بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم

بسیاری از بزرگسالان، به دلیل رشد نامناسب دندان عقل و چالش‌های به وجود آمده به دنبال آن، مجبور به جراحی دهان و خارج کردن این دندان می‌شوند. مراقبت‌های بعد عمل نقش مهمی در حفظ سلامتی دهان و دندان و نتیجه جراحی دارد. تغذیه و رژیم مناسب پس از کشیدن دندان می‌تواند روند بهبودی را سریع‌تر کند و از بروز عوارضی چون التهاب، درد، عفونت و… جلوگیری نماید. اما این که بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم، سوال بسیاری از مراجعین به دندانپزشکی است.

در این مطلب تصمیم داریم راهنمایی کامل برای  انتخاب غذا‌های مناسب پس از جراحی دندان عقل را مورد بررسی قرار دهیم. شما در این دوران باید از مایعات و غذاهای نرم و مغذی استفاده کنید و تا حد امکان از مصرف غذاهای سخت و تند بپرهیزید. با توجه به تماس مستقیم مواد غذایی با محل جراحی، انتخاب اصولی آن‌ها و تصمیم‌گیری درباره این که بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم، می‌تواند بر کاهش درد و التهاب، بهبود زخم، احتمال عفونت و.. موثر باشد.

اهمیت تغذیه پس از جراحی دندان عقل

گفتیم تغذیه پس از جراحی دهان در دوره نقاهت دندان عقل نقش مهمی دارد. شما در ساعات اولیه بعد از جراحی دندان عقل مجاز به مصرف هیچ‌گونه مواد غذایی نخواهید بود. بعد از گذشت این زمان می‌توانید با احتیاط و با توجه به توصیه‌های پزشکی مصرف تدریجی مایعات و غذاهای مناسب را آغاز کنید. با توجه به حساسیت این موضوع، در ادامه به این پاسخ می‌دهیم که چرا تغذیه بعد از جراحی دندان اهمیت دارد؟

• تامین مواد مغذی: بدن برای بهبودی سریع به مواد مغذی مختلف نیاز دارد که با تغذیه تامین می‌شود.
• کاهش التهاب: مواد غذایی که حاوی آنتی اکسیدان هستند در کاهش درد و التهاب موثرند.
• پیشگیری از عفونت: غذاهای غنی از ویتامین C و زینک در تقویت سیستم ایمنی و کاهش احتمال عفونت اثر می‌گذارند.
• تسریع بهبودی زخم: غذای مناسب می‌تواند در تسریع روند درمان و جمع شدن زخم دندان عقل موثر باشد.
• حفظ کیفیت زندگی: مصرف غذاهای مناسب علاوه‌بر راحت‌تر کردن روند خوردن غذا، با حفظ انرژی بدن در حفظ کیفیت زندگی موثر خواهد بود.
• کاهش عوارض دارویی: مصرف مسکن‌ها و مواد بی‌حسی یا بیهوشی برای خارج کردن دندان عقل می‌تواند عوارض مختلفی از جمله سردرد، مشکلات گوارشی، سرگیجه و… را ایجاد کند. تغذیه مناسب می‌تواند بروز این عوارض را به حداقل برساند.

اجتناب از غذا‌های سخت و تند

همان‌طور که تغذیه مناسب بعد از جراحی دندان عقل مزایای زیادی به همراه خواهد داشت، استفاده از غذاهای تند و سخت می‌تواند دوران نقاهت را پرچالش کند. در ادامه این مطلب به طور دقیق‌تری به دلایل ممنوعیت مصرف غذاهای تند و سخت و جایگزینی غذاهای خنک، نرم و ملایم خواهیم پرداخت.

بهترین غذا‌ها برای مصرف بعد از جراحی دندان عقل

غذاهای نرم و مایعات، مواد حاوی پروتئین و انواع میوه و سبزیجات پوره شده  بهترین خوراکی‌ها برای بهبودی دندان هستند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این که بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم پرداخته و همچنین منابع و مقالات خارجی را نیز بررسی کرده ایم که نتایج آن را مشاهده خواهید کرد.

