۶ درمان یبوست در کودکان ۷ ساله + ۴ درمان دارویی موثر

اگر کودکی برای دو روز یا بیشتر با مشکل دفع مدفوع مواجه باشد به یبوست دچار شده است. این عارضه به دلایل مختلفی مانند کمبود فیبر دریافتی یا تحرک کم در کودکان ایجاد می‌شود. همچنین عوامل روانی و استرس نیز می‌توانند موجب یبوست به ویژه در کودکان ۷ سال به بالا شوند. برای درمان یبوست در کودکان ۷ ساله روش‌های طبیعی و پزشکی متعددی وجود دارند. نوشیدن مقادیر بیشتری آب و استفاده از برخی روغن‌های گیاهی نیز در رفع یبوست کودکان موثر است. برخی از ملین‌های طبیعی مانند آلو انجیر نیز می‌توانند به رفع یبوست در کودکان کمک کنند. در موارد شدیدتر یبوست بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید. داروها و شربت‌های ملین مختلفی هستند که با تجویز پزشک برای رفع یبوست استفاده می‌شوند، یکی از بهترین راهکار ها مصرف قرص سی لاکس برای یبوست است.

بی‌توجهی به یبوست در کودکان بالای ۷ سال می‌تواند منجر به یبوست مزمن در آن‌ها شود. بنابراین باید این مشکل در کودکان را جدی گرفت و برای درمان آن اقدامات لازم را انجام داد.

روش‌های درمان یبوست در کودکان ۷ ساله

اگر فرزند شما فیبر زیادی در رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کند، اضافه کردن یک مکمل فیبر بدون نسخه، مانند متاموسیل یا سیتروسل، ممکن است کمک کند. با این حال، فرزند شما برای اینکه این محصولات به خوبی عمل کنند، باید روزانه حداقل ۳۲ اونس (حدود ۱ لیتر) آب بنوشد. برای اطلاع از دوز مناسب برای سن و وزن فرزندتان، با پزشک فرزندتان مشورت کنید.

یکی از راه های درمان در دستورالعمل مایوکلینیک

 درمان‌های خانگی و طبیعی و غیردارویی درمان یبوست اطفال

برای درمان یبوست کودکان به ویژه در مراحل اولیه آن می‌توان از چند راه‌کار خانگی کمک گرفت.

۱. افزایش فیبر غذایی

درمان غیر دارویی، نخستین و مهم‌ترین مرحله در مدیریت یبوست عملکردی کودکان محسوب می‌شود و غالباً حتی پیش از تجویز داروها، به والدین توصیه می‌گردد. افزایش فیبر غذایی نقش اساسی در نرم شدن مدفوع و تحریک حرکات طبیعی روده دارد. توصیه می‌شود کودکان سن مدرسه، مانند کودک ۷ ساله، روزانه حدود ۱۲ تا ۱۷ گرم فیبر مصرف کنند که این میزان براساس فرمول سن کودک به علاوه ۵ تا ۱۰ گرم تعیین می‌شود. منابع فیبر شامل میوه‌هایی نظیر آلو، گلابی و سیب (ترجیحاً با پوست)، سبزیجات تازه، غلات کامل، حبوبات و نان سبوس‌دار است. باید توجه داشت که میوه‌هایی مانند آلو و گلابی به دلیل داشتن سوربیتول اثر ملین ملایم دارند، اما مصرف زیاد و نارس موز می‌تواند یبوست را تشدید کند (منبع: AAFP).

۲. افزایش دریافت مایعات

دریافت کافی مایعات در کنار مصرف فیبر اهمیت فراوان دارد. نوشیدن آب، بهترین انتخاب برای کودکان است و معمولاً مصرف روزانه ۵ تا ۷ لیوان آب (معادل ۱.۲ تا ۱.۵ لیتر) برای سنین مدرسه کافی است. مصرف مایعات زمانی تأثیرگذار است که همزمان با افزایش فیبر باشد، در غیر این صورت ممکن است حتی باعث سفت‌تر شدن مدفوع شود.

۳. فعالیت فیزیکی

فعالیت بدنی روزانه، از جمله پیاده‌روی، بازی‌های حرکتی یا ورزش، به تحریک حرکات روده و بهبود یبوست کمک می‌کند. سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند کودکان مدرسه‌ای دست‌کم ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی روزانه داشته باشند. علاوه بر آن، ایجاد عادت نشستن منظم روی توالت پس از هر وعده غذایی، به‌ویژه صبحانه و شام، اهمیت دارد. زیرا رفلکس گاستروکولیک بعد از خوردن غذا فعال می‌شود و این زمان بهترین موقعیت برای دفع است. حتی اگر کودک حس نیاز به دفع ندارد، نشستن منظم روی توالت به شکل‌گیری عادت مناسب کمک خواهد کرد.

