عصب کشی چیست؟

علم دندانپزشکی روش‌های متفاوت زیادی را پیش روی افراد قرار داده است که به راحتی بتوانند مشکلات دهان و دندان خود را برطرف کنند. شاید شما هم نام تکنیک عصب کشی را زیاد شنیده باشید، اما به خوبی ندانید که عصب کشی پیست و دندانپزشک بر روی چه مسئله‌ای تمرکز دارد.

عصب کشی یا root canal treatment، نوعی تکنیک درمانی است که به بهبود پوسیدگی ریشه دندان بدون کشیدن آن کمک می‌کند. این تکنیک که با برداشتن عفونت و تمیز کردن ریشه دندان همراه است، نقش موثری در بهبود وضعیت دندان‌ها، بدون تخریب ساختار آن‌ها دارد.

شما می‌توانید با حفظ دندان‌ها، طی یک فرایند چند ساعته، از شر عفونت و درد دندان خلاص شوید! این روش درمانی زمانی به کار می‌آید که عفونت به ریشه دندان رسیده است و درد شدیدی را برای شما ایجاد می‌کند، البته درمان ریشه دندان با عصب کشی تفاوت دارد.

تمیز کردن ریشه و ترمیم دندان توسط دندانپزشک می‌تواند تمام مشکلات مربوط به دندان را برطرف کند. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا شرح دهیم که عصب کشی چیست، چه مراحلی دارد و چطور باید از دندان عصب کشی شده محافظت کرد.

عصب کشی دندان چیست؟

پیش از آن که با مراحل مختلف عصب کشی و فرایند کلی انجام این تکنیک آشنا شویم، باید مفهوم این پروسیجر درمانی را به خوبی درک کنیم و بدانیم که عصب کشی چیست.

تعریف عصب کشی

عصب کشی نوعی تکنیک درمانی دندانپزشکی است که در آن به برطرف کردن عفونت ناحیه پالپ (Pulp) دندان پرداخته می‌شود. پالپ یکی از قسمت‌های مرکزی دندان به شمار می‌رود که بافت نرمی دارد و در خود رگ‌ها و عصب‌ها را جا داده است.

حضور باکتری‌های مضر در این بخش از دندان می‌تواند سبب بروز عفونت یا ایجاد آبسه دندان شود که همین مسئله وضعیت دردناکی را به وجود می‌آورد.

از سوی دیگر ممکن است این عفونت در سراسر سر و گردن گسترش پیدا کند و در نهایت سبب از دست رفتن دندان شود. با استفاده از درمان کانال ریشه یا همان عصب کشی، می‌توان جلوی این حادثه را گرفت و در زودترین زمان ممکن سبب از بین رفتن عفونت دندان شد.

چرا عصب کشی انجام می‌شود؟

حالا که می‌دانیم منظور از عصب کشی دندان چیست، باید با دلایل انجام این تکنیک درمانی آشنا شویم. همان‌طور که گفته شد، تکنیک عصب‌کشی برای حذف عفونت و از بین بردن آبسه ریشه دندان اجرایی می‌شود؛ اما چه مشکلاتی سبب بروز عفونت و مشکلات ریشه می‌شوند؟ در لیست زیر برخی از رایج‌ترین عللی که سبب احتیاج به انجام درمان عصب کشی می‌شوند را آورده‌ایم:

• پوسیدگی دندان
• دندان شکسته
• تغییر رنگ دندان
• ورم لثه مجاور دندان پوسیده
• حساسیت به گرمی و سردی
• احساس درد شدید بدون پاسخ به پماد برای درد دندان

آیا عصب کشی درد دارد؟

احتمالا شما هم به این مسئله فکر می‌کنید که که میزان درد عصب کشی دندان در کلینیک چقدر است. افراد زیادی با شنیدن درمان ریشه دندان دچار اضطراب می‌شوند و گمان می‌کنند که این اقدام قرار است بسیار دردناک باشد.

با این حال باید بگوییم در تمام طول این فرایند درمان دندان، از بی‌حسی قوی موضعی استفاده می‌شود و شما هیچ نوع دردی را احساس نمی‌کنید. پس از اتمام پروسیجر درمانی نیز می‌توانید از قرص‌های مسکن برای کاهش شدت درد استفاده کنید، می توانید از فهرست کامل قرص برای درد دندان بعد از عصب‌کشی استفاده  کنید.