اما پیش از آنکه به “چه بخوریم” بپردازیم، باید بررسی کنیم که چه نباید خورد. مطابق منبع بالا:

غذا‌های نرم و مایع

غذاهای نرم تنوع زیادی دارند. انواع پوره، ماست، شوربا، حمص، پنیر و لبنیات، املت و بستنی را می‌توانید در این دوران استفاده کنید. سوپ‌های مناسب برای بعد از جراحی که تکه درشتی در آن‌ها وجود ندارند بهترین گزینه برای دوران نقاهت دندان عقل هستند. این سوپ‌ها به طور معمول از مواد مغذی مفیدی تشکیل شدند و محل جراحی را تحریک نخواهند کرد. به این ترتیب این که بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم می‌تواند با تنوع و طعم مناسبی همراه شود.

دستورالعمل تهیه سوپ‌های مغذی

اگر در فکر این هستید که چه بخوریم پس از کشیدن دندان عقل، با ما همراه شوید تا نکات مهم در تهیه سوپ برای دوران نقاهت جراحی دندان عقل را مرور کنیم:

• از مواد اولیه مغذی مانند سبزیجات، برنج، گوشت یا مرغ، حبوبات و… استفاده کنید تا غذایی کامل سرو شود.
• از ادویه‌ها و مواد تند و اسیدی به سوپ خودداری و از ادوبه‌های ملایم مانند زردچوبه استفاده کنید.
• اجازه دهید تمامی مواد به خوبی پخته و نرم شوند.
• بعد از آماده شدن سوپ آن را به میکس و له کنید تا بلع راحتی داشته باشد.
• حین سرو سوپ اجازه دهید غذا به خوبی خنک شود و سپس آن را میل کنید.

اهمیت پروتئین در رژیم غذایی بعد از جراحی

پروتئین‌ها یکی از اجزای اصلی بافت‌های بدن هستند. مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین به بازسازی بافت‌های آسیب دیده و بهبودی دندان عقل کمک خواهد کرد و به همین این ماده غذایی در لیست بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم  وجود دارد. علاوه‌بر این پروتئین‌ها با تولید آنتی‌بادی، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند و از خطر ابتلا به عفونت می‌کاهند. شما با مصرف غذاهای نرم حاوی پروتئین انرژی بیشتری برای گذراندن این دوران خواهید داشت. در ادامه منابع تامین پروتئین که می‌توانید بعد از جراحی عقل مصرف کنید را مشاهده می‌کنید:

• تخم مرغ آب‌پر یا املت آن
• ماهی بخارپز
• پنیر کاتیج
• عصاره و آب گوشت
• لبنیات و حبوبات له شده

در مصرف پروتئین‌ها دقت کنید که مواد جامدی مانند گوشت را بسیار ریز کنید تا وارد زخم نشوند و جویدن آن‌ها آسان باشد.

مصرف میوه‌ها و سبزیجات پوره‌شده

میوه و سبزیجات به واسطه برخورداری از انواع ویتامین‌ها و مواد مغذی از مواد غذایی مفید برای زخم دندان به شمار می‌روند. ویتامین C، پتاسیم و منیزیم که از طریق مصرف میوه‌ها تامین می‌شوند نقش مهمی در بهبود زخم خواهند داشت. علاوه بر این بسیاری از میوه و سبزیجات خاصیت ضدالتهابی دارند و در کاهش عوارضی چون درد و ورم بعد جراحی دندان عقل موثرند.

یکی از عوارض بعد از جراحی دندان، مشکلات گوارشی به دلیل مصرف داروهای مسکن است. مصرف میوه و سبزیجات با تامین فیبر از بروز یبوست جلوگیری خواهد کرد و در حفظ هیدراتاسیون بدن نیز نقش دارد. در ادامه به این که بعد از جراحی دندان عقل چه میوه‌ و سبزی‌ای بخوریم می‌پردازیم:

• میوه‌ها: آوودکادو، موز، زردآلو، سیب، هلو
• سبزیجات: هویج، کدو، لوبیا، اسفناج

به این امر دقت ویژه داشته باشید که اجتناب از غذا‌های سخت بعد از کشیدن دندان اهمیت زیادی دارد. پس برای مصرف این میوه و سبزیجات حتما آن‌ها را به صورت پخته شده، پوره یا اسموتی مصرف کنید. این کار عمل خوردن و هضم آن‌ها را تسهیل خواهد کرد.