۴. عادت‌سازی نشستن منظم روی توالت و اصلاح وضعیت نشستن و ماساژ شکم

اصلاح وضعیت نشستن روی توالت نیز بسیار موثر است. باید مطمئن شد که پاهای کودک کاملاً روی یک زیرپایی قرار می‌گیرد تا زانوها کمی بالاتر از سطح لگن قرار بگیرد. این وضعیت به اصلاح زاویه راست‌روده و تسهیل دفع کمک می‌کند و باعث کاهش درد و ناراحتی کودک هنگام اجابت مزاج می‌شود. ماساژ ملایم شکم در جهت عقربه ساعت، به‌ویژه قبل از رفتن به توالت، ممکن است برای برخی کودکان مفید باشد، هرچند شواهد علمی محدودی در این زمینه وجود دارد.

۵. تشویق مثبت و سیستم جایزه

تشویق مثبت و سیستم جایزه به‌ویژه در سنین مدرسه بسیار موثر است. بهتر است به ازای هر همکاری کودک در نشستن روی توالت یا رعایت رژیم غذایی، پاداش غیر غذایی مانند استیکر یا امتیاز داده شود. این جوایز نباید وابسته به دفع موفق باشند بلکه صرفاً بابت همکاری و تلاش کودک در انجام کارهای صحیح اعطا شوند تا اضطراب و مقاومت کودک کاهش یافته و انگیزه او تقویت شود.

درمان دارویی یبوست در کودکان

درمان دارویی زمانی ضرورت پیدا می‌کند که درمان‌های غیردارویی، طی چند هفته جواب نداده باشند یا کودک دچار یبوست شدید و مزمن همراه با تجمع زیاد مدفوع شده باشد. شربت‌های ملین مختلفی در بازار وجود دارند که بنا به نظر دکتر گوارش خوب در تهران می‌توان تهیه کرد.  البته درمان یبوست در هر رده سنی متفاوت است برای مثال درمان یبوست در کودکان بالای سه سال با هفت سال تفاوت دارد.

فرآیند درمان معمولاً شامل دو مرحله است: مرحله پاک‌سازی و مرحله درمان نگهدارنده.

مرحله اول: پاک‌سازی (Clean-out Phase)

در این مرحله هدف این است که مدفوع سفت و حجیم جمع شده در روده بزرگ، کاملاً تخلیه شود.
پلی‌اتیلن گلایکول (PEG 3350) با نام‌های تجاری مانند Movicol یا Miralax، انتخاب اصلی است.

• دوز پیشنهادی: ۱ تا ۱.۵ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز، تقسیم در ۲ یا ۳ نوبت، به مدت ۳ تا ۶ روز

• ادامه درمان: مصرف تا زمانی که دفع مدفوع شل یا آبکی شود و احساس پری از بین برود

در صورتی که PEG در دسترس نباشد یا کودک تحملش را نداشته باشد، می‌توان طبق نظر پزشک از لاکتولوز، منیزیم هیدروکسید یا شیاف‌ها و انماهای گلیسیرین یا سدیم فسفات استفاده کرد

پاک‌سازی بهتر است با نظارت پزشک و حمایت والدین انجام شود. در این دوره مصرف آب کافی و فراهم کردن فرصت برای رفتن به توالت بسیار مهم است.

مرحله دوم: درمان نگهدارنده (Maintenance Phase)

پس از پاک‌سازی کامل روده، مرحله درمان نگهدارنده شروع می‌شود.
هدف این مرحله پیشگیری از تجمع مجدد مدفوع و عادت‌دهی به دفع منظم است.

• PEG (پلی‌اتیلن گلایکول): ۰.۴ تا ۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز (یک بار در روز)

• لاکتولوز: ۰.۷ تا ۲ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز، در دو نوبت

طول درمان نگهدارنده معمولاً حداقل دو ماه پس از پاک‌سازی، یا حداقل یک ماه پس از طبیعی شدن کامل اجابت مزاج و رفع علائم، ادامه می‌یابد. قطع زودهنگام داروها می‌تواند باعث عود یبوست شود.

در مواردی که پاسخ کافی وجود نداشته باشد، ملین‌های محرک مثل سنّا یا بیساکودیل به‌طور موقت و فقط با تجویز پزشک قابل استفاده است.

نکات ایمنی و هشدارها

• عوارض PEG معمولاً خفیف و نادر است (گاهی نفخ، دل‌درد خفیف یا اسهال).

• لاکتولوز هم ممکن است کمی نفخ و گاز ایجاد کند.