مراحل عصب کشی و درمان ریشه دندان

یکی از بهترین کارها پیش از انجام روت کانال تراپی، آشنایی با مراحل این پروسه درمانی است. با کسب آگاهی نسبت به مراحل انجام عصب کشی دندان، اضطراب و نگرانی شما تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل قصد داریم صفر تا صد مراحل عصب کشی دندان را شرح دهیم.

مرحله اول: تشخیص و ارزیابی

اولین گام در درمان عفونت ریشه دندان، تشخیص مشکل و ارزیابی شرایط است؛ به این ترتیب پزشک می‌تواند سطح خرابی دندان و حجم پروسه درمانی را تخمین بزند. در این مرحله دندانپزشک ابتدا وضعیت دندان و لثه اطراف آن را مشاهده می‌کند.

برای درک بهتر شرایط دندان، باید از عکس رادیولوژی یا opg استفاده شود. در این عکس با استفاده از اشعه ایکس، تصویر واضحی از وضعیت ریشه دندان به دست می‌آید و پزشک وضعیت آن را بررسی می‌کند. ثبت عکس دندان قبل و بعد از عصب کشی می‌تواند به خوبی تفاوت ایجاد شده توسط این پروسه درمانی را به شما نشان دهد، نکته مهم این است که درد دندان بعد از عصب کشی عادی است.

پس از این مرحله دندانپزشک به شما در مورد روند درمان و تکنیک‌های مختلف توضیحاتی را ارائه می‌دهد. در صورت وجود عفونت شدید، پزشک یک دوره آنتی بیوتیکی را برای فرد آغاز می‌کند و پس از پایان این دوره، نوبت به طی کردن مراحل عصب کشی می‌رسد.

مرحله دوم: آماده‌سازی دندان برای درمان

فکر می‌کنید که مرحله بعدی پروسه عصب کشی چیست؟ در مرحله دوم، دکتر متخصص دندانپزشکی با استفاده از مواد بی‌حسی مناسب، عصب دندان را به طور کامل بی‌حس می‌کند تا شما هیچ نوع دردی را احساس نکنید.

برای این کار دندانپزشک دوز مشخصی از مواد بی‌حسی را در لثه اطراف دندان تزریق می‌کند. در عرض ۱۰ دقیقه دندان به طور کامل بی‌حس می‌شود و پزشک می‌تواند راه دسترسی به ناحیه پالپ را ایجاد کند. برای درمان ریشه، ابتدا سوراخی بر روی قسمت عاج دندان یا پشت آن ایجاد می‌شود. این تکنیک بسیار حساس است و باید با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته صورت بگیرد.

مرحله سوم: برداشتن عفونت و تمیز کردن ریشه‌ها

هنگامی که مسیر دسترسی به پالپ دندان ایجاد شد، دندانپزشک با استفاده از ابزار مخصوصی به نام فایل (File) شروع به تخلیه عفونت ریشه یا کشیدن عصب دندان می‌کند. در این مرحله پالپ مرده دندان و عصب‌های عفونی آسیب دیده به طور کامل تخلیه می‌شوند تا از پخش شدن عفونت جلوگیری شود. این مرحله بسیار حساس است و به مهارت بالایی نیاز دارد؛ چرا که باید تمامی قسمت‌های عفونی به طور کامل خارج شوند. در غیر این صورت امکان بازگشت عفونت و تخریب بافت‌های اطراف وجود دارد.

در ادامه دندانپزشک با استفاده از نوعی آنتی بیوتیک موضعی، سرتاسر کانال باز شده را ضد عفونی می‌کند تا امکان بازگشت عفونت را به حداقل برساند. به عقیده بسیاری از دندانپزشکان، این مرحله مهم‌ترین قسمت در طی فرایند عصب کشی است.

مرحله چهارم: پر کردن و مهر و موم کردن ریشه‌ها

در مرحله چهارم از عصب کشی دندان، دندانپزشک از موادی برای پر کردن کانال دندان استفاده خواهد کرد. در ابتدا ابزار انعطاف‌پذیری در داخل کانال قرار می‌گیرد تا شکل‌دهی مورد نظر را ایجاد کند، البته اینکه چند روز بعد از عصب کشی دندان را پر کنیم نیز مهم است.