دستورالعمل تهیه اسموتی

بسیاری از میوه و سبزیجات مفید ساختاری سفت دارند و جویدن آن‌ها ممکن است به جای جراحی آسیب بزند. در این شرایط اسموتی‌ها به عنوان یکی از بهترین انواع خوراکی‌های نرم بعد از جراحی، می‌توانند گزینه خوبی در پاسخ به سوال بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم باشند. در ادامه دستورالعمل‌های تهیه اسموتی میوه را مشاهده می‌کنید

• از انواع میوه به خصوص موز، توت فرنگی، انبه و.. استفاده کنید.
• ماست یونانی و شیر بادام به همراه عسل ترکیب مقوی‌تری ایجاد خواهند کرد.
• از پودر پروتئین در ترکیب خود استفاده کنید.

برای تهیه اسموتی تمام میوه‌ها را به قطعات کوچک تقسیم و سپس به همراه ماست، شیر و… مخلوط کنید. اسموتی شما باید کاملا یکدست و غلیظ باشد. برای خنک شدن مخلوط از قطعات یخ در آن استفاده کنید.

نوشیدنی‌های مناسب برای بعد از جراحی

مصرف مایعات بعد از جراحی دهان به تسریع بهبودی و کاهش درد کمک خواهد کرد. در بین تمامی مایعات آب، بهترین و در دسترس‌ترین گزینه است که تولید بزاق در دهان را بیشتر می‌کند و در کاهش التهاب موثر است. حواستان باشد که به مقدار کافی آب بنوشید و بدن خود را هیدراته نگه دارید. طبق توصیه‌های پزشکی مصرف مایعات را می‌توان چند ساعت بعد از جراحی دندان عقل آغاز کرد. البته حین نوشیدن آن‌ها باید نکات زیر را رعایت کنید:

• مایعات را به آرامی و به تدریج بنوشید تا ناحیه جراحی تحریک نشود.
• حداقل تا ۴۸ ساعت از نی استفاده نکنید؛ چرا که مکش مایعات به دهان و دندان فشار خواهد آورد.
• دمای مایعات باید کم باشد. مایعات گرم می‌توانند خونریزی را افزایش داده و لخته‌های خونی را حل کنند.

چه نوشیدنی‌ای بعد جراحی دندان عقل مصرف کنیم؟

در لیست خوراکی‌های مناسب برای دهان حساس بعد از جراحی دندان، مایعات مختلف جایگاه ویژه‌ای دارند. در ادامه مایعاتی که نوشیدن آن‌ها توصیه می‌شود را مشاهده می‌کنید:

• اسموتی
• آب
• انواع آبمیوه
• چای و دمنوش

آبمیوه‌های طبیعی از جمله آب سیب، آب هویج و… ویتامین‌های مورد نیاز بدن جهت ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده را تامین می‌کنند. در این بین پیشنهاد می‌شود در روزهای ابتدایی از مصرف آبمیوه‌های اسیدی مانند آب پرتقال پرهیز کنید.  بهتر است آبمیوه‌های متنوعی را برای این دوران خریداری و آن‌ها را به تدریج مصرف نمایید.

چای و دمنوش نیز از نوشیدنی‌های مناسب برای دوران نقاهت دندان عقل است اما باید در شرایط مشخصی مصرف شود. دمنوش‌های گیاهی  مانند نعناع و پونه یا انواع چای مانند چای سبز می‌توانند آرامبخش و ضد درد باشند و از التهاب لثه و دندان بکاهند. با وجود این که در شرایط عادی این نوشیدنی‌ها گرم سرو می‌شوند، پس از جراحی دندان عقل باید با دمای پایین مصرف شوند. مصرف دمنوش داغ یا گرم می‌تواند موجب خون‌ریزی، خالی شدن زخم و سایر عوارض شود.

