در صورت بروز این عارضه باید اقدامات فوری پزشکی برای نجات بیمار انجام گیرد.
- سکته مغزی و آسیب به سیستم عصبی: چنانچه کاتتر موجب جدا شدن پلاک از دیواره رگ شود جریان خون در شریان‌های مغز مشدود می‌گردد. در این شرایط احتمال سکته مغزی در فرد بسیار افزایش پیدا می‌کند. احتمال مرگ در آنژیوگرافی مغز در صورت سکته مغزی بیمار وجود دارد.
عوارض نادر اما خطرناک آنژیوگرافی مغز
برخی دیگر از عوارض آنژیوگرافی مغز چندان رایج نبوده و به ندرت مشاهده می‌شوند. با این همه نمی‌توان از احتمال بروز این عوارض نادر در آنژیوگرافی مغز رد شد. از جمله اصلی‌ترین عوارض نادر آنژیوگرافی مغز می‌توان به:
- حساسیت به مواد کنتراست و واکنش آلرژیک
- آسیب به کلیه‌ها و مشکلات پزشکی بعد از آنژیوگرافی
اشاره کرد.
عوارض شایع آنژیوگرافی مغز و اقدامات فوری
| عارضه شایع | باید انجام دهید | نباید انجام دهید |
|---|---|---|
| خونریزی در محل ورود کاتتر | محل را فشار دهید و به پزشک اطلاع دهید | بی‌توجهی به خونریزی |
| درد و تورم | محل را خنک و استراحت کنید | مصرف خودسرانه مسکن |
| ضعف یا بی‌حسی اندام | به پزشک اطلاع دهید | نادیده گرفتن علائم |
| تب یا علائم عفونت | مراجعه فوری به پزشک | انتظار طولانی برای مراجعه |
کاهش خطرات و آماده‌سازی برای آنژیوگرافی مغز
قبل از انجام آنژیوگرافی مغز باید آماده‌سازی لازم انجام شود. در وهله اول نیاز به بررسی وضعیت بیمار از طریق آزمایش خون است. همچنین سابقه مصرف داروهای خاص یا بارداری بیمار باید با پزشک در میان گذاشته شود.
همچنین لازم است ۴ الی ۸ ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی چیزی نخورید. لازم است پزشک درباره سابقه ابتلای بیمار به دیابت یا فشار خون بالا و مشکلات کلیوی بداند. استراحت کافی و نوشیدن آب به مقدار کافی عوارض بعد از آنژِوگرافی مغز را کاهش می‌دهد. داروهایی که پزشک برای بعد از آنژیوگرافی تجویز کرده را نیز باید مصرف نمود.
موارد اضطراری و زمانی که باید به پزشک مراجعه کرد
برخی از نشانه‌ها بعد از آنژیوگرافی مغز باید به عنوان یک هشدار جدی مورد توجه قرار گیرند. بی‌توجهی به نشانه‌های خطر می‌تواند احتمال مرگ در آنژیوگرافی مغز را افزایش دهد. بنابراین در صورت مشاهده‌ی:
- درد شدید
- تب
- خونریزی یا تورم در محل ورود کاتتر
- مشکلات بینایی
- دشوار شدن تنفس
- لکنت زبان
فورا به پزشک خود مراجعه نمایید. عدم رسیدگی به بیمار در صورت مشاهده علائم خطر بعد از آنژیوگرافی مغز بسیار خطرناک است.
نتیجه‌گیری و توصیه‌ها
برای تشخیص دقیق وضعیت رگ‌ها و شریان‌های مغز و گردن از روش تشخیصی آنژیوگرافی مغز استفاده می‌شود. احتمال مرگ در آنژیوگرافی مغز در صورت رعایت همه اقدامات لازم بسیار کم است، اما باید در نظر داشته باشید که مراقبت های بعد از آنژیوگرافی مغز نیز مهم است اینکه بعد از آنژیوگرافی چی بخوریم و چه اقداماتی انجام دهیم نیز در سلامت ما تاثیر دارد.
با این همه مسدود شدن شریان‌های مغز یا پارگی آن‌ها احتمال کمی برای مرگ بیمار را ایجاد می‌کنند. توجه به نشانه‌های خطر و مراجعه به موقع به پزشک ریسک آنژیوگرافی را به شدت کاهش می‌دهد. مشاوره با پزشک متخصص و نظارت دقیق بر وضعیت بیمار در کاهش ریسک آنژیوگرافی مغز اهمیت زیادی دارند.
سوالات متداول در مورد آنژیوگرافی مغز
آیا آنژیوگرافی مغز می‌تواند بیماری‌های خفیف یا اولیه عروق را نیز تشخیص دهد؟
بله، دقت بالای این روش موجب می‌شود حتی گرفتگی‌های جزئی یا تغییرات اولیه در رگهای مغز قابل مشاهده و ارزیابی باشند.
تفاوت آنژیوگرافی مغز با سایر روش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن چیست؟
آنژیوگرافی مغز با استفاده از ماده حاجب و اشعه ایکس، تصاویر دقیق‌تری از رگهای مغز ارائه می‌دهد و می‌تواند اختلالات ریز و جزئی‌تر را نسبت به سی‌تی‌اسکن نشان دهد.
دوره نقاهت بعد از آنژیوگرافی مغز چقدر است؟
معمولاً بیماران پس از چند ساعت استراحت در بیمارستان می‌توانند مرخص شوند، اما رعایت نکات مراقبتی و استراحت حداقل تا ۲۴ ساعت بعد ضروری است
آیا آنژیوگرافی مغز درد دارد؟
خود فرآیند آنژیوگرافی معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و درد خاصی حس نمی‌شود، اما ممکن است در محل ورود کاتتر کمی احساس فشار یا ناراحتی وجود داشته باشد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر عوارض آنژیوگرافی مغز هستند؟
بیماران سالمند، افراد مبتلا به دیابت، بیماری‌های کلیوی یا کسانی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر عوارض هستند.
آیا می‌توان قبل از آنژیوگرافی مغز از داروهای معمولی استفاده کرد؟
برخی داروها باید قبل از انجام قطع یا با نظر پزشک تنظیم شوند، مخصوصاً داروهای ضد انعقاد و داروهای خاص قلب یا فشار خون.
آیا آنژیوگرافی مغز فقط برای تشخیص به کار می‌رود یا کاربرد درمانی هم دارد؟
اگرچه هدف اصلی تشخیص است، اما در برخی موارد با استفاده از همان کاتتر، اقدامات درمانی مثل باز کردن رگ مسدود یا بستن آنوریسم هم انجام می‌شود.
چه مدت طول می‌کشد تا نتیجه آنژیوگرافی مغز آماده شود؟
اغلب نتایج اولیه همان روز آماده است، اما تحلیل نهایی و برنامه‌ریزی درمانی ممکن است یک تا دو روز زمان ببرد.
آیا بعد از آنژیوگرافی مغز امکان ورزش کردن وجود دارد؟
حداقل تا چند روز بعد از انجام آنژیوگرافی باید از انجام فعالیت‌های شدید و ورزش سنگین خودداری شود تا محل ورود کاتتر به خوبی ترمیم یابد.