سپس از نوعی ماده پرکننده ترموپلاستیک که حالتی لاستیکی دارد، برای پر کردن دندان و کانال‌های ریشه استفاده می‌شود. این ماده گوتا پرکا نام دارد و توسط نوعی سیلر چسبنده برای پرکردن دندان در جای خود قرار می‌گیرد و نقش موثری در جلوگیری از بازگشت عفونت ایفا می‌کند.

مرحله پنجم: ترمیم و قرار دادن روکش دائمی

آخرین مرحله درمان ‌ن عفونت ریشه و عصب کشی، روکش کردن دندان است. در صورتی که ساختار دندان بسیار آسیب‌دیده باشد و نتوان روکش را به شکل مستقیم بر روی آن قرار داد، ابزاری به نام پست در کانال ریشه قرار می‌گیرد. این ابزار مواد پرکننده موقت را در جای خود نگه می‌دارند.

شما باید پس از مصرف دوره آنتی بیوتیک، برای گذاشتن روکش دائمی به دندانپزشک مراجعه کنید. بنابراین برای تخمین این مسئله که عصب کشی دندان چقدر طول میکشد، باید به شرایط خود توجه کنید. در هر صورت ضروری است که روکش مناسبی بر روی دندان قرار بگیرد تا این ساختار آسیب‌پذیر به راحتی دچار شکستگی یا آسیب مجدد نشود.

علائم و نیاز به عصب کشی دندان

احتمالا با خود فکر می‌کنید که چه نشانه‌هایی برای انجام عصب کشی دندانپزشکی وجود دارد. به طور کلی تایید نهایی نیاز به عصب کشی باید توسط دندانپزشک صورت بگیرد. با این حال در صورت داشتن علائم زیر، شانس احتیاج به عصب کشی افزایش پیدا می‌کند.

درد شدید دندان

با توجه به گفته کلینیک cleveland

“Many things can cause damage to your teeth. However, pain deep within the tooth or pain radiating to the jaw, face, or other teeth may indicate an infection.”

“بسیاری از چیزها باعث می‌شود دندان‌های شما آسیب ببینند. اما دردی که در عمق دندان وجود دارد یا به فک، صورت یا دندان‌های دیگر سرایت می‌کند ممکن است به معنای عفونت باشد.”

به طور کلی دردی که از بین نمی‌رود، به شکل تیز است و در سایر نقاط فک و صورت پخش می‌شود، می‌تواند نشان‌دهنده عفونت ریشه‌ای دندان و نیاز به عصب کشی باشد.

حساسیت به گرما و سرما

زمانی که عصب دندان دچار آسیب می‌شود، حساسیت زیادی به برخورد مواد سرد یا گرم پیدا می‌کند. در صورتی که این علامت بیشتر از دو هفته با شما همراه باشد، باید با یک دندانپزشک حاذق مشورت کنید؛ چرا که احتمال پیشرفت عفونت در سراسر بدن وجود دارد.

تورم و زخم‌های دهانی

یکی دیگر از علائم مهم که می‌تواند نشان‌دهنده بیماری ریشه دندان و نیاز به مراجعه به دندانپزشکی عصب کشی باشد، تورم لثه و زخم‌های دهانی است. در صورتی که لثه اطراف یک دندان متورم و قرمز رنگ باشد، احتمالا ریشه عفونت کرده و ممکن است لثه دچار آبسه شود.

دندان سیاه یا تغییر رنگ

تغییر رنگ دندان به خاکستری، قهوه‌ای یا سیاه نیز می‌تواند نشانه‌ای برای آسیب دیدن عصب دندان و نیاز به عصب کشی باشد. این حالت معمولا در موارد پیشرفته عفونت رخ می‌دهد؛ بنابراین بهتر است که با مشاهده چنین علامتی، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

جراحی عصب کشی و انواع آن

جالب است بدانید که جراحی عصب کشی تنها به یک روش صورت نمی‌گیرد و بسته به شرایط بیمار شیوه‌های مختلفی پیش گرفته می‌شود. در ادامه برخی از این موارد را بررسی می‌کنیم:

جراحی ریشه دندان یا اپیکواکتومی

در برخی از موارد عصب کشی به تنهایی نمی‌تواند عفونت را برطرف کند و اندودنتیست یا فوق تخصص درمان ریشه اپیکواکتومی را توصیه می‌کند. این روش زمانی رخ می‌دهد که عفونت به نوک ریشه یا استخوان آلوئولار در فک رسیده باشد. در نتیجه فرد درد شدید و غیرقابل تحملی را احساس می‌کند.