• استفاده مکرر یا طولانی‌مدت از شیاف و انما فقط با نظر پزشک مجاز است.

• در صورت بروز درد شدید شکم، وجود خون در مدفوع، تب، استفراغ مکرر یا بی‌اختیاری مدفوع، کودک باید هرچه سریع‌تر توسط پزشک ویزیت شود.

درمان‌های فوری برای یبوست شدید

در یبوست شدید کودکان ۷ سال باید مصرف پروبیوتیک را آغاز کرد. برخی از محصولات لبنی مانند ماست با این ماده‌ی موثر در رفع یبوست غنی می‌شوند. همچنین مصرف بیشتر آب و فیبر می‌تواند به عنوان اقدامات اولیه موثر رفع یبوست شناخته شود. مراجعه به پزشک در استفاده از داروهای مختلفی همچون پودر پیدرولاکس گام مهم بعدی درمان یبوست در کودکان ۷ سال است.

پیشگیری از یبوست در کودکان

برای پیشگیری از یبوست به ویژه در کودکان باید به موارد مختلفی از جمله:

• تغذیه مناسب: رژیم غذایی کودک باید متعادل و سرشار از فیبر و مایعات مفید نظیر آب باشد. فست فودها و خوراکی‌های فرآوری شده موجب ابتلای کودک به انواع بیماری‌ها از جمله یبوست می‌شوند.
• تاثیر روانشناسی و محیطی بر یبوست کودک: عوامل محیطی نیز از دیگر فاکتورهای مهم در مدیریت و پیشگیری یبوست در کودکان هستند. کاهش استرس و اضطراب در محیط زندگی کودکان راه‌کاری موثر در پیشگیری از یبوست است. همچنین باید عادات راحت و آرامی را برای عمل دفع کودک ایجاد نمود. آموزش صحیح و به موقع (نه زودهنگام) دفع به پیشگیری از یبوست کمک زیادی می‌کند.

توجه کرد.

زمان مراجعه به پزشک برای یبوست شدید

اگر با راه‌کارهای خانگی و در عرض ۲ الی ۳ روز یبوست کودک برطرف نشد باید به دکتر متخصص گوارش مراجعه کرد. گاهی کودک عوارض و علائم شدید یبوست نظیر بی‌قراری، رگه‌های خون در مدفوع و درد زیاد را تجربه می‌کند. در این شرایط نیز باید برای شناسایی علت و درمان سریع و موثر یبوست اقدام کرد.

علت‌ها و علائم یبوست در کودکان ۷ ساله

بر اساس آمارهای پزشکی مشکل یبوست در کودکان شایع بوده و در پسرها بیشتر از دختران دیده می‌شود.

دلایل مختلفی وجود دارد که موجب ابتلای کودکان به یبوست می‌شود که اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• عدم مصرف غذاهای حاوی فیبر مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه
• عدم نوشیدن آب و دیگر مایعات مفید نظیر آبمیوه‌های طبیعی در طول روز
• اضطراب و نگرانی به دلایل مختلفی مانند تولد کودک جدید یا تغییر محل زندگی و مدرسه
• نداشتن تحرک کافی
• مشکلات گوارشی و حرکات روده‌ای در کودکان
• برخی بیماری‌ها مانند دیابت و تیروئید و نقص‌های مادرزادی در روده و مقعد

علائم یبوست در کودکان

رایج‌ترین علائم و نشانه‌های یبوست در کودکان شامل:

• زور زدن هنگام دفع مدفوع
• درد و فشار در زمان دفع
• وجود خون در مدفوع به دلیل پارگی عروق مقعد کودک
• سفت و خشک بودن مدفوع
• بی‌اشتهایی و تهوع در کودکان
• تغییر در عادات دفع و کم شدن دفعات آن
• درد در ناحیه شکم و نفخ

می‌باشند.

نتیجه‌گیری

هرگونه تاخیر و دشواری در دفع مدفوع در کودکان را یبوست می‌نامیم. مصرف بیشتر آب و آبمیوه‌های طبیعی در کنار دریافت فیبر کافی در رژیم غذایی از راه‌کارهای طبیعی رفع یبوست هستند. ورزش و تحرک کافی نیز در درمان یبوست در کودکان ۷ ساله موثر است. در موارد حاد یبوست و همچنین بروز علائم شدید مانند شکم درد باید به پزشک مراجعه کرد.

پزشک با تجویز برخی از داروها و ملین‌ها با تخلیه راحت و درمان سریع یبوست کودکان کمک می‌کند. بی‌توجهی به مشکل یبوست در کودکان موجب ابتلای آن‌ها به یبوست مزمن و عوارض جدی بعدی می‌گردد.

سوالات متداول در مورد یبوست در کودکان ۷ساله