بعد جراحی دندان عقل از مصرف چه نوشیدنی‌هایی پرهیز شود؟

در بین مراقبت‌های بعد از جراحی دندان و این که بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم، پرهیز از مصرف برخی مواد خوراکی و نوشیدنی نیز اهمیت زیادی دارد. در ادامه نوشیدنی‌های نامناسبی که تا یک هفته باید از رژیم غذایی شما حذف شود را مشاهده می‌کنید:

• نوشیدنی‌های گازدار: انواع نوشابه، دلستر، آب‌های گازدار و… خود فشار مضاعفی در ناحیه جراحی ایجاد خواهند کرد.
• نوشیدنی‌های الکلی: الکل موجود در این مواد آب بدن را کم می‌کند و احتمال تداخل آن با داروهای تجویزی نیز وجود دارد.
• انواع نوشیدنی کافئین‌دار: کافئین موجود در قهوه و چای سیاه آب بدن را کم می‌کند و در روزهای اول پس از عمل نباید مصرف شود.
• آب مرکبات: میوه‌هایی مانند پرتقال، حالتی اسیدی دارند و استفاده از آن‌ها در روزهای اول ناحیه جراحی را تحریم خواهد کرد.

شروع مجدد مصرف این نوشیدنی‌ها باید با توجه به شرایط بهبودی زخم دهان شما تعیین شود. پیشنهاد می‌شود تا بهبودی کامل و کسب اجازه پزشک، محدودیت‌های ذکرشده را رعایت کنید.

غذا‌هایی که باید از آن‌ها اجتناب کنید

تا این قسمت از مطلب بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم، با برخی از غذاهایی که در دوران نقاهت جراحی دندان باید از آن‌ها پرهیز کنید نیز آشنا شدید. در ادامه غذاهای تند و سفت را که دو خط قرمز دوره نقاهت دندان هستند را بررسی می‌کنیم:

غذا‌های تند و اسیدی

غذا و ادویه‌های تند و فلفلی یا مواد اسیدی مانند لیموترش و پرتقال، سوزش، درد و التهاب ناحیه عمل شده را افزایش می‌دهند. با توجه به حساسیت بافت لثه و دندان بعد از عمل، پیشنهاد می‌شود تا حداقل یک هفته این غذاها را با گزینه‌های ملایم‌تر جایگزین کنید. برای مثال به جای مرکبات از موز، هلو، انبه و… استفاده کنید. در طبخ وعده‌های غذایی نیز دارچین و زردچوبه را جایگزین انواع فلفل و ادویه‌های تند نمایید.

غذا‌های سفت و جویدنی

غذاهای ترد و سفت که نیاز به جویدن بیشتر دارند، به چند دلیل در دوره نقاهت ممنوع هستند. این غذاها برای جویده شدن فشار بیشتری به دهان وارد کرده و احتمال خونریزی را افزایش می‌دهند. قسمت‌های ریز و سفت غذا نیز ممکن است وارد زخم و ناحیه جراحی شود و سوزش، عفونت و التهاب بیشتری را ایجاد نماید. به این ترتیب آجیل‌ها، چیپس، دانه‌های خوراکی و… را تا مدتی از برنامه غذایی خود حذف کنید.

نتیجه‌گیری

کاهش درد پس از جراحی دندان و جلوگیری از التهاب دهان پس از جراحی مواردی هستند که تا حد زیادی به رژیم غذایی در دوره نقاهت بستگی دارند. عمل جراحی دندان عقل، درمانی رایج است و عوارض سخت و پیچیده‌ای ندارد. با این حال فرد موظف است تا حداقل یک هفته رژیم غذایی خود را متناسب با توصیه‌های پزشکی اصلاح کند. مصرف مواد غذایی نرم و مایعات که دمای کمی دارند، مهم‌ترین نکته‌ای بود که به آن پرداختیم.

پیشنهاد می‌شود بعد از انجام جراحی دندان خود، با دندانپزشکتان درباره انتخاب مواد غذایی مناسب و محدودیت‌های موجود صحبت کنید. یادتان نرود که در عین توجه به محدودیت‌ها، به نیازهای بدن و مواد لازم برای حفظ انرژی نیز دقت کنید. شما به راحتی می‌توانید با له کردن، آب پز کردن، پوره یا مخلوط کردن مواد غذایی، مواد مغذی و ضروری بدن را برای بهبودی محل جراحی و حفظ کیفیت زندگی مصرف کنید.