در جراحی اپیکواکتومی، دندانپزشک پس از اعمال بی‌حسی موضعی ، بافت لثه در کنار دندان را می‌شکافد تا دسترسی بهتری به انتهای ریشه دندان داشته باشد.

انواع روش‌های عصب کشی چیست؟

روش‌های دیگری برای انجام عصب کشی وجود دارند که بررسی آن‌ها می‌تواند دید شما را نسبت به پروسه درمانی دندانپزشکی شفاف‌تر سازد. به همین دلیل در ادامه توضیح می‌دهیم که منظورمان از شیوه‌های مختلف عصب کشی چیست.

درمان غیر جراحی کانال ریشه

این روش عصب کشی همان گزینه‌ای است که همه مراحل آن را بررسی کردیم. در تکنیک غیرجراحی کانال ریشه، عفونت چندان پیش‌رونده و شدید نیست و می‌توان تنها با ایجاد یک سوراخ در ساختار دندان مشکل را رفع کرد.

در این تکنیک دندانپزشک همه کانال‌ها را تخلیه و آن‌ها از عفونت پاک می‌کند. تعداد کانال‌ها به نوع دندان بستگی دارد؛ برای مثال دندان‌های جلویی فک تک کاناله هستند، ولی دندان‌های اسیا سه یا چهار کانال دارند.

به طور معمول برای خالی کردن عفونت درون کانال‌ها از فایل استفاده می‌شود؛ با این حال ممکن است که ابزارهای زیر نیز برای تکنیک‌های جدید عصب کشی مورد استفاده قرار بگیرند:

• جنتل ویو: دستگاه جنتل ویو (GentleWave) نوعی ابزار پیشرفته است که از امواج صوتی برای تمیز کردن بخش‌های مختلف ریشه استفاده می‌کند.
• دستگاه بایولیز واترلیز: BIOLASE Waterlase دستگاهی است که پاکسازی مجراها و کانال‌ها را با استفاده از لیزر، هوا و آب اجرایی می‌کند.
• میکروسرجری اندودنتیک: در صورتی که مجرای ریشه دندان آغشته به رسوب کلسیم باشد یا ریشه دندان آناتومی پیچیده‌ای داشته باشد، از روشی به نام میکروسرجری اندودنتیک استفاده می‌شود.

پالپوتومی و پالپکتومی

این تکنیک‌های دندانپزشکی چندان رایج نیستند و برای عصب کشی دندان‌های شیری کودکان به کار گرفته می‌شوند. هدف از اجرای این تکنیک‌ها، حفظ دندان‌های شیری کودک و کمک به حفظ رشد طبیعی او است.

مزایای جراحی عصب کشی

فکر می‌کنید که مزایای اجرای تکنیک‌های عصب کشی چیست؟ عصب کشی می‌تواند سبب دسترسی راحت دندانپزشک به ریشه دندان و رفع مشکلات مزمن عفونی شود. این تکنیک درمانی با حفظ دندان طبیعی و جلوگیری از کشیدن آن، کاهش درد و عفونت را به همراه دارد. بنابراین هزینه این تکنیک نسبت به روش‌های دیگر کمتر است و طول عمر بیشتری نیز دارد.

مراقبت‌های بعد از عصب کشی دندان

یکی دیگر از نکات مهمی که باید در دوره بهبود خود در نظر بگیرید، راهنمایی پس از عصب کشی است. برای درمان سریع عصب کشی، باید برخی نکات را رعایت کنید تا دوباره دچار مشکل نشوید و از عفونت ریشه دندان و طولانی شدن پروسه بهبود جلوگیری کنید. برخی از مهم‌ترین نکات کلیدی در مورد مراقبت‌های بعد از عصب کشی دندان را شرح می‌دهیم:

رعایت بهداشت دهان و دندان

اولین نکته پس از انجام عصب کشی رعایت بهداشت دهان و دندان است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که استفاده از مسواک یا نخ دندان می‌تواند اختلالی در ساختار دندان عصب کشی شده ایجاد کند.

با این حال در نظر بگیرید که عامل اصلی آسیب به دندان، پلاک‌ها هستند؛ پس باید از ایجاد چنین مواردی جلوگیری نمایید. شما باید به طور مرتب مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا احتمال عفونت مجدد دندان را به حداقل برسانید. باید به آرامی از این ابزارها استفاده کنید تا آسیبی به لثه یا دندان وارد نشود.

از دیگر نکات مراقبتی برای عصب کشی دندان در خانه می‌توان به استفاده از ترکیب آب ولرم و نمک برای ضدعفونی کردن دهان اشاره کرد. می‌توانید هر روز چند مرتبه دهان خود را با آب نمک بشویید تا احتمال عود عفونت کاهش پیدا کند.

پرهیز از فعالیت سنگین

فعالیت سنگین پس از عصب کشی می‌تواند شانس خونریزی یا آسیب به دندان‌های شما را افزایش دهد. بنابراین بهتر است که حداقل به مدت ۴۸ ساعت بعد از انجام این پروسیجر درمانی، از فعالیت‌های بدنی شدید مثل دویدن، کوهنوردی یا سایر ورزش‌های خودداری کنید.

دوری از غذاهای سفت و گرم

یکی دیگر از نکاتی که باید برای محافظت از دندان‌های عصب کشی شده در نظر بگیرید، پرهیز از مصرف غذاهای گرم، چسبنده یا خوراکی‌های سفت است. بهتر است برای مدتی از مصرف این نوع مواد خوراکی پرهیز کنید تا هیچ نوع آسیبی به دندان ترمیم‌شده وارد نشود.

مراجعه به دندانپزشک برای چکاپ

بهترین کار برای بهبود کامل دندان عصب کشی شده، مراجعه مرتب به دندانپزشک است. پزشک با بررسی شرایط دهان و دندان می‌تواند شما را در محافظت بیشتر از دندان خود راهنمایی کند. بهتر است تا چند ماه بعد از عصب کشی، به دندانپزشک مراجعه کنید و مشکلات خود را با او در میان بگذارید.

نتیجه‌گیری

با وجود فراگیر شدن اطلاعات پزشکی، هنوز بسیاری از افراد نمی‌دانند که عصب کشی چیست و چه مراحلی را به دنبال دارد. این تکنیک به عنوان بهترین گزینه در میان روش های درمانی دندان با ترمیم قسمت‌های آسیب‌دیده محسوب می‌شود؛ چرا که با استفاده از این تکنیک می‌توان ساختار دندان را حفظ و از هزینه‌های اضافی جلوگیری کرد.

در این مطلب اطلاعات کامل و جامعی در مورد مراحل عصب کشی، روش‌های مختلف و مراقبت‌های پس از انجام آن را در اختیار شما قرار دادیم. بهتر است در زمان عصب کشی مشکلات دندان خود را شناسایی کرده و اقدام به درمان به‌موقع کنید.

در صورت بروز هر نوع علائمی مثل درد شدید دندان، تورم و التهاب لثه و حساسیت به گرما و سرما برای بیش از دو هفته، باید به بهترین دندانپزشکی تهران مراجعه کنید، برای دریافت نوبت دهی اینترنتی دندانپزشکی می توانید از طبیبی نو کمک بگیرید.. دقت داشته باشید که عدم توجه به برخی نکات می‌تواند تجربه ناخوشایندی از عصب کشی را برای شما به وجود بیاورد.

مهم‌ترین نکته در انجام عصب کشی، انتخاب یک دندانپزشک ماهر و خبره است. چرا که هرگونه اشتباه کوچک مثل عدم تخلیه کامل کانال دندان، می‌تواند منجر به بروز یک مشکل بزرگ شود. بنابراین ضروری است که با تحقیق مناسب، دندانپزشکی را انتخاب کنید که در این کار مهارت زیادی دارد.